september 2014

Haydn: Piano Concertos

Jean-Efflam Bavouzet & Manchester Camerata o.l.v. Gábor Takács-Nagy

Een ware ontmoeting tussen solist en dirigent resulteert in een opwindende, individuele benadering van elk van deze drie uiterst charmante concerten.

Jean-Efflam Bavouzet heeft bewezen een van de toonaangevende Haydn-vertolkers van vandaag te zijn – ruimschoots op vijf delen sonates (en dat worden er steeds meer), die elk enthousiast worden besproken. Hij presenteert nu de drie authentieke klavierconcerten in uitvoeringen die zijn aangeboren liefde voor en begrip van deze muziek demonstreren in uitvoeringen met de verwachte levendigheid en inzicht.

Dat hoeft nauwelijks gezegd te worden. Lezers zullen echter op de hoogte zijn van drie bestaande digitale benchmarkopnames van deze werken en zich afvragen of er nog een nodig is. Het antwoord moet een zelfverzekerd en onwrikbaar ‘ja’ zijn, gezien Bavouzets zeer individuele benadering en reactie op deze partituren.

In de sonates is hij vrij open geweest over het nemen van de partituur als een startpunt, als een springplank voor verkenningen van versieringen en variatie, en hij hanteert hier dezelfde visie – niet alleen variërende herhalingen, maar ook het versieren van Haydns soms kale of op patronen gebaseerde lijnen vanaf het begin, bijna vanaf de eerste frase van zijn inzending in het F-majeurconcert (nr. 3). De langzame beweging van hetzelfde werk transformeert hij in een solfeggio die zich schijnbaar in één adem ontvouwt, moeiteloos de openingsvioolsolo evenaart in zijn vocale expressiviteit en opstijgt tot een bijna Argerich-achtige vrijheid. Het superieur reactieve spel van Bavouzet en de Manchester Camerata maakt de buitenste delen van de G majeur (nr. 4) koppiger kernachtig dan ze soms lijken, terwijl ze in de latere D majeur (nr. 11) heerlijk spelen met het tempo in de Rondo all’ungherese finale.

Vervangt dit de drie directe vergelijkingen, hieronder vermeld? Dat hangt af van uw voorkeur, of het nu gaat om Ax, idiomatisch maar een tikje monochroom, Andsnes' vloeibare kristalnauwkeurigheid of Hamelin's nonchalance. Terwijl hun benaderingen uit het westen van Wenen komen, komt Bavouzet uit het oosten: hij is getrouwd met een Hongaar, beheerst de taal meer dan een beetje en werkt hier samen met een Hongaarse regisseur, wat allemaal bijdraagt ​​aan de pikantheid van deze uitvoeringen – en niet alleen in de finale van D majeur. Bavouzet speelt ook zijn eigen cadensen, wat een heerlijke mix van 18e- en 21e-eeuwse smaken creëert, wat geldt voor zijn uitvoeringen in deze werken.

Het is eerlijk om te zeggen dat dit noch Haydns meest geavanceerde muziek is, noch de technisch meest uitdagende voor de pianist. Maar wie had gedacht dat er zoveel in te ontdekken viel? Ik zou Andsnes of Hamelen niet graag uit mijn collectie willen laten, maar maak nu graag ruimte voor Bavouzets complementaire en geheel persoonlijke kijk op deze concerten.

Jean-Efflam Bavouzet has proved himself one of today’s leading Haydn interpreters – amply so on five volumes of sonatas (and counting), each enthusiastically reviewed. He now presents the three authentic keyboard concertos in performances that demonstrate his innate love and understanding of this music in performances of the expected vivacity and insight.

All that hardly needs saying. However, readers will be aware of three existing benchmark digital recordings of these works and may wonder whether another is warranted. The answer has to be a confident and unhesitating ‘yes’, given Bavouzet’s highly individual approach and response to these scores.

In the sonatas he has been quite open about taking the score merely as a starting point, as a launch-pad for explorations of ornamentation and variation, and he adopts the same outlook here – not just varying reprises but decorating Haydn’s sometimes bare or pattern-based lines right from the start, almost from the first phrase of his entry in the F major Concerto (No 3). The slow movement of the same work he transforms into a solfeggio that unfolds seemingly in a single breath, effortlessly matching the opening violin solo in its vocal expressivity and rising to an almost Argerich-like freedom. The superbly reactive playing of Bavouzet and the Manchester Camerata renders the outer movements of the G major (No 4) more doggedly pithy than they can sometimes seem, while in the later D major (No 11), they play deliciously with the tempo in the Rondo all’ungherese finale.

Does this supplant the three direct comparisons, listed below? That will depend on your preference, whether for Ax, idiomatic if a touch monochrome, Andsnes’s liquid-crystal accuracy or Hamelin’s insouciance. While their approaches hail from west of Vienna, Bavouzet comes in from the east: he is married to a Hungarian, has more than a smattering of the language and collaborates here with a Hungarian director, all of which helps add to the piquancy of these performances – and not only in the D major’s finale. Bavouzet plays his own cadenzas, too, creating a delicious mix of 18th- and 21st-century flavours, which is true of his performances throughout these works.

It’s fair to say that this is neither Haydn’s most advanced music nor the most technically challenging for the pianist. But who would have thought there was so much to discover in it? I’d be loath to relinquish Andsnes or Hamelin from my collection but will gladly now make room for Bavouzet’s complementary and entirely personal take on these concertos.