november 2013

Verdi: Requiem

Chorus and Orchestra of the Teatro alla Scala, Milan o.l.v. Daniel Barenboim

Barenboim gaat ergens anders heen – naar een drama waarin de tempi uitsluitend door de atmosfeer worden bepaald.

Barenboim heeft er een gewoonte van gemaakt om te bereiken waar anderen alleen maar over praten – of het nu gaat om het geven van een echt pompeuze holle klank aan de entree van Wagners Rheingold-goden in Walhalla of, zoals hier, het maken van een muzikaal drama van de partituur die


Hans von Bülow afdeed als ‘opera in kerkkostuum’. Ondanks de aanwezigheid van het Italiaanse koor en orkest – beiden in toegewijde goede vorm – van het eigen huis van de dirigent, is deze uitvoering, hoe opwindend en soms ook spannend het ook is, niet bepaald Italiaans. Vanaf die langzame afdaling van de strijkers in de opening gaat Barenboim ergens anders heen – naar een drama waarin tempi uitsluitend worden bepaald door de sfeer. Het is een ‘doorgecomponeerde’ samenhangende uitvoering, met een dramatische curve waardoor zelfs de meest krachtige door Italianen geleide uitvoeringen – Muti’s keerpunt met de Philharmonia (Warner) plus de zeven of zo Toscanini’s (talrijke labels) – aanvoelen als een nummeropera die de dialoog ertussen mist. Je zou de expressieve markeringen van de partituur hier redelijkerwijs kunnen omschrijven als symfonisch behandeld in plaats van vocaal, maar de pianist/dirigent brengt ze met zijn eigen overtuiging.

De niet-Italiaanse solisten hebben een goede, onbevreesde stem en zijn auditief goed geïntegreerd in dit concept. Kaufmanns robusto Italiaans lijkt vollediger gerealiseerd dan sommige van zijn Italiaanse aria-opnames. Pape voelt zich erg op zijn gemak met emotie op het concertpodium. Garan∂a maakt veel van de beau-rol van de mezzo en klinkt goed met Harteros in de ‘Recordare’.

Sinds de Solti Vienna-uitvoering Giulini (technisch) voor het eerst van de planken blies aan het einde van de jaren 60, is Decca goed geweest in het opnemen van dit werk en ze zijn er in de loop der jaren niet slechter op geworden. In het eerste LP-tijdperk was de clash op plaat tussen de RCA Toscanini (nu het beste op Pristine), ooit EMI's eerste Giulini (maar helaas heeft die nooit goed geklonken) en de eerste Solti (moedig en stoutmoedig, sterrencast, luid geluid). Sindsdien heeft de concurrentie bijna belachelijke proporties aangenomen. Ik zou niet zonder die eerste Muti en minstens drie Toscanini's (BBC Testament, Scala en RCA) kunnen leven, maar ik zou de huidige nieuwkomer samen met Solti binnensmokkelen vanwege de cast en Barenboims zin door het stuk.

Barenboim has made a habit of achieving what others just talk of – whether it’s giving the entry of Wagner’s Rheingold gods into Valhalla a genuinely pompous hollow ring or, as here, making music drama out of the score that


Hans von Bülow dismissed as ‘opera in church costume’. Despite the presence of the Italian chorus and orchestra – both on committed good form – of the conductor’s own house, this performance, exciting and occasionally thrilling though it is, is not remotely Italian. From that slurred opening string descent onwards, Barenboim is going somewhere else – towards a drama in which tempi are governed exclusively by atmosphere. It’s a ‘through-composed’ linked-up performance, paced with a dramatic curve that makes even the punchiest Italian-led ones – Muti’s watershed moment with the Philharmonia (Warner) plus the seven or so Toscaninis (numerous labels) – feel like number opera missing the dialogue in between. One could fairly describe the score’s expressive markings here as treated symphonically rather than vocally but the pianist/conductor brings them off with his own conviction.

The non-Italian soloists are in good fearless voice and aurally well integrated into this concept. Kaufmann’s robusto Italian seems more fully realised than some of his Italian aria recordings. Pape feels very comfortable with emotion on the concert stage. Garan∂a makes much of the mezzo’s beau rôle and sounds well with Harteros in the ‘Recordare’.

Since the Solti Vienna performance first blew Giulini (technically) off the racks at the end of the 1960s, Decca has been good at recording this work and they haven’t got worse over the years. In the first LP era the clash on record was between the RCA Toscanini (now best on Pristine), one-time EMI’s first Giulini (but, sadly, it’s never sounded good) and the first Solti (brave and bold, starrily cast, loud sound). Since then the competition has reached almost ridiculous proportions. I couldn’t live without that first Muti and at least three Toscaninis (BBC Testament, Scala and RCA) but I’d smuggle in the present newcomer alongside Solti for its cast and Barenboim’s line through the piece.