augustus 2025

Just Biber

Rachel Podger & Brecon Baroque

Rachel Podger won met haar opname van Rosary Sonatas een Gramophone Award; ze zet haar lofzang op Biber voort met een selectie sonates die eens te meer haar immense affiniteit met zijn muziek onthullen.

Je kent dat oude gezegde wel: een eeuwigheid wachten op een bus en dan komen er twee tegelijk... De afgelopen maand bestonden er wel een paar opnames van Heinrich Ignaz Franz von Bibers Vioolsonates uit 1681 waar je natuurlijk graag naar zou grijpen, maar die waren noch overvloedig, noch recent. Ik denk met name aan die van Andrew Manzes Romanesca en Monica Huggetts Sonnerie (Manze is mijn favoriet, vanwege zijn hartverwarmende flair). Maar plotseling hebben we niet alleen Rachel Podger die ze nu gebruikt als vervolg op haar met de Gramophone Award bekroonde Rosary Sonatas uit 2016, maar deze is ook alweer verdwenen, slechts twee weken na de release van Bojan Čičić' eigen nieuwe opname ervan. Speelde Bibers geest hier een rol in? Hoe dan ook, als een duo Podger/Čičić de set niet tot een reputatie als Rozenkrans kan verheffen, dan zal niets dat zeker lukken.

Deze recensie moet duidelijk geschreven worden binnen de context van Čičić. Het mooie is echter dat de twee albums in feite behoorlijk verschillend zijn. Qua programmering is Čičić een dubbel-cd met de complete set – acht sonates, plus de twee losse sonates in A majeur en E majeur. Hij mist de Sonata representativa, een reeks dierenimitaties die mogelijk van Biber zelf waren of een kopie van een 'vogelzang'-werk dat Schmelzer naar verluidt aan een begunstiger beloofde. Podger neemt het wel op – in een natuurlijke, gracieuze interpretatie, met een opvallend maar ongedwongen theater – samen met de sonates nrs. 5, 1, 2, 6 en 3, die niet-sequentieel zijn geordend om te wisselen tussen werken in mineur en majeur.

Er zijn ook andere continuo-keuzes gemaakt. Podgers Brecon Baroque-constellatie bevat een gamba, terwijl Čičić's Illyria Consort geen strijkcontinuo heeft. Zij heeft gekozen voor theorbe/barokgitaar en aartsluit, hij voor theorbe en harp. Een ietwat overdreven generalisatie zou daarom kunnen zijn dat het algehele Brecon Baroque-geluid vaak een iets twangier borstelige toon heeft, ten opzichte van de rondere warmte van het Illyria Consort. De tokkelinstrumenten van Brecon Baroque voelen ook direct aan, maar niet zo ver naar voren in het niveau. Als we Podger en Čičić zelf vergelijken met de brede penseelstreken, dan heeft Podger een slanker, zilverachtig geluid; Ze neigt ertoe eerder meer versieringen aan te brengen; een opvallend kleurgebruik is een sterke afwijking van haar rondingen.

Maar genoeg over vergelijkingen. Wat je vooral moet weten, is dat Podger en haar bende hier caleidoscopisch fantasierijk genot na genot serveren. Haar preludes komen met een bijzonder beheerste vrijheid, vaak met een echt grillige buitenaardsheid in haar frasering en metrum, gecontrasteerd met helder ritmische, verrukkelijk tenen-wijzende dansen. Om een paar persoonlijke favoriete momenten te noemen, probeer de derde variatie van het Adagio van de afsluitende aria van nr. 5: Podgers treurige piano-fijnzinnigheid terwijl Marcin Świątkiewicz, haar enige metgezel, het meest spaarzame klavecimbelsterrenstof om zich heen strooit, ontroerend aan haar zijde vastgelijmd. Of de opzwepende beat die ze neerzet en vasthoudt boven de donker, keurig zangerige Gavotta van nr. 6, waarvan de mineurtoon aanvankelijk gepaard gaat met orgel, waarop vervolgens geleidelijk een steeds complexer en gepassioneerder continuotapijt wordt gelegd.

Vermoedelijk volgt er een tweede album om de set compleet te maken. Ik kan in ieder geval niet wachten. En wat betreft wie ik in de tussentijd moet kiezen: Podger of Čičić, vraag me niet om die beslissing te nemen. Ik kies voor allebei.

You know that old adage about waiting an age for a bus and then two coming along at once … Prior to the past month, there did exist a few recordings of Heinrich Ignaz Franz von Biber’s 1681 Violin Sonatas that one would naturally, gladly reach for, but they were neither plentiful nor recent. I’m thinking particularly of those by Andrew Manze’s Romanesca and Monica Huggett’s Sonnerie (Manze being my favourite, for his heart-filled panache). Yet suddenly, not only do we have Rachel Podger now turning to them as a follow-up to her 2016 Gramophone Award-winning Rosary Sonatas but this has dropped a mere fortnight after the release of Bojan Čičić’s own new recording of them. Did Biber’s ghost have a hand in this? Either way, if a Podger/Čičić double-act can’t raise the set up to Rosary-level notoriety, then surely nothing will.

Clearly this review has to be written within the context of Čičić. What’s nice, though, is that the two albums are in fact quite different. Programming-wise, Čičić’s is a double CD containing the complete set – eight sonatas, as well as the two separate sonatas in A major and E major. He doesn’t include the Sonata representativa, a suite of animal imitations which may have been Biber’s own or may have been his copy of a ‘birdsong’ work that Schmelzer is known to have promised a patron. Podger does include it – in a natural, graceful reading, its theatre striking but unforced – together with Sonatas Nos 5, 1, 2, 6 and 3, ordered non-sequentially so as to alternate between minor- and major-key works.

Different continuo decisions have also been made. Podger’s Brecon Baroque constellation features a gamba, whereas Čičić’s Illyria Consort has no bowed continuo. She’s gone for theorbo/baroque guitar and archlute, he for theorbo and harp. A somewhat honking generalisation might therefore be that the overall Brecon Baroque sound often has a slightly twangier bristle, to The Illyria Consort’s rounder warmth. Brecon Baroque’s plucked instruments also feel immediate but not quite so far forwards in the level. Extending broad-brushstroke comparisons to Podger and Čičić themselves, Podger has a more slenderly silvery sound; she tends to bring more embellishment, earlier; a striking colouring device of hers is a strong waver to her curve.

But enough of comparisons. What you most need to know is that Podger and her gang serve up kaleidoscopically imaginative pleasure after pleasure here. Her preludes come with especial composed-as-it-goes freedom, often with a really mercurial otherworldliness to her phrasing and metre, contrasted with crisply rhythmic, deliciously point-your-toes dances. To name some personal favourite moments, try the Adagio third variation of No 5’s concluding Aria: Podger’s mournful piano delicacy as Marcin Świątkiewicz, her sole companion, sprinkles the most sparing of harpsichord stardust around her, movingly superglued to her side. Or the bracing beat she sets and holds over No 6’s darkly, neatly lilting Gavotta, its minor tonality paired initially with organ, on to which an increasingly intricate and passionate continuo tapestry is then gradually layered.

Presumably a second album will follow to complete the set. I for one can’t wait. As for who to pick in the meantime between Podger and Čičić, don’t ask me to make that call. I choose both.