september 2025
King of Kings: Bach Orchestral Transcriptions
BBC Philharmonic Orchestra o.l.v. Martyn Brabbins, Andrew Davis
In dit schitterende eerbetoon aan Sir Andrew Davis worden zijn Bach-transcripties – aanvankelijk door hem geschreven en later aangevuld door Martyn Brabbins – op prachtige wijze gerealiseerd door de BBC Philharmonic.
In de afgelopen honderd jaar heeft zich een catalogus met orkesttranscripties van Bach gevestigd in het repertoire, met werken van onder anderen Elgar, Schönberg, Respighi, Ormandy, Henry Wood, Frederick Stock, Toscanini, Horenstein, Gui, Melichar, Sargent, Barbirolli, Damrosch, Klemperer, Webern, Stravinsky en, misschien wel de meest productieve van allemaal, Stokowski (en we mogen Hamilton Harty's bijzondere affiniteit met Händel niet vergeten, die Davis lijkt te hebben gedeeld in zijn 'nieuwe concertversie' van Messiah in Toronto – 1/17). Andrew Davis' indrukwekkende lijst met transcripties vormt een welkome, kleurrijke en soms onconventionele aanvulling op dit repertoire. Davis en Stokowski deelden twee fundamentele carrièreaspecten: beiden volgden hun leertijd op het orgelkoor (Stokowski studeerde aan het RCM in Londen, Davis voornamelijk aan King's College in Cambridge) en genoten later beiden een vooraanstaande carrière als orkestdirigenten bij vele van 's werelds meest begaafde orkesten. Door praktische onderdompeling en grondige observatie en kennis van het immense potentieel van het orkest voor kleur en polyfonie, hebben ze hun kunst (en liefde) voor orkestratie aangescherpt.
Davis' voorliefde voor Bach-transcripties lijkt te zijn aangewakkerd door de wens om een preludium te bieden voor uitvoeringen van Bachs Cantate nr. 82, Ich habe genug, die tussen 2002 en 2004 door het San Francisco Symphony Orchestra werden uitgevoerd. Op deze transcriptie na werden de overige transcripties echter in 2023 en 2024 gemaakt ter voorbereiding op een opname met Chandos en de BBC Philharmonic. Helaas waren na Davis' overlijden op 20 april 2024 alleen Liebster Jesu, BWV731, en de Passacaglia en Fuga in c klein, BWV582, opgenomen, dus Martyn Brabbins nam de taak om het album te voltooien ter hand.
De 11 transcripties op deze opname weerspiegelen ongetwijfeld Davis' specifieke favorieten binnen het Bach-orgelrepertoire, maar ze geven waarschijnlijk ook een intiem tintje aan werken die hij zelf overtuigend geschikt achtte voor het brede palet van het moderne orkest. Sommige transcripties nodigen natuurlijk uit tot vergelijking met andere transcripties: van de grotere werken denk je aan Stokowski's, Woods en Melichar's Toccata en Fuga in d klein, BWV565, Schönbergs en Stocks Prelude en Fuga in Es, BWV552, en Respighi's Passacaglia en Fuga in c klein, BWV582; en van de koraalpreludes, Gui's O Mensch bewein en Stokowski's Wachet auf. De klank van Davis' concepten is altijd fris en helder, vaak versierd met de glinsterende randen van klokkenspel en celesta, de kleurrijke tinten van marimba, vibrafoon, xylofoon of piano, tinten van pizzicato en harpharmonischen, de meer opwindende extremiteiten van de houtblazers zoals de contrafagot, basklarinet en contrabasklarinet, en de climaxeffecten van de zware koperblazers. Grotere werken zoals de Fantasia en Fuga in g klein, BWV542, de Toccata en Fuga en de Passacaglia en Fuga belichamen iets van het oude 19e-eeuwse concept van 'cumulatieve registratie' (gecultiveerd door organisten zoals SS Wesley, Stainer en Best), waarbij – vooral in de fuga's – het gevoel van toenemend volume parallel liep aan de toenemende intensiteit van de contrapuntische structuur; desalniettemin is de ervaring van het horen van bekende noten in een nieuwe context altijd meeslepend en onderhoudend. Hoewel het geluid van het volledige orkest altijd opwindend is, zijn het Davis' momenten van goocheltrucs die het meest boeiend zijn. Het zachte Liebster Jesu, wir sind hier, BWV731, is pure kamermuziek, de melancholische bugelsolo (met smaakvol vibrato) van Herzlich tut mich verlangen, BWV727, is diep ontroerend, de ragfijne texturen van Herr Jesu Christ, dich zu uns wend’ en In dulci jubilo (de versie uit het Orglebüchlein) betoverend, en de ‘omkering’ van Wachet auf met zijn onverwachte kernklanken van houtblazers en strijkkoraalmelodie vermakelijk.
