Philharmonia Orchestra
o.l.v. Leonard Slatkin
Arcana, Varèse's grootste orkestrale werk heeft weinig ware opvolgers gehad, al is het nu tachtig jaar oud. Met zijn dwingende ritmes, verbazingwekkende inventiviteit en soms sardonische humor verkent het de grenzen van het sonisch aanvaardbare in een reeks donderende hoogtepunten. Door de kracht en hartstocht is het tegenwoordig nog even opwindend als tijdens de eerste uitvoering. Het werk typeert Varèse's zoektocht naar een muziek'die de hele geluidswereld opengooit'in de geest van de renaissancistische hermeneutiek die het menselijk bewustzijn wilde verruimen via de invloed van de sterren. De openingsmaten presenteren een complex van drie ideeën: een stampende figuur tussen de lage basinstrumenten en pauken, een dissonerende fanfare van koper- en houtblazers en een vuurwerk van hoge strijkinstrumenten, klarinetten en xylofoon. De muziek omvat daarmee de ruimte tussen de diepten en hoogten van het orkest, een trend die in het hele werkte horen is.
Uit deze premisse ontwikkelt Varèse talloze andere ideeën. De enorme slagwerkerssectie speelt vaak zelfstandig in een structuur van timbre en ritme. Na een laatste climax van ontzagwekkende en gewijde kracht, vervliegt de muziek in de stilte van vioolharmonieën, Chinese blokken en een sul ponticello tremolo op de lage snaren. Er wordt ons een verrukte blik in de onmetelijke nachthemel gegund.
Leonard Slatkins intuïtieve uitvoering is uitstekend opgenomen. Hij is niet alleen meeslepend vanwege de levendigheid waarmee Varèse's caleidoscopische geluidsvondsten en dynamische dissonanties worden weergegeven maar ook vanwege zijn vaardigheid als muzikale architect. De meesterlijke symfonische stuwing en onstuitbare voortgang van het ene hoogtepunt naar het andere komen goed uit de verf.
nr = 6211
nr1 = 6
Holst: The Planets - Varèse: Arcana (1996)
Eén ster staat hoger dan de overige sterren. Dit is de apocalyptische stem.
Paracelsus (Theophrastus Bombastus von Hohenheim): Varèse's motto op de titelpagina van Arcana
Niet (meer) in Apple Music
Aanbevolen 1001 Uitvoeringen
Bartók: The Miraculous Mandarin - Hindemith: Nobilissima Visione; Varèse: Arcana (1999)
Chicago Symphony Orchestra o.l.v. Jean Martinon
Deze intense vertolking uit 1966 blijft een van de beste opnamen
Arcana, Ionisation, Octandre, etc (1990)
Pierre Boulez
De bruisende sonoriteit is superieur weergegeven in Boulez' kalme benadering
The Complete Works (1998)
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Riccardo Chailly
Een vrijwel definitieve uitvoering als onderdeel van Chailly's complete Varèse-box
Overige in AppleMusic
