februari 2025

Beethoven: The Early Quartets

Calidore String Quartet

Het Calidore String Quartet heeft gedurende deze hele Beethoven-cyclus lofbetuigingen gekregen – de middelste kwartetten zijn een opname van de maand – en deze vroege set is een prachtig einde van de reis (of, beter gezegd, begin).

Mijn gebruikelijke beleid om nooit de aantekeningen in het boekje te lezen voordat ik schrijf over een album dat ik overweeg, wierp een mooie vruchten af ​​in het geval van dit afsluitende hoofdstuk van de Beethoven-cyclus van het Calidore Quartet, dat toevallig de zes vroege kwartetten, Opus 18, beslaat. ‘Zoveel van deze muziek lijkt te verwijzen naar de late kwartetten’, zei ik tegen mezelf, en inderdaad opent Dr. Rachel Stroud haar aantekening met een beroemd citaat uit TS Eliots ‘Little Gidding’ uit zijn serie van vier gedichten Four Quartets (deel 5):

Wat wij het begin noemen, is vaak het einde
En een einde maken is een begin maken.
Het einde is waar we beginnen.

Vervolgens benadrukt ze hoe Beethoven gewoonlijk worstelde met begin en einde. En daar haal ik het Calidore Quartet bij, wiens uitgebreide, inzichtelijke uitvoeringen van deze zes meesterwerken meer neigen naar profetieën over toekomstige vernieuwers (vooral Beethoven zelf) dan naar reflecties op, laten we zeggen, Haydn of Mozart. Om een ​​paar voorbeelden te geven: het Menuetto uit nr. 5 lijkt qua thema en stemming op de Alla danza tedesca uit Op. 130; de finale van nr. 6, de La malinconia: Adagio die leidt tot Allegretto quasi allegro: is dit niet een voorbode van de dramatische extremen in de finale van Op. 135, d.w.z. Grave, ma non troppo tratto die leidt tot Allegro? Zo lijkt het mij.

Ik citeer ook de thema-en-variaties Andante cantabile van nr. 5, die ongetwijfeld anticiperen op het vierde deel Andante ma non troppo e molto cantabile van Op. 131 en het Adagio, ma non troppo e molto cantabile van Op. 127. Net als bij de vroege pianosonates is Beethoven onder de oppervlakte vrijwel hetzelfde, ongeacht wanneer hij schrijft, op voorwaarde dat de uitvoerders begrijpen wat ze spelen, wat de Calidore zeker doen.

Ik vraag slechts één klein interpretatief detail: in het vurige Menuetto uit het Vierde Kwartet, het Trio, op 1'22" – onder glinsterende triolen van de eerste viool, zijn er uitwisselingen tussen de tweede viool en de altviool en cello. Moet de verlaging van de puls voor dit Trio zo drastisch zijn geweest? Het Takács Quartet (Decca, 4/04) laat de muziek prachtig werken zonder de puls te verstoren.

Maar over het algemeen verliet ik de set met meer bewonderende opmerkingen dan kritische noten. Aan het begin van Op. 18 nr. 6, dat lijkt op een licht, snel Mozart-operaduet, ben ik dol op de levendige aanpak van de Calidore, hun scherpe uitwisselingen. Elders imponeren hun helderheid, aanval, precisie en gebundelde intelligentie steevast, net als Judith Shermans nauwgezet uitgebalanceerde geluidsproductie.

Gelukkig komt mijn beoordeling overeen met de opvattingen van mijn Gramophone-collega's Richard Wigmore (over de middenperiode kwartetten, 10/24 – ‘Beethoven-spel met een zeldzame levendigheid en technische aplomb’), en, in de late kwartetten, Peter Quantrill (5/23 – ‘In muziek die berucht is om de uitdagingen die het stelt aan opeenvolgende generaties van nieuwe luisteraars, doen de Calidores een vriendelijke uitnodiging, die nog verleidelijker wordt gemaakt door een niveau van technische finesse dat zich kan meten met de beste versies, oud en nieuw, en studiotechniek die de luisteraar op een respectabele (maar niet al te veilige) afstand plaatst’).

