september 2014

Semiramide - La Signora Regale. Arias & Scenes from Porpora to Rossini

Anna Bonitatibus & La Stagione Armonica o.l.v. Federico Ferri

Mezzo Anna Bonitatibus is in fantastische vorm in dit zorgvuldig opgebouwde thematische operarecital, vol drama en zeldzaamheden.

Voor Verdi was het King Lear, een opera die nooit geschreven werd, ondanks de obsessie van de componist met het onderwerp. En voor Strauss was het Semiramis, een project dat hij eerst met Hofmannsthal besprak en later met librettisten probeerde nieuw leven in te blazen. De daden van de semi-legendarische Assyrische koningin fascineerden componisten van Vinci (1729) tot Rossini (1823). Er waren twee duidelijke stromingen. In Metastasio's Semiramide riconosciuta (‘Semiramis erkend’) regeert de koningin vermomd als haar zoon (vraag het niet); ze hoopt Scitalce, haar eerste liefde, terug te winnen en doet dat ook. Een ander plot, inclusief dat van Rossini (gebaseerd op Voltaire), laat Semiramis schuldig zijn aan de moord op haar man en onbewust verliefd worden op haar zoon, die haar per ongeluk neersteekt (vraag het niet, zei ik). Dit mooie recital is gebaseerd op beide verhalen.

Vinci's was de eerste zetting van Metastasio's libretto: een aria is hier opgenomen, zoals geplunderd door Handel voor zijn pasticcio van 1733. Indrukwekkender is het begeleide recitatief en de aria uit de eerste van Jommelli's drie versies (1742) waarin Semiramis woedt op Scitalce omdat hij haar heeft afgewezen. Er zijn twee voorbeelden uit 1765: een ontspannen, teder nummer van Bernasconi en een vrolijke metaforische aria (de herder, de stuurman) van Traetta. De laatste bevat een soloviool en laat opmerkelijk genoeg twee cadensen toe in sectie A: een vocaal, een instrumentaal. Meyerbeer (1819) introduceert een harp terwijl de koningin haar gasten verwelkomt. Beide obbligato's (Luca Giardini en, op een Erard uit 1824, Elena Spotti) worden prachtig gespeeld.

Elke cd opent met een orkestwerk: een driedelige Introduzione van Caldara (1725) en een Gluckiaanse Sinfonia van Bianchi (1790). De eerste cd gaat verder met aria's van Caldara en Porpora (1724). Er is veel coloratuur en hier, net als elders, is Anna Bonitatibus helemaal raak. De Rossini is een vroege versie van Semiramis' cavatina: een uitgebreide 'Bel raggio lusinghier', georkestreerd door Philip Gossett, en geen 'Dolce pensiero' cabaletta. Nasolini's opera werd opgevoerd in 1792, de scène die hier wordt vermeld, werd in 1815 in Napels opgevoerd. De aantekeningen vermelden alleen dat het 'enkele Rossiniaanse kenmerken' heeft. Het feit dat Rossini in 1815 naar Napels verhuisde en dat de aria het Rosina-Figaro duet in The Barber voorspelt (of Fanny’s aria in La cambiale di matrimonio echoot) suggereert dat de componist zelf de grote man was; en Nasolini’s vermoedelijke dood circa 1798, hoewel niet doorslaggevend, geeft zeker te denken. Deze set, weelderig geïllustreerd, is een absolute must-have.

For Verdi it was King Lear, an opera that was never written, despite the composer’s obsession with the subject. And for Strauss it was Semiramis, a project which he first discussed with Hofmannsthal and tried to revive with later librettists. The deeds of the semi-legendary Assyrian queen fascinated composers from Vinci (1729) to Rossini (1823). There were two distinct strands. In Metastasio’s Semiramide riconosciuta (‘Semiramis recognised’), the queen is ruling disguised as her son (don’t ask); she hopes to win back Scitalce, her first love, and does so. Another plot, including Rossini’s (based on Voltaire), has Semiramis guilty of murdering her husband and unknowingly falling in love with her son, who stabs her in error (don’t ask, I said). This lovely recital draws on both stories.

Vinci’s was the first setting of Metastasio’s libretto: an aria is included here, as pillaged by Handel for his pasticcio of 1733. More impressive is the accompanied recitative and aria from the first of Jommelli’s three versions (1742) as Semiramis rages at Scitalce for spurning her. There are two examples from 1765: a leisurely, tender number by Bernasconi and a joyous metaphor aria (the shepherd, the helmsman) by Traetta. The latter features a solo violin and remarkably allows for two cadenzas in the A section: one vocal, one instrumental. Meyerbeer (1819) introduces a harp as the queen welcomes her guests. Both obbligatos (Luca Giardini and, on an 1824 Erard, Elena Spotti) are beautifully played.

Each disc opens with an orchestral piece: a three-part Introduzione by Caldara (1725) and a Gluckian Sinfonia by Bianchi (1790). The first disc continues with arias by Caldara and Porpora (1724). There is much coloratura and here, as elsewhere, Anna Bonitatibus is spot-on. The Rossini is an early version of Semiramis’s cavatina: an extended ‘Bel raggio lusinghier’, orchestrated by Philip Gossett, and no ‘Dolce pensiero’ cabaletta. Nasolini’s opera was staged in 1792, the scene here listed as having been performed in Naples in 1815. The notes say only that it has ‘some Rossinian features’. The fact that Rossini moved to Naples in 1815 and that the aria anticipates the Rosina-Figaro duet in The Barber (or echoes Fanny’s aria in La cambiale di matrimonio) suggests that the composer was the great man himself; and Nasolini’s presumed death circa 1798, while not conclusive, certainly gives one pause. This set, sumptuously illustrated, is an absolute must-have.