oktober 2013

Dvořák: Cello Concerto in B Minor, Op. 104 & Cello Concerto in A Major

Steven Isserlis & Mahler Chamber Orchestra o.l.v. Daniel Harding

De melodieuze vruchtbaarheid, de ongebreidelde vreugde en de jeugdige energie van het werk komen ongeschonden naar voren, vooral wanneer Isserlis het met zo’n brandende overtuiging uitvoert.

Lezers die, net als ik, zijn opgegroeid met de Supraphon-opname van Dvořáks vroege, ongeorkestreerde A major Concerto door de geweldige Miloš Sádlo, voltooid door Jarmil Burghauser, zullen hier verrast worden. Steven Isserlis heeft er in plaats daarvan voor gekozen om de veel radicalere herziening door de Duitse figuur Günter Raphael (1903-60) te verdedigen, die in de jaren twintig het manuscript ontdekte dat al lang verdwenen was met zijn oorspronkelijke opdrachtgever, de cellist Ludevít Peer. Raphaels partituur heeft misschien niet helemaal de idiomatische smaak van Burghauser, maar de overvloedige melodieuze vruchtbaarheid, ongebreidelde vreugde en jeugdige kracht van het werk komen ongeschonden naar voren, vooral wanneer Isserlis het met zo'n brandende overtuiging uitvoert.

Wat Dvořáks torenhoge Opus 104 betreft, is Isserlis op een betoverend welsprekende manier bezig met een betoverend poëtische en dringend communicatieve lezing die echt klinkt alsof hij op de vleugel wordt vastgelegd. Met zijn onneembare technische adres, subliem gearticuleerde passages en kenmerkend zachte, prachtig zingende toon, brengt Isserlis een recreatieve vonk, tuimelende fantasie en emotionele openhartigheid naar dit meesterwerk die even voedzaam als ontroerend ongedwongen is. Gelukkig zijn Daniel Harding en de Mahler CO bij elke stap van de weg bij hem; hun samenwerking is een echte, ademende samenwerking, waarbij met name het langzame deel een memorabel weemoedige intimiteit distilleert. Toegegeven, de Beckmesser in mij zou bezwaar kunnen maken tegen een gebrek aan pure zwaarte en transparantie in de grootste orkestrale tuttis (ik moet meer van de trompetten horen in de vlammende B majeur peroratie van het werk), maar de overvloed aan spontaniteit, geest en verbeeldingskracht die getoond wordt, is zo groot dat het onbeleefd lijkt om te klagen.

Het concert wordt gevolgd door een orkestrale transcriptie van Dvořáks lied ‘Lasst mich allein’ (‘Laat me met rust’) uit 1887-88, Op. 82 nr. 1, waarvan de latere opname in het langzame deel en de finale het pijnlijke verliesgevoel van de componist weerspiegelt na de dood van zijn schoonzus en eerste liefde, Josefina Kaunitzová (het lied was haar blijkbaar erg dierbaar). Ten slotte krijgen we zelfs Dvořáks eerste gedachten te horen voor het hoogtepunt van het concert, dat, zonder de pijnlijk aangrijpende herinneringen die hij later toevoegde, nu vreemd oppervlakkig klinkt. Isserlis zelf draagt ​​een zeer persoonlijk en informatief boekje-essay bij. Mis deze speciale release niet.

Readers who, like me, grew up with the great Miloš Sádlo’s Supraphon recording of Dvořák’s early, unorchestrated A major Concerto in the completion by Jarmil Burghauser will be in for a surprise here. Steven Isserlis has opted instead to champion the rather more radical overhaul by the German figure Günter Raphael (1903-60), who in the 1920s discovered the manuscript that had long since disappeared with its original dedicatee, the cellist Ludevít Peer. Raphael’s scoring has perhaps not quite the idiomatic tang of Burghauser’s but the work’s prodigal melodic fecundity, unfettered joy and youthful vigour emerge unscathed, especially when Isserlis performs it with such burning conviction.

As for Dvořák’s towering Op 104, Isserlis is on spellbindingly eloquent form in an entrancingly poetic and urgently communicative reading that really does sound like it’s being captured on the wing. With his impregnable technical address, sublimely articulate passagework and characteristically mellow, gorgeously singing tone, Isserlis brings to this masterpiece a recreative spark, tumbling fantasy and emotional candour as nourishing as it is touchingly unforced. Happily, Daniel Harding and the Mahler CO are with him every step of the way; theirs is a real, breathing collaboration, with the slow movement in particular distilling a memorably wistful intimacy. Granted, the Beckmesser within me could take issue with some lack of sheer heft and transparency in the biggest orchestral tuttis (I need to hear more of the trumpets in the work’s blazing B major peroration), but such is the abundance of spontaneity, spirit and imagination on show that it seems churlish to complain.

The concerto is followed by an orchestral transcription of Dvořák’s 1887-88 song ‘Lasst mich allein’ (‘Leave me alone’), Op 82 No 1, whose subsequent incorporation into the slow movement and finale reflects the composer’s grievous sense of loss following the death of his sister-in-law and first love, Josefina Kaunitzová (the song was apparently very dear to her). Lastly, we even get to hear Dvořák’s ’s first thoughts for the concerto’s culmination, which, shorn of those achingly poignant reminiscences he added later, sounds oddly perfunctory now. Isserlis himself contributes a highly personable and informative booklet essay. Don’t miss this special release.