Dit is een wonderbaarlijk opbeurende opname waarin Bachs orgelmeesterwerken tot leven komen door de kracht en het elan van het orkest; sterker nog, juist de relatie tussen de laatbarokke wereld van de componist en de typisch romantische wereld van het grote orkest creëert een chemie met een tijdloze kracht. Het biedt ook een inkijkje in de ziel en het karakter van Davis zelf, die er duidelijk van overtuigd was dat Bachs muziek alles kon uitdrukken, van pathos tot humor. Het fijne, directe geluid van de Chandos-technici geeft ook helderheid en precisie aan het bereik van Davis' veelkleurige orkestraties, met name die subtiele nuances van de gedempte vibrafoon, de staccato piano of de diepgang van een contrafagotpassage. Soms voel je zelfs een verwantschap met de helderheid en zwier van Graingers orkestraties en arrangementen, bevestigd door excentrieke markeringen voor de spelers zoals 'trots' of 'wellustig'. Toch pikt de opname ook die instincten op van Davis, de organist, voor orgelklanken, die hij, dankzij de hout- en koperblazers, opnieuw wist te creëren door het onbegrensde prisma van het orkest. Als je van Bach en je romantische orkest houdt, zal dit album, prachtig uitgevoerd door de BBC PO onder de trefzekere hand van Brabbins, altijd een boeiende ervaring blijven.
Over the past hundred years a catalogue of Bach orchestral transcriptions has established itself in the repertoire by figures such as Elgar, Schoenberg, Respighi, Ormandy, Henry Wood, Frederick Stock, Toscanini, Horenstein, Gui, Melichar, Sargent, Barbirolli, Damrosch, Klemperer, Webern, Stravinsky and, perhaps most prolific of them all, Stokowski (and we should not forget Hamilton Harty’s special affinity for Handel, which Davis appears to have shared in his ‘new concert version’ of Messiah in Toronto – 1/17). Andrew Davis’s impressive list of transcriptions provides a welcome, colourful and, at times, unconventional addition to this repertoire. Davis and Stokowski shared two fundamental career aspects: both served their apprenticeships in the organ loft (Stokowski as an RCM student in London, Davis principally at King’s College, Cambridge), and, later, both enjoyed distinguished careers as orchestral conductors with many of the world’s most accomplished orchestras, with which, through practical immersion and exhaustive observation and knowledge of the orchestra’s immense potential for colour and polyphony, they honed their art (and love) of orchestration.
Davis’s propensity for Bach transcriptions seems to have been triggered by the desire to provide a prelude to performances of Bach’s Cantata No 82, Ich habe genug, given by the San Francisco Symphony Orchestra between 2002 and 2004, though, bar this transcription, the rest were made in 2023 and 2024 in preparation for a recording with Chandos and the BBC Philharmonic. Unfortunately, with Davis’s death on April 20, 2024, only Liebster Jesu, BWV731, and the Passacaglia and Fugue in C minor, BWV582, had been recorded, so the task of completing the album was taken up by Martyn Brabbins.
The 11 transcriptions on this recording no doubt reflect Davis’s particular favourites within the Bach organ repertoire, but they also probably intimate works that he himself thought convincingly transcribable for the broad palette of the modern orchestra. Some, of course, invite comparison with other transcriptions: of the larger canvases one thinks of Stokowski’s, Wood’s and Melichar’s Toccata and Fugue in D minor, BWV565, Schoenberg’s and Stock’s Prelude and Fugue in E flat, BWV552, and Respighi’s Passacaglia and Fugue in C minor, BWV582; and of the chorale preludes, Gui’s O Mensch bewein and Stokowski’s Wachet auf. The sound of Davis’s conceptions is always fresh and clear, often garnished with the glinting edges of glockenspiel and celesta, the colourful hues of marimba, vibraphone, xylophone or piano, tints of pizzicato and harp harmonics, the more thrilling extremities of the woodwind such as the contrabassoon, bass clarinet and contrabass clarinet, and the climactic effects of the heavy brass. Larger works such as the Fantasia and Fugue in G minor, BWV542, the Toccata and Fugue and the Passacaglia and Fugue embody something of the old 19th-century concept of ‘cumulative registration’ (cultivated by organists such as SS Wesley, Stainer and Best), where – especially in the fugues – the sense of increasing volume ran parallel to the growing intensity of the contrapuntal structure; nevertheless, the experience of hearing familiar notes in a new context is always compelling and entertaining. Yet, while the sound of the full orchestra is always exhilarating, it is Davis’s moments of legerdemain that are most engaging. The gentle Liebster Jesu, wir sind hier, BWV731, is pure chamber music, the melancholy flugelhorn solo (replete with tasteful vibrato) of Herzlich tut mich verlangen, BWV727, deeply affecting, the gossamer textures of Herr Jesu Christ, dich zu uns wend’ and In dulci jubilo (the version from the Orglebüchlein) enchanting, and the ‘inversion’ of Wachet auf with its unexpected core woodwind sonorities and string chorale melody diverting.
This is a wonderfully uplifting recording in which Bach’s organ masterpieces come to life through the vigour and élan of the orchestra; in fact the very relationship between the composer’s late Baroque world and the quintessentially Romantic one of the large orchestra creates a chemistry that has a timeless power. It also gives a glimpse into the soul and character of Davis himself, who clearly believed that Bach’s music was capable of expressing everything from pathos to humour. The fine, forward sound from the Chandos engineers also brings a lucidity and precision to the range of Davis’s multicoloured orchestrations, especially those subtle nuances of the hushed vibraphone, the staccato piano or the profundity of a contrabassoon passage. At times, even, one feels an affinity with the luminosity and panache of Grainger’s orchestrations and arrangements, borne out by eccentric markings for the players such as ‘proud’ or ‘voluptuous’. Yet the recording also picks up those instincts of Davis the organist for organ timbres which, through the agency of the woodwind and brass, he was able to reimagine through the orchestra’s limitless prism. If you love your Bach and your romantic orchestra, this album, stunningly executed by the BBC PO under Brabbins’s sure hand, will always be a captivating encounter.