januari 2014

Verdi: Simon Boccanegra

Vienna SO o.l.v. Massimo Zanetti

Deze nieuwe set bevat optredens van Thomas Hampson en Joseph Calleja die niet alleen opwegen tegen de bestaande opnames, maar ook een ander licht op de opera werpen.

In de loop der decennia is Simon Boccanegra niet zomaar opgenomen. Grote studiosets leggen elke opeenvolgende generatie Verdianen vast – de uitzondering op dat patroon zijn de talrijke dvd's van Plácido Domingo, allemaal theatraal overtuigend in de titelrol, maar met een tenortimbre in een opera waarvan het donkere palet voortkomt uit drie belangrijke rollen voor lagere mannenstemmen. Deze nieuwe set is dus een nauwkeuriger weergave van waar Verdi's optreden op dit moment staat. Niet zo chique als Claudio Abbado op DG of zo emotioneel direct als de EMI Gabriele Santini-set (met Tito Gobbi), deze nieuwe set heeft Thomas Hampson en Joseph Calleja in uitvoeringen die niet alleen opwegen tegen de vastgelegde geschiedenis, maar ook verschillende soorten licht op de opera werpen.

De algehele productie – in dit Winter's Tale-plot van een heerser die zijn verloren dochter vindt – voelt gepolijst aan te midden van de warme, zij het enigszins diffuse akoestiek van het Wiener Konzerthaus. Noch het orkest noch het koor hebben het voordeel van de ervaring van een operahuis, maar dirigent Massimo Zanetti heeft zich duidelijk verdiept in de partituur, vaak met langzame tempi die het soort ernst overbrengen dat je eraan herinnert dat Simon Boccanegra het dichtst bij de bewerking van King Lear van Verdi komt.

Je zou kunnen stellen dat een opera die voortkomt uit deze ruigere periode van Verdi's leven niet de oppervlakkige glans van Abbado's La Scala-set zou moeten hebben. En Kristı¯ne Opolais heeft, ondanks alle expressieve impact van haar hoge register, zeker niet de vocale weelderigheid van veel van haar voorgangers in de rol van Amelia (om nog maar te zwijgen van de stijl van Victoria de los Angeles op EMI). Luca Pisaroni levert een van zijn sterkste opgenomen uitvoeringen tot nu toe, hoewel Carlo Colombara niet de formidabele aanwezigheid projecteert die de rol van Fiesco vereist.

De bedenkingen die ik had over de recente ariacollecties van Joseph Calleja – met geduwde, vrachtwagenchauffeurszang – worden hier niet bevestigd. Dit is de klagende, emotioneel vitale tenor waar ik van hield toen hij voor het eerst verscheen. Hampson brengt jaren van onderscheidende Verdi-zang mee naar de titelrol; nu, in zijn volwassenheid, kan hij een waar Doge-gebrul laten horen. In de proloog lijkt Hampsons Boccanegra nauwelijks op een piraat, maar later onthult zijn liederachtige gevoel voor detail de rol in drie dimensies met grote beknoptheid en geen overdreven gedoe met de zanglijn. Als het niet was voor de traanrijke verzinsels van zijn sterfscène (en Tito Gobbi kon daar ook niet aan weerstaan), zou dit een van Hampsons beste opnames zijn.

Over the decades, Simon Boccanegra has not been recorded blithely. Major studio-made sets capture each successive generation of Verdians – the exception to that pattern being Plácido Domingo’s numerous DVDs, all theatrically convincing in the title-role but bringing a tenor timbre to an opera whose dark palette arises from three major roles for lower male voices. So this new set is a more accurate statement of where Verdi performance stands at the moment. Not as posh as Claudio Abbado on DG or as emotionally direct as the EMI Gabriele Santini set (with Tito Gobbi), this new set has Thomas Hampson and Joseph Calleja in performances that don’t just measure up to the recorded history but shine different kinds of light on the opera.

The overall production – in this Winter’s Tale plot of a ruler finding his lost daughter – feels polished amid the warm if slightly diffuse acoustics of the Vienna Konzerthaus. Neither orchestra nor chorus have the benefit of opera-house seasoning but conductor Massimo Zanetti has clearly delved into the score, often with slow-ish tempi that convey the sort of gravity reminding you that Simon Boccanegra is the closest Verdi came to adapting King Lear.

One could argue that an opera originating from this more rough-and-tumble period of Verdi’s life shouldn’t have the kind of surface glisten of Abbado’s La Scala set. And certainly, Kristı¯ne Opolais, for all of the expressive impact of her upper register, hasn’t the vocal lushness of many of her predecessors in the role of Amelia (not to mention the style of Victoria de los Angeles on EMI). Luca Pisaroni delivers one of his strongest recorded performances so far, though Carlo Colombara doesn’t project the formidable presence demanded by the role of Fiesco.

Reservations I expressed over Joseph Calleja’s recent aria collections – with pushed, truck-driver singing – are not borne out here. This is the plangent, emotionally vital tenor I loved when he first appeared. To the title-role Hampson brings years of distinguished Verdi singing; now, in his maturity, he can emit a true Doge roar. In the prologue Hampson’s Boccanegra hardly seems like a pirate but later his Lieder-like sense of detail reveals the role in three dimensions with great concision and no excessive fussing with the vocal line. Were it not for the lachrymose contrivances of his death scene (and Tito Gobbi couldn’t resist a bit of that either), this would be one of Hampson’s best recordings.