juni 2025

Dvořák & Price: Piano Quintets

Marc-André Hamelin & Takács Quartet

Het Takács Quartet excelleert opnieuw – ditmaal met Dvořák en Price – en net als al hun gasten verwelkomen ze pianist Marc-André Hamelin moeiteloos in hun gelederen.

In zekere zin vormt de dumka de kern van bijna al Dvořáks muziek. Die poëtische tegenstelling tussen melancholische lyriek en ritmische uitbundigheid is zeker de drijvende kracht achter zijn Pianokwintet opus 81 – en Marc-André Hamelin en het Takács Kwartet maken daar optimaal gebruik van.

Ik ben dol op de manier waarop Hamelin de langere noten in zijn begeleidende openingsfiguur lichtjes uitrekt en je meteen meeneemt in deze innerlijke wereld, en hoe cellist András Fejér zijn glorieuze solo in genereuze expressieve bogen vormgeeft. De forte die volgt, heeft een energieke punch, en dit heen-en-weer culmineert (zoals ik het hoor) op 7'54" in het centrale ontwikkelingsgedeelte – een mysterieuze oase-achtige passage waar de tijd even lijkt stil te staan.

Het Dumka-deel zelf is voortreffelijk, de langzame delen worden met verfijning en delicatesse gespeeld en benadrukken de inventiviteit van Dvořáks texturen, terwijl de Un pochettino più mosso-delen trillen als een hart dat fladdert, en de ritmische vitaliteit van de Vivace ronduit levendig is. Er is Mendelssohniaanse vederlichtheid in de buitenste delen van het Scherzo, terwijl het centrale Poco tranquillo Trio-gedeelte een ander voorbeeld is van adembenemende vervoering. Hamelin en de Takács bezuinigen evenmin op kleur – let in de finale op hoe de veranderende harmonieën bij 2'35" anticipeert op de onverwachte herfsttinten van het poco sostenuto aan het begin van de coda.

Florence Price's Pianokwintet in a-mineur (gecomponeerd midden jaren 30) is een ongewone maar heerlijke cd-genoot. Net als Dvořak was Price een geïnspireerde melodiespeler – het lyrische ondergeschikte idee in het eerste deel (op 2'04") bewijst dat voldoende – hoewel dit werk, in tegenstelling tot de Tsjechische componist, gebouwd is op conversatie-verandering in plaats van op oppositioneel/complementair contrast. En Hamelin en de Takács benadrukken het verschil, door de snel veranderende stemmingen behendiger te bespelen dan op de première-opname van het Kaleidoscope Chamber Collective.

Het KCC valt de jazzy syncopen van het derde deel, Juba (een Afro-Amerikaanse dans), met verve aan, terwijl Hamelin en co. eerder speels dan luidruchtig zijn, waardoor deze muziek meer verbonden lijkt met het geheel. Evenzo spelen ze het korte Scherzo, dat als finale dient, met een lichte toets die op de een of andere manier de lyrische ernst van het openingsdeel combineert met de opgewektheid van de Juba. Het resultaat is dat het hele werk vloeiend vloeit met een gevoel van juistheid, hoewel met talloze opvallende momenten – probeer bijvoorbeeld de Een zwevende solopassage vanaf 3'59" in het Andante con moto dat Hamelin verrukt speelt.

Met een opgenomen geluid dat tegelijkertijd gedetailleerd en sfeervol is, is deze nieuwe Hyperion-release in alle opzichten puur genot.

In some sense, the dumka is at the heart of nearly all of Dvořák’s music. That poetic opposition between melancholy lyricism and rhythmic exuberance is certainly what fuels his Op 81 Piano Quintet – and Marc-André Hamelin and the Takács Quartet make the most of it.

I love the way Hamelin ever-so-slightly stretches the longer notes in his opening accompanying figure, immediately drawing one into this interior world, and how cellist András Fejér sculpts his glorious solo in generous expressive arcs. The forte that follows packs an energetic punch, and this back-and-forth culminates (as I hear it) at 7'54" in the central development section – a mysterious oasis-like passage where, for a moment, time seems to stand still.

The Dumka movement itself is exquisite, the slow sections played with refinement and delicacy, highlighting the inventiveness of Dvořák’s textures, while the Un pochettino più mosso sections tremble like a heart a-flutter, and the Vivace’s rhythmic vitality is positively buoyant. There’s Mendelssohnian feather-lightness in the outer sections of the Scherzo, while the central Poco tranquillo Trio section is another example of breathtaking raptness. Nor do Hamelin and the Takács skimp on colour – note, in the finale, how the changing harmonies at 2'35" anticipate the unexpected autumnal hues of the poco sostenuto at the start of the coda.

Florence Price’s A minor Piano Quintet (composed in the mid-1930s) makes an unusual yet delightful disc-mate. Like Dvořak, Price was an inspired melodist – the subsidiary lyrical idea in the first movement (at 2'04") offers proof enough of that – although, unlike the Czech composer, this work is built on conversational changeability rather than oppositional/complementary contrast. And Hamelin and the Takács underscore the difference, negotiating the fast-changing moods more deftly than on the premiere recording by the Kaleidoscope Chamber Collective.

The KCC attack the jazzy syncopations of the third-movement Juba (an African American dance) with gusto, while Hamelin and co are more playful than rumbustious so this music seems more connected to the whole. Likewise, they play the brief Scherzo that serves as a finale with a light touch that somehow blends the lyrical seriousness of the opening movement with the Juba’s high spirits. As a result, the whole work flows with a sense of rightness, although with myriad standout moments – try, for instance, the soaring solo passage starting at 3'59" in the Andante con moto that Hamelin plays rapturously.

With recorded sound that’s at once detailed and atmospheric, this new Hyperion release is pure pleasure in every respect.