februari 2025

Haydn: London Symphonies Vol. 2 Symphonies No. 94 'Surprise', No. 95, No. 98 & No. 99

Deutsche Kammerphilharmonie Bremen o.l.v. Paavo Järvi

Er zit zo'n vreugdevolle, elegante natuurlijkheid in deze nieuwste editie van Paavo Järvi's overzicht van Haydns 'London' Symphonies, zijn oude collega's uit Bremen in topvorm.

'Dit zou zomaar een Haydn-serie kunnen zijn om van te smullen', schreef Mark Pullinger over het eerste deel van Paavo Järvi's 'London' Symphonies, waarin de Klok en de Tromgeroffel worden gecombineerd (23/6). Nou, hier is ronde twee – vier symfonieën dit keer – en MP's voorspelling lijkt uit te komen. Richard Wigmore suggereerde dat Järvi's Klok misschien 'te snel en fel voor sommigen' zou zijn, maar prees die opname voor zijn 'elfenachtige gevatheid ... zekere controle over symfonische spanningen en een wijdopen blik in Haydns pure onvoorspelbaarheid' (24/5).

Daar is hier genoeg van, alles ontvouwt zich met een schijnbaar moeiteloze natuurlijkheid. Ja, er is voldoende drive en virtuositeit, met behendig strijkspel versterkt door de doordringende glans van trompetten en het geknal van harde paukenstokken, maar niets komt geforceerd of gekunsteld over. Järvi besteedt misschien meer aandacht aan het Allegro dan aan het moderato aan het begin van de openingsbeweging van Symfonie nr. 95, bijvoorbeeld, maar dit voegt een extra injectie van opwinding toe aan de donkere c-mineur-schaduw. Hij benut ten volle de Allegro vivace-markering boven het menuet van de Surprise – je zou het zeker niet sneller willen. Maar in plaats van de levendigere bewegingen overdreven te laten aanvoelen, geeft deze aanpak een levendigheid die ware liefde voor deze prachtige stukken onthult. Niets is gemaniëreerd of mishandeld, zoals soms het geval is bij dirigenten die graag hun stempel op deze muziek willen drukken.

Je weet dat je vanaf het begin in veilige handen bent, met de molligheid van de houtblazers in de langzame introductie van de Surprise Symphony. En dan is er nog de zwaarte van de strijkerstoon aan het begin van nr. 98, die de gestroomlijnde kamerdimensies van de Kammerphilharmonie verloochent. Kleine aanpassingen aan details van frasering of dynamiek, samen met aandacht voor Haydns markeringen, zijn symptomatisch voor de diepe betrokkenheid van deze Bremer stadsmuzikanten bij de basisprincipes van Haydns uitvinding, terwijl de vrijheid van tempo in Trio-secties – zoals de cellosolo in nr. 95 – eveneens verre van dogmatisch is. En wanneer Haydn plotseling opstijgt op zijn vluchten van contrapuntische fantasie (met name in de finales van nr. 95 of 99), voel je echt dat deze uitvoeringen naar een heel ander niveau worden getild.

Järvi’s lezingen zouden misschien omschreven kunnen worden als ergens tussen de stedelijkheid van Colin Davis met het Concertgebouw en de elektriciteit van Eugen Jochum met het LPO, terwijl hij de verleiding vermijdt om Haydns anarchistische kant à la Norrington of Harnoncourt al te duidelijk te benadrukken of te onderstrepen: de gevatte opmerkingen en humoristische trekjes van de componist komen des te effectiever over doordat ze met een pokerface (maar niet po) worden gebracht. De fortepiano in de finale van nr. 98 wordt niet genoemd in het boekje – en de speler ook niet – maar introduceert subtiel zijn zacht afgeronde tonen een tikje eerder dan gepland, met de soloviool op weg naar de recapitulatie.

Järvi is nu halverwege zijn ‘London’-reis, en dit zijn wederom uitvoeringen om van te genieten en met toenemend plezier opnieuw te bezoeken.

'This could well be a Haydn series to relish’, wrote Mark Pullinger of the first volume of Paavo Järvi’s ‘London’ Symphonies, coupling the Clock and the Drumroll (6/23). Well, here’s round two – four symphonies this time – and MP’s prophecy would appear to be coming true. Richard Wigmore suggested that Järvi’s Clock might be ‘too fast and fierce for some’ but commended that recording for its ‘elfin quick-wittedness … sure control of symphonic tensions and a wide eyed delight in Haydn’s sheer unpredictability’ (5/24).

There’s plenty of that here, all unfolding with a seemingly effortless naturalness. Yes, there’s drive and virtuosity to spare, with dextrous string-playing augmented by the piercing gleam of trumpets and the crack of hard timpani sticks, but nothing comes across as forced or affected. Järvi might take greater heed of the Allegro than the moderato at the head of Symphony No 95’s opening movement, for example, but this adds an extra injection of excitement to its dark C minor shading. He exploits to the full the Allegro vivace marking atop the Surprise’s Minuet – you certainly wouldn’t want it any faster. But rather than making the livelier movements feel over-driven, this approach imparts a vivacity that reveals true affection for these wonderful pieces. Nothing is mannered or manhandled, as is sometimes the case with conductors keen to make their mark in this music.

You know you’re in safe hands right from the beginning, with the plumpness of the woodwind in the slow introduction to the Surprise Symphony. Then there’s the heft of the string tone at the outset of No 98, belying the sleek chamber dimensions of the Kammerphilharmonie. Little tweaks to details of phrasing or dynamics, along with attention paid to Haydn’s markings, are symptomatic of the deep engagement of these Bremen town musicians with the nuts and bolts of Haydn’s invention, while the freedom of tempo in Trio sections – such as the cello solo in No 95 – is similarly far from dogmatic. And when Haydn suddenly takes off on his flights of contrapuntal fancy (notably in the finales of Nos 95 or 99), you really feel these performances lift on to another plane altogether.

Järvi’s readings could perhaps be described as occupying ground somewhere between the urbanity of Colin Davis with the Concertgebouw and the electricity of Eugen Jochum with the LPO, while avoiding the temptation to highlight or underline too blatantly Haydn’s anarchic side à la Norrington or Harnoncourt: the composer’s witticisms and streaks of humour come over all the more effectively for being delivered with a poker (but not a po) face. The fortepiano in the finale of No 98 isn’t identified in the booklet – nor is its player – but subtly introduces its gently rounded tones a touch earlier than scheduled, with the solo violin on the approach to the recapitulation.

Järvi is now halfway through his ‘London’ journey, and once again these are performances to relish, and to revisit with increasing pleasure.