december 2013

Schumann: G Minor Sonata; Waldszenen; Gesänge der Frühe

Mitsuko Uchida

De sonate trekt met volle kracht voorbij – net als wanneer ze hem in de concertzaal speelt; maar wat deze uitvoering zo meeslepend maakt, is het contrast tussen de manische schrijfstijl en de innerlijkheid.

Uchida en Schumann zijn een geweldige match: ze brengt zijn koortsachtige kwaliteiten zo natuurlijk over, zoals duidelijk werd gedemonstreerd op haar vorige cd, van Davidsbündlertänze en de C majeur Fantasie (12/10). Wat opvalt aan deze nieuwe, die zo mogelijk nog mooier is, is hoe schokkend modern ze Schumann laat klinken. Je zou denken dat je Waldszenen kent; je zou kunnen denken dat het een van Schumanns gezelligste creaties is. Denk nog eens na: dit is hyperreactief, maar altijd in dienst van de muziek. Nooit klonk de emotionele wereld zo tegenstrijdig. Maar er is ook veel schoonheid: ‘Einsame Blumen’ is een wonder van kleur en nuance, terwijl de reeks akkoorden tegen het einde van ‘Abschied’ ronduit magisch is. Terwijl Pires droomt en Volodos betovert met pure klankschoonheid, brengt Uchida de ongemakkelijke aspecten van dit werk naar voren.

Dan komt de Tweede Sonate, neergeslingerd als een handschoen. Elk idee dat Schumanns sonates niet op het niveau van zijn andere solopianomuziek zouden zijn, wordt voor eens en altijd de kop ingedrukt. Het gaat er met witte hitte aan voorbij – net als wanneer ze het in de concertzaal speelt; maar wat dit zo'n meeslepende uitvoering maakt, is het contrast tussen het manische schrijven en de innerlijkheid. De kleuren in de Andantino… nou ja, die moeten gehoord worden in plaats van beschreven.

Maar er is meer. Ze sluit af met de buitengewone late Gesänge der Frühe. Anderszewski heeft een paar jaar geleden een zeer sterk betoog gehouden voor deze onderbezongen stukken. Hij is over het algemeen sneller dan Uchida, die elk greintje emotie uit deze fundamenteel sobere stukken wringt. De eerste is gedempt in het mooiste geluid, in tegenstelling tot de tweede, waarin ze onverschrokken de marteling van de compositie zelf blootlegt; in het voorlaatste stuk heeft Anderszewski een groter, druppelend gemak, Uchida is meer overwogen, meer gepijnigd. Beide pianisten zetten op hun eigen manier deze wonderbaarlijke werken volledig op de kaart.

Dit is zo'n doordacht en tot nadenken stemmend spel. Uchida op haar best, met andere woorden, en dat is nogal wat.

Uchida and Schumann are a wonderful match: she conveys his febrile qualities with such naturalness, as was vividly demonstrated in her previous disc, of Davidsbündlertänze and the C major Fantasie (12/10). What’s striking about this new one, which is if anything even finer, is how shockingly modern she makes Schumann sound. You might think that you know Waldszenen; you might think that it’s one of Schumann’s cosier creations. Think again: this is hyper-reactive but always at the service of the music. Never has its emotional world sounded quite so conflicted. But there’s much beauty, too: ‘Einsame Blumen’ is a miracle of colour and nuance, while the sequence of chords towards the end of ‘Abschied’ is utterly magical. While Pires dreams and Volodos beguiles with sheer beauty of sound, Uchida brings to the fore the uneasier aspects of this work.

The Second Sonata then arrives, hurled down like a gauntlet. Any notion that Schumann’s sonatas aren’t up to the standard of his other solo piano music is scotched once and for all. It passes by at white heat – just as it does when she plays it in the concert hall; yet what makes this such a gripping performance is the contrast between the manic writing and the inwardness. The colours in the Andantino…well, they have to be heard rather than described.

But there’s more. She finishes with the extraordinary late Gesänge der Frühe. Anderszewski made a very strong case for these undersung pieces a couple of years back. He is generally faster than Uchida, who wrings every ounce of emotion from these fundamentally austere pieces. The first is cushioned in the most beautiful sound, in contrast to the second, where she unflinchingly lays bare the torture of composition itself; in the penultimate piece, Anderszewski has a greater, trickling ease, Uchida is more considered, more pained. Both pianists in their different ways utterly put these wondrous works on the map.

This is such thoughtful and thought-provoking playing. Uchida at her best, in other words, which is quite something.