augustus 2014

Pärt: Stabat Mater - Moody: Simeron

Goeyvaerts String Trio

De absolute controle en de uiterste perfectie die bij dit soort stukken horen, worden op meesterlijke wijze bereikt: het resultaat is ongelooflijk, ontroerend en prachtig.

De muziek van zowel Arvo Pärt als Ivan Moody wordt gekenmerkt door zijn directheid, de sonische zuiverheid van zijn gebaren. Hoe paradoxaal is het dan dat het vaak zulke troebele, quasi-mystieke commentaren oplevert. Philippe Grisars uitgebreide en meanderende boekjesnotities doen deze release geen goed, maar ze kunnen de eenvoudige schoonheid van een uitzonderlijke opname niet verdoezelen. Ivan Moody's Simeron uit 2012 en Arvo Pärts Stabat mater uit 1985 vormen een natuurlijke combinatie. Beide zijn gecomponeerd voor strijktrio en drie solostemmen en bieden een muzikale meditatie over geloof en menselijkheid.

Voor het eerst gehoord op cd, is Moody typerend voor het recente werk van de componist - een distillatie en kristallisatie van een stijl die steeds schoner en textuurverfijnder is geworden. Het werk zet de Griekse tekst van de Byzantijnse Heilige Week-ritus en een preek van bisschop Melito van Sardis op, en vindt een harmonische strengheid om zijn meegaande, onbuigzame instinct in melodie in evenwicht te brengen. Gezang ontmoet menselijke kreten, extatische koralen doorbreken de ruisende chromatiek in een uitvoering waarvan de precisie en terughoudendheid de intensiteit alleen maar vergroten.

Het Goeyvaerts Trio en de zangers Zsuzsi Tóth, Barnabás Hegyi en Olivier Berten vinden iets even opwindends in Pärts bewandelde Stabat mater. Hun opname is gemaakt met behulp van zuivere intonatie in plaats van gelijkzwevende stemming. Wat misschien klinkt als een gimmick, onthult nieuwe kleur in de spaarzame partituur van de componist, elke noot gloeit met boventonen en stemmen en strijkers rinkelen als een geslagen bel. De opname van Theatre of Voices is al lang mijn go-to, maar deze voortreffelijke heroverweging heeft het verdrongen. Er is niets kaal of wit aan deze muzikale puurheid, die caleidoscopische diepte vindt in de smalste paletten.

The music of both Arvo Pärt and Ivan Moody is characterised by its directness, the sonic purity of its gestures. How paradoxical, then, that it should frequently spawn such cloudy, quasi-mystical commentary. Philippe Grisar’s extended and meandering booklet-notes do this release no favours but they can’t obscure the simple beauty of an exceptional recording. Ivan Moody’s 2012 Simeron and Arvo Pärt’s 1985 Stabat mater are a natural pairing. Scored for string trio and three solo voices, both offer a musical meditation on faith and humanity.

Heard on disc for the first time, the Moody is typical of the composer’s recent work – a distillation and crystallisation of a style that has become ever cleaner and more texturally refined. Setting the Greek text of the Byzantine Holy Week Rite and a sermon by Bishop Melito of Sardis, the work finds a harmonic astringency to balance its yielding, unbending instinct to melody. Chant meets human cries, ecstatic chorales break through scuttling chromatics in a performance whose precision and restraint only heighten its intensity.

The Goeyvaerts Trio and singers Zsuzsi Tóth, Barnabás Hegyi and Olivier Berten find something equally exciting in Pärt’s well-trodden Stabat mater. Their recording is made using just intonation rather than equal temperament. What might sound like a gimmick exposes new colour in the composer’s spare score, each note glowing with harmonics and overtones, voices and strings ringing like a struck bell. The Theatre of Voices recording has long been my go to but this exquisite rethinking has displaced it. There’s nothing stark or white about this musical purity, which finds kaleidoscopic depth in the narrowest of palettes.