mei 2025

Simon Boccanegra (1857 Version)

Hallé Orchestra o.l.v. Sir Mark Elder

Vorige maand verdiepten we ons in de achtergrond van Verdi’s originele partituur voor Simon Boccanegra uit 1857, en de resulterende opname van Opera Rara is net zo meeslepend als gehoopt.

Alle Verdi-liefhebbers zullen genieten van deze uitstekende studio-opname van de eerste versie van Simon Boccanegra. De opera, in opdracht van het Teatro La Fenice in Venetië, ging in première op 12 maart 1857. Het was geen flop, en er volgden elders producties (waaronder een mislukte in La Scala in Milaan), maar het is moeilijk te zeggen dat het echt aansloeg. Pas in 1881 werd de versie die we vandaag de dag kennen voor het eerst opgevoerd – in La Scala zelfs, waar het een groot succes was. Het libretto van Piave was door Arrigo Boito onder handen genomen, en Verdi herwerkte de muziek en componeerde een geheel nieuwe scène.

Die toevoeging was de conciliescène die de finale van de eerste akte verving; maar iedereen die bekend is met de versie uit 1881 zal de rest grotendeels herkennen. Zonder een exemplaar van de kritische uitgave van Roger Parker, Repertoire Consultant van Opera Rara, in handen te hebben, is het nog steeds fascinerend om de partituur uit 1881 te volgen en de veranderingen te observeren. Wat de meeste mensen vooral zullen missen, zijn de golvende frasen in de inleiding die zo prachtig de zee weergeven waar Boccanegra zo van hield, en de transformatie van Paolo in een personage met een bijna Iago-achtige venijnigheid. (Boito was al begonnen met het schrijven van zijn libretto voor Otello.)

Maar je moet 1857 niet bekritiseren omdat het, om het zo te zeggen, geen 1881 is. Tussen Les vêpres siciliennes (Parijs, 1855) en Un ballo in maschera (Rome, 1859) in, is Simon Boccanegra op zichzelf al het overwegen waard. Het werd in de zomer van 1997 nieuw leven ingeblazen in Covent Garden in de aanloop naar de viering van Verdi's honderdste verjaardag in 2001, samen met uitvoeringen van de standaardversie onder leiding van Georg Solti. Het origineel was in handen van Mark Elder; en hier is hij, bijna 30 jaar later, dirigerend een uitstekende jonge cast en het orkest waarvan hij bijna een kwart eeuw muzikaal leider was.

En het is de Hallé die net zo'n ster van de show is als de solisten. Eventuele spijt dat de kans niet is gegrepen om een ​​orkest uit die tijd in te zetten, wordt weggevaagd door de pracht van het spel: de pracht van de koperblazers (aangevuld met studenten van het Royal Northern College of Music in de banda), de rijkdom van de strijkers en de gratie van de houtblazers, inclusief de delicate arpeggio's van de klarinet (buig, Sergio Castelló López) die Amelia begeleiden bij 'O altero ostel' en 'Il palpito deh frena' terwijl ze bij zonsopgang op haar geliefde Gabriele wacht. Het koor van Opera North, plus de tenoren en bassen van het RNCM, zijn zo uitbundig als men zich maar kan wensen.

De Prelude is een reeks thema's uit de opera, beginnend met de Hymne aan de Doge voor de koperblazers: deze komt terug in de finale van de eerste akte en aan het einde. Het levendige gesprek tussen Paolo en Pietro – uiteraard niet ondersteund door de swingende frasen uit 1881 – wordt gevolgd door de entree van Simon Boccanegra zelf. Germán Enrique Alcántara, die op het laatste moment invalt, heeft een warme, soepele bariton die soms doet denken aan Renato Bruson. Boccanegra, zonder eigen aria, moet een lastig personage zijn om te vertolken. Hij is een rouwende minnaar, een tedere vader, een wilskrachtig leider en, uiteindelijk, een stervende man die verlangt naar zijn oude leven als kaper. Alcántara is volkomen overtuigend in al deze aspecten van de rol. Zijn tegenstander, de patriciër Fiesco, wordt gezongen door William Thomas: een echte bas, indrukwekkend rotsvast. Hun confrontatie in de proloog en verzoening aan het slot zijn respectievelijk levendig en ontroerend.

Eri Nakamura als Amelia laat een sopraan horen die lichtvoetig maar krachtig genoeg is om op te vallen in de ensembles. Ze is charmant in haar openingsscène 'Come in quest'ora bruma', gespeeld door Elder op een zangerige drie-in-een-maat. Iván Ayón-Rivas zingt de heethoofdige Gabriele met gepaste urgentie. Hij fraseert 'Cielo pietoso, rendila' met zorgvuldige aandacht voor dynamiek, een nauwgezetheid die zich uitstrekt tot de off-beat accenten in het daaropvolgende duet. Paolo wordt noch gezien terwijl hij Boccanegra's waterkan vergiftigt, noch naar de executie wordt geleid. Sergio Vitale moet ernaar verlangd hebben de versie uit 1881 te zingen, maar hij haalt veel uit het weinige dat hij krijgt.

