maart 2014

Schmelzer: Sacro-profanus sonatas

Ensemble Masques o.l.v. Olivier Fortin

In hun uitvoeringen wordt de verfijnde conversatie gecombineerd met de ingewikkelde contrapuntiek, en dat is nergens beter te horen dan in de zacht meeslepende, langzame passages van Sonate IX.

Johann Heinrich Schmelzer (c1620/23 1680) bracht het grootste deel van zijn carrière door met het bekleden van prestigieuze functies aan het Weense hof van keizer Leopold I. In zijn opdracht aan Sacro-profanus concentus musicus (1662) stelde de componist dat ‘deze Sacred-Profane Musical Concord… zowel de vrome verering van de heiligen als het eerlijke genoegen van de mensheid kan dienen, zowel om vroomheid in de kerk op te wekken als om de menselijke geest daarbuiten te verfrissen’. Het boek bevat 13 sonates die in toonladder variëren van twee tot acht instrumenten; Ensembles Masques presenteren zeven sonates in vijf of zes delen. De stijgende cadensen waarmee Sonate III begint, zijn een voorbeeld van de zesstemmige strijktexturen die voortreffelijk worden gespeeld door violisten Sophie Gent en Tuomo Suni, altviolisten Kathleen Kajioka en Simon Heyerick, gambist Mélisande Corriveau en violonespeler Benoît Vanden Bemden. Hun uitvoeringen passen conversationele verfijning toe op contrapuntische complexiteit, nergens meer dan in de zacht verrukkelijke langzame passages tijdens Sonate IX.

Schmelzers diversiteit en verbeeldingskracht worden onthuld in een verscheidenheid aan andere stukken, zoals het elegische Lamento sopra la morte Ferdinandi III (1657; zijn vroegste en waarschijnlijk meest opgenomen stuk), het korte ballet Die Fechtschule (1668; waarin een battaglia-achtige imitatie van zwaardgekletter op een schermschool voorkomt), een evocatie van Poolse doedelzakken die volksmuziek spelen in Polnische Sackpfeiffen (1665) en een niet zo subtiele scheut humor van rommelende fagotonderbrekingen tijdens een vijfdelige sonate Al giorno delle correggie (1676) die zinspeelt op het na-effect van het eten van veel bonen. Deze uitstekende uitvoeringen zijn beurtelings betoverend en onderhoudend.

Johann Heinrich Schmelzer (c1620/23 1680) spent most of his career occupying prestigious appointments at the Viennese court of Emperor Leopold I. In his dedication to Sacro-profanus concentus musicus (1662) the composer stated that ‘this Sacred-Profane Musical Concord…may serve both the pious veneration of the saints and the honest pleasure of mankind, both to arouse piety in church and to refresh the human spirit outside it’. The book contains 13 sonatas that range in scale from two up to eight instruments; Ensembles Masques present seven sonatas in five or six parts. The ascending cadences that commence Sonata III are an example of the six-part string textures played exquisitely by fiddlers Sophie Gent and Tuomo Suni, viola players Kathleen Kajioka and Simon Heyerick, gambist Mélisande Corriveau and violone player Benoît Vanden Bemden. Their performances apply conversational sophistication to contrapuntal intricacy, nowhere more so than in the softly rapturous slow passages during Sonata IX.

Schmelzer’s diversity and imagination are revealed in a variety of other pieces such as the elegaic Lamento sopra la morte Ferdinandi III (1657; his earliest and probably most often recorded piece), the short ballet Die Fechtschule (1668; in which there is battaglia-style imitation of clashing of swords at a fencing school), an evocation of Polish bagpipes playing folk music in Polnische Sackpfeiffen (1665) and a not-so-subtle splash of humour from rumbling bassoon interruptions during a five-part sonata Al giorno delle correggie (1676) that alludes to the after-effect of eating a lot of beans. These outstanding performances are by turns beguiling and entertaining.