maart 2012

Rachmaninoff: Piano Sonata No. 1 & Chopin Variations

Vladimir Ashkenazy

Dit zijn misschien Ashkenazy’s eerste opnames van deze werken, maar ze klinken alsof ze al lang in zijn vingers zitten. Een opmerkelijke aanvulling op de opnames van zijn jeugd.

Na de afgelopen jaren, eerlijk gezegd, een wat onverschillige periode als pianist in de studio te hebben gehad, keert deze geweldige musicus hier terug naar een soort topvorm. Dit zijn misschien zijn eerste opnames van deze werken, maar ze klinken alsof hij ze al lange tijd in zijn vingers heeft.

De Chopin-variaties bewonen dezelfde pianistische en harmonische wereld als de preludes uit Op. 23, die in dezelfde tijd (1903) werden geschreven, en het Tweede Concerto, dat twee jaar eerder werd voltooid. Er zijn inderdaad veel passages die klinken alsof ze bewust verwijzen naar de preludes en het concerto, overeenkomsten die Ashkenazy scherper dan de meesten oproept. De kern ervan is Var. 16, ongetwijfeld een van Rachmaninovs meest geïnspireerde maar minst bekende melodieën, een die wellicht een concertthema had kunnen zijn (Semprini nam er ooit een effectieve piano- en orkestbewerking van op, alsof hij dat wilde bewijzen). Ashkenazy's spel hiervan is betoverend, maar in Var 20 laat hij zien dat hij zich nog steeds met de besten over het klavier kan bewegen. Sterker nog, hij is constant energieker dan Sudbin (BIS), Wild (Chesky, later Ivory Classics) en Berezovsky (Teldec – nla). Decca wijst ook handig een aparte track toe aan elke variatie, in tegenstelling tot BIS en Chesky/Ivory.

De 25-jarige Berezovsky combineerde de Chopin-variaties ook met de sonate in d-klein in zijn prestigieuze Teldec-opname uit 1994, maar zijn 74-jarige voormalige landgenoot wint op punten, waarbij hij de diffuse elementen van dit uitgestrekte werk meer samenhangend samenbrengt, met meer expressieve diepte speelt en geniet van een gepolijste gouden klank met een heerlijk gedempte bas. In alle drie de delen, met name het centrale Lento, is Ashkenazy aanzienlijk sneller dan Berezovsky. Dit is zijn meest succesvolle cd in lange tijd, een opvallende aanvulling op de beroemde Rachmaninov-opnames uit zijn jeugd voor hetzelfde label.

Having had, frankly, an indifferent time in recent years as a pianist in the studio, this great musician here returns to something like top form. These may be his first recordings of these works but they sound as though they have been in his fingers for a long time.

The Chopin Variations inhabits the same pianistic and harmonic world as the Op 23 set of Preludes written at the same time (1903) and the Second Concerto completed two years earlier. Indeed, there are many passages that sound as though they are consciously referring to the Preludes and concerto, similarities that Ashkenazy evokes more keenly than most. At its heart is Var 16, surely one of Rachmaninov’s most inspired yet least known melodies, one that might well have furnished a concerto theme (Semprini once recorded an effective piano-and-orchestra arrangement of it as if to prove the point). Ashkenazy’s playing of this is quite bewitching, yet in Var 20 he shows that he can still scamper around the keyboard with the best of them. In fact he is consistently brisker throughout than Sudbin (BIS), Wild (Chesky, later Ivory Classics) and Berezovsky (Teldec – nla). Decca also usefully allots a separate track to each variation, unlike BIS and Chesky/Ivory.

The 25-year-old Berezovsky also paired the Chopin Variations with the D minor Sonata in his distinguished 1994 Teldec recording but his 74-year-old former compatriot wins on points, drawing together the diffuse elements of this sprawling work more cohesively, playing with more expressive depth and luxuriating in a burnished golden tone with a lovely cushioned bass. In all three movements, notably the central Lento, Ashkenazy is quicker by a fair margin than Berezovsky. This is his most successful disc for some time, a notable adjunct to the renowned Rachmaninov recordings of his youth for the same label.