‘Not too safe’ is altijd een killer bij Beethoven, in elk opzicht, en na het beluisteren van beide sets kan ik me aansluiten bij de visies van beide schrijvers. Hopelijk komt er binnenkort een complete boxset uit en als die verschijnt, zal het een sterke kanshebber blijken naast Artemis, Belcea, Busch (onvolledig maar onmisbaar), Guarneri (hun eerste opname – een heruitgave komt eraan), Juilliard (tweede opname), Lindsay (eerste of tweede opname), PraŽák, Takács (mijn eigen favoriet onder de digitale sets) en anderen. Zeer enthousiast aanbevolen.

My usual policy of never reading booklet notes before I write about an album under consideration paid off handsomely in the case of this closing chapter of the Calidore Quartet’s Beethoven cycle, which happens to cover the six early quartets, Op 18. ‘So much of this music seems to allude to the late quartets’, I said to myself, and sure enough Dr Rachel Stroud opens her note with a famous quote from TS Eliot’s ‘Little Gidding’ from his series of four poems Four Quartets (part 5):

What we call the beginning is often the end
And to make an end is to make a beginning.
The end is where we start from.

She then goes on to stress how Beethoven habitually struggled with beginnings and endings. And that’s where I bring in the Calidore Quartet, whose comprehensively insightful performances of these six masterpieces tend more towards prophecy of future innovators (Beethoven himself most of all) than reflections of, say, Haydn or Mozart. To give a couple of examples, the Menuetto from No 5 resembles in its theme and mood the Alla danza tedesca from Op 130; the finale of No 6, the La malinconia: Adagio leading to Allegretto quasi allegro: isn’t this a premonition of the dramatic extremes in the finale to Op 135, ie Grave, ma non troppo tratto leading to Allegro? That’s how it seems to me.

I also cite the theme-and-variations Andante cantabile of No 5 that surely anticipates Op 131’s Andante ma non troppo e molto cantabile fourth movement and the Adagio, ma non troppo e molto cantabile from Op 127. As with the early piano sonatas, Beethoven beneath the surface is much the same no matter when he is writing, provided the performers understand what they’re playing, which the Calidore certainly do.

I question just one small interpretative detail: in the fiery Menuetto from the Fourth Quartet, the Trio, at 1'22" – beneath shimmering triplets from the first violin, are exchanges between the second violin and the viola and cello. Need the reduction in pulse for this Trio have been quite so drastic? The Takács Quartet (Decca, 4/04) make the music work beautifully without troubling the pulse.

But, in general, I left the set with more admiring comments than notes of criticism. At the start of Op 18 No 6, which resembles a light, quick-tempo Mozart opera duet, I love the Calidore’s animated approach, their keen interchanges. Elsewhere, their clarity, attack, precision and pooled intelligence invariably impress, as does Judith Sherman’s scrupulously balanced sound production.

Happily my assessment chimes with the views of my Gramophone colleagues Richard Wigmore (on the middle-period quartets, 10/24 – ‘Beethoven-playing of rare vividness and technical aplomb’), and, in the late quartets, Peter Quantrill (5/23 – ‘In music notorious for the challenges it poses to successive generations of first-time listeners, the Calidores issue a friendly invitation, made the more enticing by a level of technical finesse up there with the best versions old and new, and studio engineering that places the listener at a respectable (but not too safe) distance’).

‘Not too safe’ is always a killer with Beethoven, in any respect, and having sampled both sets I can concur with the views of both writers. Hopefully a complete box-set will be forthcoming before too long and when that appears it’ll prove a strong contender alongside the Artemis, Belcea, Busch (incomplete but indispensable), Guarneri (their first recording – a reissue is forthcoming), Juilliard (second recording), Lindsay (first or second recording), PraŽák, Takács (my own favourite among digital sets) and others. Very enthusiastically recommended.