maart 2012

Liszt: Intégrale des années de pélerinage

Bertrand Chamayou

In de drie Petrarca-sonnetten wordt Chamayou's verheven gevoel van extase aangevuld met vlammende uitbarstingen van passie, alles als het ware verzwolgen door rusteloze en romantische vragen.

Dubbelrecensie met het Liszt-album van Oliver Schnyder hieronder.

Hier, als een afscheidsgroet voor het Liszt-jaar, zijn er eerbetonen die de componist zelf ongetwijfeld tranen van dankbaarheid zouden hebben bezorgd toen hij hoorde hoe zijn genie zo vurig werd gevierd en bevestigd in plaats van bespot. Bertrand Chamayou, die ons een complete Années de pèlerinage geeft, is een jonge Franse pianist met een onberispelijke stamboom en iemand die zelfs de beste Lisztianen op hun lauweren doet rusten. Hoor hem in de drie Petrarca-sonnetten, waar een verheven gevoel van extase wordt aangevuld met vlammende uitbarstingen van passie, alles als het ware verzwolgen door rusteloze en romantische vragen. Zijn 'Dante'-sonate bruist van een virtuoze wreedheid die verblindt en verbijstert (de wervelende retoriek die oprijst uit een zwavelachtige pedaalwaas; een diep fantasierijke toets) en toch, zelfs wanneer spieren opzwellen en rimpelen door alles wat tot het uiterste wordt gespeeld, is er een extra ontroerende en vertrouwelijke rust in het centrale dolcissimo con amore. Er zijn nog meer wonderen in Venezia e Napoli, die krans van toegiften, een elementair octaafoproer in 'Orage' en een glinsterende tonale magie in 'Au bord d'une source' (beide uit Boek 1, Zwitserland).

Nog opmerkelijker is Chamayou's diepzinnige, expressieve reactie op het derde en laatste boek (Italië), waarin hij Liszts terugtrekking in een donkere nacht van de ziel herschept, muziek waarin religieuze troost wordt vertroebeld en gedwarsboomd door twijfel, angst en uitbarstingen van trillende wanhoop. Zulke muziek weerspiegelt getrouw Liszts vaak wanhopige psychologische toestand tijdens zijn laatste jaren, toen hij, net als Gerard Manley Hopkins, wakker werd 'om de val van de duisternis te voelen, niet van de dag'.

Dan is er Oliver Schnyder, nauwelijks minder onderscheiden in het Zwitserse année, het meest treffend gekoppeld aan de twee Franciscuslegendes en de huiveringwekkende, gefragmenteerde poëzie van de Malédiction voor piano en orkest, een ware danse macabre. Deze 28-jarige Duitse pianist, een pianist met een enorm technisch vermogen, legt alle Byroniaanse somberheid van 'Vallée d'Obermann' vast en roept de preek van Franciscus tot zijn kudde op met een poëtische empathie die dicht in de buurt komt van Wilhelm Kempffs onaardse spirituele schoonheid in zijn vroege Decca-opname. Beide pianisten worden weelderig gepresenteerd en opgenomen.

Here, like some valedictory blessing on the Liszt year, are tributes that would surely have brought tears of gratitude from the composer himself on hearing his genius so ardently celebrated and confirmed rather than ridiculed. Bertrand Chamayou, who gives us a complete Années de pèlerinage, is a young French pianist of an impeccable pedigree and one to make even the finest Lisztians look to their laurels. Hear him in the three Petrarch Sonnets, where a soaring sense of ecstasy is complemented by blazing eruptions of passion, everything engulfed as it were in restless and romantic enquiry. His ‘Dante’ Sonata brims over with a virtuoso savagery that dazzles and astounds (its whirling rhetoric emerging from a sulphurous pedal haze; a deeply imaginative touch) and yet even when muscles bulge and ripple with everything played to the hilt there is anadded moving and confiding repose in the central dolcissimo con amore. There arefurther wonders in Venezia e Napoli, that garland of encores, an elemental octave uproar in ‘Orage’ and a shimmering tonal magic in ‘Au bord d’une source’ (both from Book 1, Switzerland).

Yet even more remarkable is Chamayou’s profoundly expressive response to the third and final book (Italy), where he recreates Liszt’s retreat into a dark night of the soul, music where religious solace is clouded and thwarted by doubt, anguish and bursts offist-shaking despair. Such music faithfully mirrors Liszt’s often desperate psychological state during his last years when, like Gerard Manley Hopkins, he woke ‘to feel the fell of dark, not day’.

Then there is Oliver Schnyder, scarcely less distinguished in the Swiss année, coupled most strikingly with the two St Francis Legends and the shuddering, fragmented poetry of the Malédiction for piano and orchestra, a true danse macabre. A pianist of massive technical resource, this 28-year-old German pianist captures all the Byronic gloom of ‘Vallée d’Obermann’ and evokes St Francis’s sermon to his flock with a poetic empathy that comes close to Wilhelm Kempff’s unearthly spiritual beauty in his early Decca recording. Both pianists are sumptuously presented and recorded.