maart 2012

Beethoven: The Late String Quartets Op. 127 & Op. 131

Brentano Quartet

Wat zo bevredigend is, is de algehele warmte van het spel, met ideaal gekozen snelheden die nooit geforceerd zijn, met natuurlijke rubato en schakeringen en met prachtig aanhoudende pianissimo's.

Een combinatie van Op. 127, het meest toegankelijke van Beethovens late kwartetten, met Op. 131, het meest opvallend radicale, kan niet aantrekkelijker zijn, vooral in uitvoeringen als deze, die in alle opzichten uitzonderlijk zijn. Het Brentano Quartet werd in 1992 opgericht door vier Amerikaanse musici en het is geen flauwekul om te zeggen dat ze niet klinken als een Amerikaans kwartet, zonder enige zweem van de stuwende superefficiëntie die sommige van de allerbeste Amerikaanse ensembles kenmerkt.

Wat zo bevredigend is aan deze uitvoeringen, opgenomen aan Princeton University, is de algehele warmte van het spel, met ideaal gekozen tempo's die nooit geforceerd zijn, met natuurlijke rubato en nuances, en met prachtig volgehouden pianissimo's, zoals in de langzame fuga waarmee Op. 131 opent, leidend naar een perfect gedoseerde climax. Het tweede deel, Allegro, is dan licht en helder, gevolgd door het korte, recitatiefachtige deel dat leidt naar de grote reeks variaties op het hoofdthema Andante, dat het hart van dit visionaire werk vormt.

De hoge contrasten in dat lange deel zijn perfect beheerst, met de eigenzinnige commentaren in de voorlaatste variatie heerlijk puntig, met de juiste dosis humor. Dit is muziek, zoals gezegd, die klinkt alsof ze net is doorgedrongen tot het menselijk gehoor, en dat is wat de Brentano's je laten voelen. Het Scherzo van het volgende deel is dan licht puntig, met perfecte helderheid van detail en resonerende pizzicato's. Het korte Adagio dat naar de finale leidt, compenseert de kortheid in zijn intensiteit, voordat de zwierige finale heldere, puntige ritmes en een zorgvuldig uitgekiend slot brengt.

Het vergelijkbare verhaal van Op. 127 draait ook om de lange reeks langzame variaties van het tweede deel, rustgevend in zijn zoetheid maar vol mysterie. Dit is wederom etherische muziek, vóór het ondeugend vrolijke Scherzo met zijn nonchalante, weggegooide slot, dat leidt naar de finale met grote contrasten die op natuurlijke wijze naar voren komen. Dit is een cd die je doet verlangen naar de Brentano's in de andere late Beethovenkwartetten. Wie deze genereuze combinatie aantrekkelijk vindt, hoeft niet te aarzelen.

A coupling of Op 127, the most approachable of Beethoven’s late quartets, with Op 131, the most strikingly radical, could not be more attractive, particularly in performances like these, which in every way are exceptional. The Brentano Quartet was founded in 1992 by four American players and it is not a backhanded compliment to say that they do not sound like an American quartet, with no hint of the sort of thrusting super-efficiency that marks some of the very finest American groups.

What is so satisfying about these performances recorded at Princeton University is the overall warmth of the playing, with speeds ideally chosen and never forced, with natural rubato and shading, and with wonderfully sustained pianissimos, as in the slow fugue which opens Op 131, leading to a perfectly judged climax. The second-movement Allegro is then light and clear before the brief recitative-like movement which leads into the great set of variations on the Andante main theme, marking the very heart of this visionary work.

The high contrasts in that long movement are perfectly controlled, with the quirky comments in the penultimate variation deliciously pointed, with the right hint of humour. This is music, as has been said, that sounds as if it has only just emerged into human hearing, and that is what the Brentanos make you feel. The Scherzo of the following movement is then lightly pointed, with perfect clarity of detail and resonant pizzicatos. The brief Adagio which leads into the finale makes up for brevity in its intensity, before the dashing finale brings crisply pointed dotted rhythms and a finely judged close.

The comparable account of Op 127 also centres around the long set of slow variations of the second movement, soothing in its sweetness yet full of mystery. This again is ethereal music, before the cheekily jaunty Scherzo with its nonchalant throwaway close, leading to the finale with big contrasts naturally brought out. This is a disc that makes one want to hear the Brentanos in the other late Beethoven quartets. Anyone who fancies this generous coupling need not hesitate