juni 2013

Shostakovich: Cello Concerto No. 1

Emmanuelle Bertrand & Pascal Amoyel & BBC NOW o.l.v. Pascal Rophé

Dit is 100 procent emotioneel waarheidsgetrouw spel en dat zou ik zeker niet zeggen over 100 procent van de opnames van het werk.

Emmanuelle Bertrand is een gedurfde speler. De close-up opname legt haar elke ademhaling en elke rasp van haar strijkstok op de snaar vast. Pascal Rophé zorgt ervoor dat BBC NOW op dezelfde manier reageert – zelden heeft de contrafagot zo vrolijk geparfumeerd in het eerste deel van het Concerto, bijvoorbeeld, terwijl de niet-gecrediteerde hoofdhoorn niets te vrezen heeft van opgenomen vergelijkingen. Bertrand is ook geen gewone vulgaire. Hoor bijvoorbeeld hoe ze het volume enigszins terughoudt bij het herhaalde nootthema in hetzelfde deel, terwijl ze het expressieve momentum hoog houdt, zodat de hele alinea ruimte heeft om de emotionele druk op te stapelen. Ik hou van de trillende rand van haar geluid in het langzame deel; en hoewel ik niet zeker weet waar haar cadens precies zou staan ​​in vergelijking met de grootste namen in het cellopantheon, is het zeker geen teleurstelling. Ondanks het gecombineerde gewicht en de dynamiek in de finale – een conditio sine qua non voor Shostakovich – vindt ze onderweg ruimte voor wat idiomatische kleuraccenten.

Ook de sonate, met Pascal Amoyel als medeplichtige en begeleider, is individueel zonder ooit geforceerd te klinken. Bertrand geeft ons een van de dromerigste verslagen van het eerste deel en een van de meest ingetogen van het scherzo. Vermijd het als u op zoek bent naar vuurwerk. Maar dan mist u een prachtig volgehouden en stoïcijns verslag van het langzame deel en een heerlijk sluw verslag van de finale – aanvankelijk in een onwaarschijnlijk langzaam tempo dat zichzelf desondanks rechtvaardigt, aangezien nuance en karakter de ruimte vullen. Als je denkt dat de accelerando in het tweede thema rond 1'30" het basistempo ongeldig maakt, bedenk dan dat dit precies is wat Shostakovich zelf doet in zijn opname uit 1946 met Daniil Shafran (heel anders dan zijn latere, bekendere verslag met Rostropovich). Voor mij is dit 100 procent emotioneel waarheidsgetrouw spel, en dat zou ik zeker niet zeggen over 100 procent van de opnames van het werk. Zelfs in het kleine Moderato – hoogstwaarschijnlijk een afdankertje van de Sonate, waarvan het langzame deel lijkt maar niet kan tippen aan de diepte van de uiting – slaagt Bertrand erin om tegelijkertijd persoonlijk en volkomen idiomatisch te zijn. Als ze live net zo goed is als ze hier klinkt, en als ze net zo vol inzicht is in


de rest van haar repertoire, zou ik zeker een eindje reizen om haar te horen.

Emmanuelle Bertrand is nothing if not a gutsy player. The close-up recording captures her every breath and every rasp of bow on string. Pascal Rophé makes sure that the BBC NOW responds in kind – rarely has the double bassoon parped so gleefully in the first movement of the Concerto, for instance, while the uncredited principal horn has nothing to fear from recorded comparisons. Nor is Bertrand a mere vulgarian. Hear, for example, how she slightly holds back the volume at the repeated-note theme in the same movement, while keeping the expressive momentum high, so that the whole paragraph has space to pile on the emotional pressure. I like the tremulous edge on her sound in the slow movement; and while I’m not sure exactly where her cadenza would stand by comparison with the greatest names in the cello pantheon, it’s certainly no let-down. Despite the combined weight and impetus in the finale – a sine qua non for Shostakovich – she finds room for some touches of idiomatic colour on the way.

The Sonata, too, with Pascal Amoyel as much accomplice as accompanist, is individual without ever sounding forced. Bertrand gives us one of the dreamier accounts of the first movement and one of the most reined-in of the scherzo. Avoid, if fireworks are what you are looking for. But you would then miss a beautifully sustained and stoical account of the slow movement and a deliciously sly one of the finale – initially at an implausibly slow tempo that nevertheless justifies itself as nuance and character fill the space. If you think the accelerando into the second theme around 1'30" invalidates the basic tempo, bear in mind that this is exactly what Shostakovich himself does in his 1946 recording with Daniil Shafran (very different from his later, better-known account with Rostropovich). To my ears this is 100 per cent emotionally truthful playing, and I certainly wouldn’t say that about 100 per cent of recordings of the work. Even in the little Moderato – most likely a cast-off from the Sonata, whose slow movement it resembles but cannot match for depth of utterance – Bertrand manages to be personal at the same time as entirely idiomatic. If she is as good live as she sounds here, and if she is as full of insight in


the rest of her repertoire, I would certainly travel a distance to hear her.