april 2025

Georges Bizet: Djamileh, Vasco de Gama, Cantates, Musique chorale, Mélodies & Musique pour piano (Portraits, Vol. 6)

Les Siècles o.l.v. François‑Xavier Roth

Bru Zane, een organisatie die bekendstaat om het onberispelijke niveau van zowel uitvoering als presentatie, en een enorme line-up van artiesten, eert Bizet via zijn opera Djamileh, liederen en nog veel meer.

Deze opmerkelijke Bru Zane-set, uitgegeven ter gelegenheid van de 150e sterfdag van Bizet in juni, schetst zijn compositorische ontwikkeling aan de hand van werken die zich ofwel aan de rand van het repertoire bevinden ofwel sinds de 19e eeuw ongehoord zijn gebleven. De set bevat een nieuwe opname van Djamileh, zijn voorlaatste opera, die algemeen wordt beschouwd als een van zijn eerste echt volwassen werken en een opmerkelijke voorloper van Carmen. De set zet tevens Bru Zane's onderzoek voort naar muziek geschreven voor de Prix de Rome, die Bizet in 1857 won. Pianowerken en liederen herinneren ons intussen zowel aan zijn aanvankelijke belofte als pianist als aan zijn prominente rol als salonhabitué in de jaren 1860.

De werken voor de Prix de Rome onthullen in embryonale vorm de kwaliteiten die we in de eerste plaats met hem associëren: een instinctief talent voor melodie; een opmerkelijk begrip van orkestrale sonoriteit; en een diep besef van zowel de expressieve mogelijkheden van de menselijke stem als het dramatische potentieel van understatement. De cantate Le retour de Virginie uit 1855, een proefoefening van zijn conservatoriumleraar Fromental Halévy, is gebaseerd op Bernardin de Saint-Pierre's roman Paul et Virginie. De glinsterende strijkers en filigraan houtblazers die het paradijselijke eiland oproepen waar het paar verliefd wordt, zijn zowel betoverend als verbazingwekkend origineel. De volwassen Bizet had het Gounod-achtige centrale gebed beter kunnen integreren in de omringende storm die het schip dat Virginie uit Frankrijk terugbrengt, doet vergaan, maar de schoonheid van het werk, subliem vastgelegd door Ben Glassberg en zijn orkest uit Lyon, is onmiskenbaar. Cyrille Dubois is ook een uitstekende Paul, die zich volledig thuis voelt in de veeleisende tessituur van zijn immense openingsaria.

Clovis et Clotilde, Bizets winnende cantate in 1857, is homogener, maar conventioneler, en is schatplichtig aan Halévy's eigen grands opéras. Het onderwerp is de bekering en doop van de Frankische koning Clovis op instigatie van Sint-Remigius (Rémy), en de verheven verheffing ervan past bewonderenswaardig bij Julien Chauvins sober klinkende Le Concert de la Loge. Julien Dran en Karina Gauvin zijn opwindend groots in hun optreden als Clovis en zijn vrouw Clotilde, maar de geweldige uitvoering komt hier van Huw Montague Rendall, vurig en glorieus van toon als Rémy.

Vasco da Gama (1860), een van Bizets Romeinse ‘envois’, is een epische ode-symphonie voor recitant, solisten, koor en orkest in de stijl van Berlioz’ Lélio, die Vasco's reis naar India in 1497-98 verbeeldt. Mélissa Petit doet voortreffelijk werk met het bekende ‘Ouvre ton coeur’ (dat apart werd uitgegeven), voor de officier Léonard gespeeld door een sopraan. De wonderbaarlijk zelfverzekerde koormuziek laat het Vlaams Radio Koor in een opwindende vorm zien, en David Reiland dirigeert zijn orkest uit Metz met opwindende zwier. Diezelfde krachten geven ons ook enkele van Bizets kortere wedstrijdkoren, die, opvallend genoeg, meer klinken als operafragmenten dan als op zichzelf staande werken.

De liederen, verdeeld tussen Adèle Charvet en Reinoud Van Mechelen, laten gemengde gevoelens achter. Elegant en verfijnd, velen zijn op zichzelf al prachtig. Qua hoeveelheid merk je echter een eentonige stemming, die neigt naar melancholie of spijtige humor, en een aanhoudende traagheid in de benadering die kan klef kan overkomen. Charvet is overal prachtig, maar Van Mechelen lijkt soms onverschillig; zijn kenmerkende zuivere lijnvoering, die veelzeggend is in barokmuziek, past minder goed bij dit meer romantische repertoire.