Mark Elder maakt deze zeldzaamheid zo goed mogelijk duidelijk door een uitvoering te dirigeren met zo'n vitaliteit dat ik steeds op applaus wachtte. Negeer de vreemde betreurenswaardige cadens en momenten van onbedoelde komedie zoals het herhaaldelijke gemompel van ‘Ella è salva!’ (‘Ze is gered!’), en geniet van wat zoveel meer is dan een eerste versie van een van Verdi’s meesterwerken.

All lovers of Verdi will relish this excellent studio recording of the first version of Simon Boccanegra. Commissioned by the Teatro La Fenice in Venice, the opera was premiered on March 12, 1857. It wasn’t a flop, and productions followed elsewhere (including an unsuccessful one at La Scala, Milan), but it can hardly be said to have caught on. It wasn’t until 1881 that the version familiar today was first performed – at La Scala, indeed, where it was a great success. The libretto by Piave had been overhauled by Arrigo Boito, and Verdi revised the music as well as composing an entirely new scene.

That addition was the Council scene that replaces the finale to Act 1; but anyone familiar with the 1881 version will recognise most of the rest. Without a copy to hand of the Critical Edition by Roger Parker, Opera Rara’s Repertoire Consultant, it is still fascinating to follow with the 1881 score and observe the changes. What most people will particularly miss are the undulating phrases of the introduction that represent so beautifully the sea that Boccanegra loved, and the transformation of Paolo into a character of almost Iago-like venom. (Boito had already begun drafting his libretto for Otello.)

But one shouldn’t criticise 1857 for not being 1881, so to speak. Coming between Les vêpres siciliennes (Paris, 1855) and Un ballo in maschera (Rome, 1859), Simon Boccanegra is well worth consideration in its own right. It was revived at Covent Garden during the summer of 1997 in the run-up to the Verdi centenary celebrations of 2001, together with performances of the standard version conducted by Georg Solti. The original was in the hands of Mark Elder; and here he is, nearly 30 years later, conducting a fine young cast and the orchestra of which he was the Music Director for nearly a quarter of a century.

And it is the Hallé that is as much of a star of the show as any of the principals. Any regret that the opportunity was not taken of employing a period orchestra is swept away by the magnificence of the playing: the refulgence of the brass (supplemented by students from the Royal Northern College of Music in the banda), the richness of the strings and the grace of the woodwind, including the delicacy of the clarinet arpeggios (take a bow, Sergio Castelló López) that accompany Amelia at ‘O altero ostel’ and ‘Il palpito deh frena’ as she waits for her lover Gabriele at dawn. The Chorus of Opera North, plus tenors and basses from the RNCM, are as full-throated as one could wish.

The Prelude is a sequence of themes from the opera, starting with the Hymn to the Doge on the brass: it recurs in the Act 1 finale and at the end. The brisk conversation between Paolo and Pietro – unsupported, of course, by the rocking phrases of 1881 – is followed by the entrance of Simon Boccanegra himself. Germán Enrique Alcántara, stepping in at the last minute, has a warm, easy baritone reminiscent at times of Renato Bruson. Boccanegra, with no aria of his own, must be a difficult character to portray. He is a bereaved lover, a tender father, a strong-willed leader and, at the last, a dying man yearning for his old life as a corsair. Alcántara is utterly convincing in all these aspects of the role. His opponent, the patrician Fiesco, is sung by William Thomas: a true bass, impressively rock-steady. Their confrontation in the Prologue, and reconciliation at the end, are vivid and deeply moving respectively.

Eri Nakamura as Amelia displays a soprano that is light but strong enough to stand out in the ensembles. She is charming in her opening ‘Come in quest’ora bruma’, taken by Elder at a lilting three-in-a-bar. Iván Ayón-Rivas sings the hot-headed Gabriele with an appropriate urgency. He phrases ‘Cielo pietoso, rendila’ with careful attention to dynamics, a scrupulousness that extends to the off-beat accents in the ensuing duet. Paolo is seen neither poisoning Boccanegra’s water jug nor being led to execution. Sergio Vitale must have longed to be singing the 1881 version, but he makes much of the little he is given.

Mark Elder makes the best possible case for this rarity, conducting a performance of such vitality that I kept expecting applause. Overlook the odd regrettable cadenza and moments of unintentional comedy such as the repeated muttering of ‘Ella è salva!’ (‘She is saved!’), and enjoy what is so much more than a first draft of one of Verdi’s masterpieces.