Awards Issue 2015
Tchaikovsky: Pique dame, Op. 68 (Live)
Bavarian Radio Chorus and SO o.l.v. Mariss Jansons
Mariss Jansons is fantastisch in tempo en uitvoering en biedt zijn uitstekende cast van zangers de ondersteuning en visie die nodig zijn voor een onvergetelijk optreden.
Hoewel Jevgeni Onegin Tsjaikovski's populairste opera is, is er een redelijk argument dat De Schoppenvrouw zijn beste is. Een meeslepend drama, het vereist uitvoeringen waarbij je gelooft in Hermans psychologische afdaling, aangezien het verlangen om het geheim van de drie kaarten van de oude gravin te leren alles verteert, inclusief zijn liefde voor Lisa.
De opera heeft geluk gehad op schijf, de afgelopen decennia gedomineerd door opnames van Valery Gergiev en Seiji Ozawa, beide uit de vroege jaren 1990. Ze worden vergezeld door dit schitterende verslag van Mariss Jansons en het Symfonieorkest van de Beierse Radio, opgenomen in concert. Jansons heeft een goede staat van dienst in Tsjaikovski (zijn cyclus van de symfonieën voor Chandos is nog steeds sterk) en hij brengt de opera feilloos goed op gang, waarbij hij de spanning uitstekend opbouwt. Zijn Beieren reageren met atmosferisch spel, gepolijste strijkers en donkere houtblazerskleuren op de voorgrond.
Alexandra Maria Dielitz's uitstekende essay in een boek legt uit hoe de Mariinsky-regisseur Tsjaikovski probeerde te overtuigen om Poesjkins verhaal op te stellen als een opera, 'een Russische Carmen'. Er worden parallellen getrokken in het ontcijferen van het lot van kaarten, maar Tsjaikovski kanaliseert ook Bizet in zijn kinderkoor van de schijnsoldaat. Het kinderkoor van de Beierse Staatsopera biedt karaktervolle zang, hoewel niet zo aards Russisch als Gergievs straatschoffies. Jansons houdt de Mozartiaanse pastiche licht en snelvoetig, en gebruikt zelfs een fortepiano voor Lisa en Polina's duet om een periodegevoel te creëren.
Tatiana Serjan is een levendige, onverschrokken Lisa, zoals je zou verwachten van een sopraan die de rollen van Abigaille en Lady Macbeth aanpakt. Haar stem is een stem met veel 'messing' wanneer nodig, maar ze kan het prachtig schaduwen. Haar aria aan de rivier de Neva, terwijl ze wacht op haar laatste confrontatie met Herman, is oprecht. Ik geef haar de voorkeur boven Mirella Freni, die haar beste tijd al had toen ze de rol voor Ozawa opnam, terwijl ze qua drama Maria Guleghina (Gergiev) evenaart. Misha Didyk, een niet bepaald overtuigende Manrico bij La Monnaie (Bel Air, 2/15), verrast met zijn baritonische dieptes hier als Herman, evenals een klinkende top. Er is ook een levendige karakterisering, opwindend in zijn ontmoetingen met Serjans Lisa, zonder de incidentele uitspattingen van Vladimir Atlantov (Ozawa) of Gegam Grigorian (Gergiev).
Larissa Diadkova's gravin vertrouwt met plezier meer op een zekere zangtechniek dan op enge theatraliteit en Oksana Volkova is een rijke stem Polina. Als het op de baritons aankomt, kan Jansons niet helemaal concurreren met Ozawa. Alexey Markov is minder stralend van toon dan Dmitri Hvorostovsky, maar zingt een nobel verslag van 'Ya vas lyublyu'. Op dezelfde manier mist Alexey Shishlyaev de sardonische beet van Sergei Leiferkus als Tomsky, maar zijn vertelling van de legende van de drie kaarten is effectief, ondanks dat zijn hoge noten worden doorgedrukt.
Met een uitstekende opname – ondanks applaus en wat toneelgeluid – is dit een zeer aan te bevelen versie van Tsjaikovski’s opera die de luisteraar het drama in trekt.
While Eugene Onegin is Tchaikovsky’s most popular opera, there’s a fair argument that The Queen of Spades is his best. A gripping drama, it requires performances where you believe in Herman’s psychological descent as the desire to learn the secret of the three cards from the old Countess consumes everything, including his love for Lisa.
The opera has been lucky on disc, dominated in recent decades by recordings from Valery Gergiev and Seiji Ozawa, both from the early 1990s. They are joined by this resplendent account from Mariss Jansons and the Bavarian Radio Symphony Orchestra, recorded in concert. Jansons has a fine pedigree in Tchaikovsky (his cycle of the symphonies for Chandos still holds strong) and he paces the opera unerringly well, building tension superbly. His Bavarians respond with atmospheric playing, burnished strings and dark woodwind coloration to the fore.
Alexandra Maria Dielitz’s excellent booklet essay explains how the Mariinsky director tried to persuade Tchaikovsky to set Pushkin’s story as an opera, ‘a Russian Carmen’. Parallels are drawn in deciphering fate from cards, but Tchaikovsky also channels Bizet in his children’s mock-soldier chorus. The Bavarian State Opera children’s choir offer characterful singing, if not as earthily Russian as Gergiev’s urchins. Jansons keeps the Mozartian pastiche light and fleet-footed, and even employs a fortepiano for Lisa and Polina’s duet to give a period feel.
Tatiana Serjan is a vibrant, fearless Lisa, as one might expect from a soprano who tackles the roles of Abigaille and Lady Macbeth. Hers is a voice with plenty of ‘blade’ when required, yet she can shade it beautifully. Her aria by the River Neva, as she awaits her final confrontation with Herman, is heartfelt. I prefer her to Mirella Freni, past her best when recording the role for Ozawa, while she matches Maria Guleghina (Gergiev) for drama. Misha Didyk, a less than convincing Manrico at La Monnaie (Bel Air, 2/15), surprises with his baritonal depths here as Herman, as well as a ringing top. There’s vivid characterisation too, thrilling in his encounters with Serjan’s Lisa, without the occasional spills of Vladimir Atlantov (Ozawa) or Gegam Grigorian (Gergiev).
Larissa Diadkova’s Countess happily relies more on secure vocal technique than scary histrionics and Oksana Volkova is a rich-voiced Polina. When it comes to the baritones, Jansons can’t quite compete with Ozawa. Alexey Markov is less refulgent of tone than Dmitri Hvorostovsky but sings a noble account of ‘Ya vas lyublyu’. Similarly, Alexey Shishlyaev lacks Sergei Leiferkus’s sardonic bite as Tomsky, but his narration of the legend of the three cards is effective, despite his upper notes being pushed.
With an excellent recording – despite applause and some stage noise – this is a highly recommendable version of Tchaikovsky’s opera which pulls the listener into the drama.