november 2014
Bach
Joshua Bell & The Academy of Saint Martin in the Fields
Bell en zijn Academy-collega's is hier het echte plezier. De concerten zijn zowel opwindend als ontroerend, en de Chaconne-arrangementen zijn fascinerend curiosa.
Bach op de viool is misschien wel de enige overgebleven enclave in het oeuvre van de componist waar partijdige opvattingen over uitrusting en stijl nog steeds ruimte laten voor individuele interpretatie. Onlangs hebben we gezien hoe Giuliano Carmignola's aanstekelijke 'periode' Bach zich comfortabel in de mainstream nestelt (zie hieronder) en hoe Janine Jansens zelfbewuste pluralisme nooit haar onvermoeibare ontdekkingsgeest overschaduwt (Decca, 12/13).
Joshua Bells Bach begint misschien met een klein nadeel, in die zin dat de 'Double' - het gebruikelijke begeleidende stuk bij de twee soloconcerten - niet is opgenomen, dus hebben we in plaats daarvan enkele bewegingen en de alomtegenwoordige 'Air on a G string' geselecteerd. Toch is Bells specifieke soort gemak waarmee hij traditionele gevoeligheid mengt met de lichtere articulaties en gebaren van recente smaken, dat je meteen betoverd raakt.
Het A mineur Concerto (BWV1041) is zowel urgent als stralend gestemd, het tweede deel treurig stil, zwevend boven de tijdloze mix van warmte en lenigheid die de begeleidingen van de Academy of St Martin in the Fields definieert. Onfeilbare energie is een soort synoniem voor hedendaagse barokuitvoering, vaak met een duidelijk gebrek aan zuurstof in de pezen van de lijnen. Bell is inderdaad geen slappeling op tempi - hij leidt de show als regisseur - maar zijn gebruik van de fraseologie, om een incrementele logica te vinden in het lange eerste deel van het E majeur Concerto (BWV1042), is buitengewoon bevredigend.
Met een nauwe microfoonplaatsing in de concerten kan het sublieme bereik van boventonen van Bells viool af en toe neigen naar het schelle, maar het betaalt zich rijkelijk uit in een bijna ondraaglijk intiem en intens middendeel van BWV1042 en een viscerale aanwezigheid in de vrolijke overgave van beide laatste delen. Het plaatsen van kleine vormen binnen een grotere architectuur is een van Bells grootste deugden, naast een diepte van geluid van bijna Henryk Szeryng-achtige dimensies.
Wat betreft de curiositeiten hier, de orkestrale onderbouwing van de Chaconne is de coup de grâce, herwerkt van Mendelssohns improvisatie, naast Schumanns eigen pianobegeleiding bij de Gavotte uit BWV1006, beide georkestreerd door de ingenieuze Julian Milone. Of men de receptiegeschiedenis van de vroege 19e eeuw 'in klank' ervaart, is moeilijk te zeggen, maar het concept is origineel en uitzonderlijk uitgevoerd met een verschroeiende en zwevende artistieke intentie. Men zou kunnen concluderen dat een programma van iets minder dan 50 minuten zuinig is, maar de algehele waarde hier overstijgt louter kwesties van de klok.
Bach on the violin is perhaps the only remaining enclave in the composer’s oeuvre where partisan views on equipment and style still concede to individual interpretation. Most recently we have seen how Giuliano Carmignola’s infectious ‘period’ Bach is comfortably accommodated in the mainstream (see below) and how Janine Jansen’s self-conscious pluralism never overshadows her tireless spirit of discovery (Decca, 12/13).
Joshua Bell’s Bach may start from a slight disadvantage, in that the ‘Double’ – the usual companion piece to the two solo concertos – is not included, so we have instead selected single movements and the ubiquitous ‘Air on a G string’. Yet such is Bell’s particular brand of ease with which he mixes traditional sensibility with the lighter articulations and gestures of recent tastes that one is instantly spellbound.
The A minor Concerto (BWV1041) is both urgent and radiantly inflected, the second movement mournfully still, hovering over the timeless blend of warmth and litheness which defines the Academy of St Martin in the Fields’ accompaniments. Unerring energy is something of a byword for contemporary Baroque performance, often with a distinct lack of oxygen in the sinews of the lines. Bell is indeed no slouch on tempi – running the show as director – but his harnessing of the phraseology, to find an incremental logic in the long first movement of the E major Concerto (BWV1042), is profoundly gratifying.
With close microphone placement in the concertos, the sublime range of overtones from Bell’s violin can tend occasionally towards the strident but it pays off handsomely in an almost unbearably intimate and intense middle movement of BWV1042 and visceral presence in the gleeful abandon of both final movements. Locating small shapes within a larger architecture is one of Bell’s crowning virtues, alongside a depth of sound of almost Henryk Szeryng-like dimensions.
As to the curiosities here, the orchestral underpinning of the Chaconne is the coup de grâce, reworked from Mendelssohn’s improvisation, alongside Schumann’s own piano accompaniment to the Gavotte from BWV1006, both orchestrated by the ingenious Julian Milone. Whether or not one is experiencing early-19th-century reception history ‘in sound’ is hard to say but the conception is original and exceptionally executed with searing and soaring artistic intent. One might conclude that a programme of just under 50 minutes is parsimonious but the overall value here transcends mere matters of the clock.