juli 2014

R. Strauss: Also sprach Zarathustra, Op. 30, TrV 176 (Tone Poems)

City of Birmingham Symphony Orchestra o.l.v. Andris Nelsons

Een schitterende aanvulling op de Strauss-jubileumuitgaven en een belangrijk verslag van de vruchtbare relatie van het orkest met hun Letse dirigent.

Andris Nelsons houdt de aanhoudende dubbele lage C vast die Also sprach Zarathustra opent met zijn volle maat van dreiging en de ‘Sunrise’ zelf explodeert in een salvo van decibellen: er zijn genoeg goede Zarathustras in omloop (Karajans laatste DG-versie houdt zich nog steeds staande, ondanks een overvloed aan aanzienlijke concurrentie), maar ik vermoed dat voor velen het pure gewicht en de impact van deze nieuwkomer genoeg zullen zijn om de balans in zijn voordeel te laten doorslaan. Er zijn niet veel werken waarbij de diepte van het opgenomen geluid net zoveel bijdraagt ​​aan de aantrekkingskracht van een werk als de uitvoering die het reproduceert, maar voor mij is dit zo’n geval. Nelsons onderzoekt Zarathustra’s wisselende hoofdstukken met indrukwekkend inzicht, het geweeklaag van het ‘Lied van het Graf’, met zijn huilende vioolsolo en neerwaartse spiraalbegeleiding, treurig maar levendig. De enorme opbouw van de dubbele zesde en zevende beweging, die culmineert in een donderende herhaling van het openingsakkoord, kan nauwelijks spannender zijn, net als het doodsbange luiden van de middernachtklok aan het einde van 'The Dance Song'. Iedereen die Nelsons CBSO Strauss-serie verzamelt, zal niet teleurgesteld worden, terwijl degenen die dat niet hebben gedaan, wordt aangeraden om te samplen.

De koppelingen zijn even boeiend. Ik had liever wat meer houtblazersdetails gezien aan het begin van Don Juan, maar het romantische tweede onderwerp (2'28"), heel breed genomen, is prachtig gespeeld en brandt tot een prachtig hoogtepunt. Nelsons' Till Eulenspiegel dartelt en dartelt zonder zich zorgen te maken over wie hem in de weg staat (let op de extreem levendige pauken op 7'52"), terwijl de coda vol tederheid is. Al met al een drietal optredens die de moeite waard en muzikaal bevredigend zijn, even opwindend als alle andere van de afgelopen 10 jaar en voor het grootste deel uitstekend opgenomen.

Andris Nelsons holds the sustained double low C that opens Also sprach Zarathustra with its full measure of menace and the ‘Sunrise’ itself explodes to a volley of decibels: there are plenty of fine Zarathustras around (Karajan’s last DG version still holding its own, despite a plethora of significant competition) but I suspect that for many the sheer weight and impact of this newcomer will be enough to sway the balance in its favour. There aren’t many works where depth of recorded sound contributes as much to the appeal of a work as the performance it reproduces but for me this is one such case. Nelsons surveys Zarathustra’s varying chapters with impressive insight, the wailing of the ‘Song of the Grave’, with its weeping violin solo and downwardly spiralling accompaniment, doleful but vivid. The huge build-up of the twin sixth and seventh movements, which climaxes in a thunderous reprise of the opening chord, could hardly be more exciting, nor the terror-stricken chiming of the midnight bell at the close of ‘The Dance Song’. Anyone who has been collecting Nelson’s CBSO Strauss series won’t be disappointed, while those who haven’t are advised to sample.

The couplings are equally engaging. I would have preferred a little more woodwind detail around the very start of Don Juan but the romantic second subject (2'28"), taken very broadly, is beautifully played, burning to a superb climax. Nelsons’s Till Eulenspiegel frolics and cavorts without a care for whoever gets in his way (note the extremely vivid timps at 7'52"), while the coda is full of tenderness. All in all, a rewarding and musically satisfying trio of performances, as exciting as any from the last 10 years or so, and for the most part superbly recorded.