maart 2013

Szymanowski: Orchestral Works, Vol. 5

Louis Lortie & BBC Symphony Orchestra o.l.v. Edward Gardner

Het veranderende gezicht en de manier van componeren van deze fascinerende en talentvolle componist worden hier uitgebreid beschreven.

Het hele Szymanowski-landschap is hier aanwezig, van de Strauss-geobsedeerde Concert Ouverture tot het folk-geïnspireerde Bartókiaanse pianospel van de exotische Vierde symfonie – en hoewel een enkele zitting onverteerbaar kan blijken en waarschijnlijk niet wordt aangeraden, wordt het veranderende gezicht en de manier van deze meest fascinerende en begaafde componist hier rijkelijk vastgelegd in de karakteristieke indrukwekkende Chandos-klank.

Edward Gardner en het BBC Symphony Orchestra dachten waarschijnlijk allebei terug aan de laatste keer dat ze Strauss' Don Juan tegenkwamen terwijl ze zijn trouwe ros naar nieuwe weiden stuwden. Ecstatico passionato is het kenmerk dat absoluut geen twijfel laat bestaan ​​over hoe deze stevige Concert Ouverture zou moeten verlopen en die overstrekkende hoorns zijn een constante herinnering aan de Straussiaanse erfenis. De beste pagina's van het stuk zijn de Byronische omzwervingen – groen en nog wat – en de viriliteit van de rest zet ze in hoog reliëf.

Er is nog steeds een overvloed aan Strauss die door de openingsbeweging van de Tweede symfonie loopt, met griezelig gescoorde kamerachtige pagina's die doen denken aan Le bourgeois gentilhomme en die zijn opgetild naar de weelde van Rosenkavalier. Gardner en de BBC SO brengen de onweerstaanbare aantrekkingskracht tot steeds uitbundiger climaxen over. Een muzikale jacuzzi, dat is zeker. Ik weet niet zeker wat er staat, maar ik hou van het geluid dat het maakt. En het wordt gevolgd door een hypnotiserend mooi begin van de tweede beweging, waar terughoudendheid en harmonische diepte van uiting iets heel speciaals bereiken. Variaties beginnen niet vaak met het thema dat zo prachtig is versierd (Elgars Enigma is een uitzondering) en de afstand die Szymanowski tussen zichzelf en de daaropvolgende variaties creëert, is ook intrigerend. Wat betreft de contrapuntische uitwerking van de finale, het wijst naar waar Schönberg en Berg het Straussiaanse ethos naartoe zouden brengen.

Szymanowski's invloeden kunnen nauwelijks duidelijker worden gedefinieerd dan ze hier zijn, maar in de Vierde symfonie wordt zijn duidelijke verwantschap met de ruige volksintonaties van Bartóks pianoconcerten (en deze symfonie is er één in alles behalve naam) opgenomen in een weelderig impressionistisch geheel dat geheel van Szymanowski is. Louis Lortie is de 'zwerver' wiens mijmeringen ons hoog in het Tatragebergte brengen. Solofluit en viool bereiken een verheven rust in het spookachtige langzame deel en voor mij is dit (in tegenstelling tot waar hij Strauss overtreft) waar Szymanowski's hart ligt.

The whole Szymanowski landscape is here, from the Strauss-infatuated Concert Overture to the folk-inflected Bartókian pianism of the exotic Fourth Symphony – and though a single sitting might prove indigestible and is probably not advised, the changing face and manner of this most fascinating and accomplished of composers is richly chronicled here in characteristically impressive Chandos sound.

Edward Gardner and the BBC Symphony Orchestra were both probably thinking back to the last time they encountered Strauss’s Don Juan as they fire up his trusty steed to pastures new. Ecstatico passionato is the marking that leaves one in absolutely no doubt as to how this hefty Concert Overture should go and those overreaching horns are a constant reminder of the Straussian inheritance. The best pages of the piece are the Byronic wanderings – verdant and then some – and the virility of the rest throws them into high relief.

There is still an abundance of Strauss running through the opening movement of the Second Symphony, with uncannily scored chamber-textured pages redolent of Le bourgeois gentilhomme lifted to Rosenkavalier opulence. Gardner and the BBC SO convey its irresistible pull towards ever more effusive climaxes. A musical jacuzzi to be sure. I’m not sure what it says but I like the noise it makes. And it is followed by a hypnotically beautiful start to the second movement, where restraint and harmonic depth of utterance achieve something quite special. Variations don’t often begin with the theme so exquisitely adorned (Elgar’s Enigma an exception) and the distance that Szymanowski puts between himself and the ensuing variations is also intriguing. As for the contrapuntal work-out of the finale, it points to where Schoenberg and Berg were to take the Straussian ethos.

Szymanowski’s influences could hardly be more clearly defined than they are here but in the Fourth Symphony his obvious kinship with the rugged folk inflections of Bartók’s piano concertos (and this symphony is one in all but name) is subsumed into a lushly impressionistic whole that is entirely Szymanowski’s own. Louis Lortie is the ‘wanderer’ whose musings take us high into the Tatra Mountains. Solo flute and violin achieve a lofty tranquillity in the haunting slow movement and for me this (as opposed to where he is out-Straussing Strauss) is where Szymanowski’s heart is.