Djamileh daarentegen krijgt zijn beste uitvoering op cd van François-Xavier Roth en Les Siècles. Het oriëntalistische portret van kalief Haroun – die elke maand een nieuwe maîtresse neemt en vervolgens afdankt, om vervolgens te ontdekken dat de rollen omgedraaid zijn wanneer Djamileh, die hem aanbidt, hem ertoe verleidt de diepte van zijn gevoelens voor haar te onthullen – kan lastig zijn voor het hedendaagse publiek. Toch worden we hier ook herinnerd aan de manier waarop Bizet de directe context ondermijnt, met zijn zelfbepalende heldin en zijn messcherpe begrip van mannelijk zelfbedrog. Roth is wonderbaarlijk alert op zowel de ambigue subtiliteiten als de manier waarop Bizet de kleinste muzikale gebaren emotioneel laat spreken, en er zijn prachtige centrale optredens van Isabelle Druets sensuele Djamileh en Sahy Ratia, stijlvol en aantrekkelijk als Haroun. Zoals altijd bij Bru Zane zijn de productiewaarden hoog, zowel wat betreft het onberispelijke opgenomen geluid als het prachtig geïllustreerde begeleidende boek met wetenschappelijke artikelen. Kortom, dit alles levert een uitstekende, boeiende set op die ons begrip van Bizet en zijn wereld enorm vergroot.

Issued ahead of the 150th anniversary of Bizet’s death in June, this remarkable Bru Zane set traces his compositional development through works that either hover on the fringes of the repertory or have remained unheard since the 19th century. It includes a new recording of Djamileh, his penultimate opera, widely regarded as among his first genuinely mature works and a notable precursor to Carmen. The set also continues Bru Zane’s examination of music written for the Prix de Rome, which Bizet won in 1857. Piano works and songs, meanwhile, remind us both of his initial promise as a pianist and of his prominence as a salon habitué in the 1860s.

The Prix de Rome works reveal in embryo the qualities we primarily associate with him: an instinctive gift for melody; a remarkable understanding of orchestral sonority; and a deep awareness both of the expressive capabilities of the human voice and the dramatic potential of understatement. The 1855 cantata Le retour de Virginie, a trial-run exercise set by his Conservatoire teacher Fromental Halévy, derives from Bernardin de Saint-Pierre’s novel Paul et Virginie, and the shimmering strings and filigree woodwind that summon up the paradisaical island where the pair fall in love are both ravishing and quite astonishingly original. The mature Bizet would have better integrated the Gounod-esque central prayer into the surrounding storm that wrecks the ship transporting Virginie back from France, but the work’s beauty, superbly captured by Ben Glassberg and his Lyon orchestra, is undeniable. Cyrille Dubois makes an outstanding Paul, too, completely at ease with the exacting tessitura of his immense opening aria.

Clovis et Clotilde, Bizet’s winning cantata in 1857, is more homogeneous if more conventional, indebted to Halévy’s own grands opéras. The subject is the conversion and baptism of the Frankish King Clovis at the instigation of Saint Remigius (Rémy), and its lofty exaltation admirably suits Julien Chauvin’s austere-sounding Le Concert de la Loge. Julien Dran and Karina Gauvin are excitingly grand in manner as Clovis and his wife Clotilde, but the great performance here comes from Huw Montague Rendall, fervent and glorious in tone as Rémy.

Vasco da Gama (1860), one of Bizet’s Roman ‘envois’, is an epic ode-symphonie for reciter, soloists, chorus and orchestra after the fashion of Berlioz’s Lélio, depicting Vasco’s voyage to India in 1497 98. Mélissa Petit does exquisite things with the familiar ‘Ouvre ton coeur’ (which was published separately), for the officer Léonard played by a soprano. The wonderfully assured choral writing finds the Flemish Radio Choir on thrilling form, and David Reiland conducts his Metz orchestra with exhilarating panache. The same forces also give us some of Bizet’s shorter competition choruses, which, significantly, sound like operatic extracts rather than self-contained works.

Divided between Adèle Charvet and Reinoud Van Mechelen, the songs leave one with mixed feelings. Elegant and refined, many are beautiful in themselves. In quantity, however, you notice a sameness of mood, inclining towards melancholy or regretful wit, and a lingering slowness of approach that can cloy. Charvet is lovely throughout but Van Mechelen seems at times disengaged, his trademark cleanness of line, telling in Baroque music, less suited to this altogether more Romantic repertory.

Djamileh, meanwhile, gets its finest performance on disc from François-Xavier Roth and Les Siècles. Its orientalist portrait of the caliph Haroun – who takes, then discards, a new mistress every month, only to find the tables turned when Djamileh, who adores him, tricks him into revealing the depth of his feelings for her – can be tricky for today’s audiences. Yet we’re also reminded here of the way Bizet subverts its immediate context, with his self-determining heroine and his razor-sharp understanding of masculine self-deception. Roth is marvellously alert to both its ambiguous subtleties and the way Bizet makes the smallest of musical gestures speak emotional volumes, and there are wonderful central performances from Isabelle Druet’s sensuous Djamileh and Sahy Ratia, stylish and attractive as Haroun. As always with Bru Zane, the production values are high, both in terms of the immaculate recorded sound and the beautifully illustrated accompanying book with its scholarly articles. It all adds up to an outstanding, engrossing set, in short, that adds immeasurably to our understanding of Bizet and his world.