Awards Issue 2015

Bach, Handel & D. Scarlatti: (Viola da) Gamba Sonatas

Stephen Isserlis, Robin Michael & Richard Egarr

Twee meesters op hun instrument zorgen samen voor levendige uitvoeringen van stukken die uitstekend tot hun recht komen op cello en klavecimbel.

Geen van deze stukken is geschreven voor cello en klavecimbel, en dat doet er in geen enkel stadium ook maar iets toe. Bachs sonates voor viola da gamba en klavecimbel zijn misschien niet voor die combinatie bedacht, maar het zijn zulke sublieme creaties dat de identiteit van de instrumenten misschien wel het laatste is waar we ons zorgen over zouden moeten maken. Het is eerder het muzikantschap van de uitvoerders dat telt, en in dit geval is dat inderdaad van hoge kwaliteit.

Steven Isserlis doet geen poging om zijn cello de luchtige resonantie van de gamba te laten imiteren, maar claimt in plaats daarvan de muziek voor zijn instrument met krachtig gearticuleerde lijnen, robuuste technische atletiek en verrukkelijke cantabile. Het is inderdaad deze wonderbaarlijke zangkwaliteit – die nooit zijn draagkracht verliest en vibrato alleen gebruikt als een van zijn discrete expressieve elementen – die opvalt in deze uitvoeringen, waarvan de aanwezigheid vooral voelbaar is in de langzame bewegingen, natuurlijk, maar ook constant het gevoel van lijn beheerst in drukkere bewegingen. Ook veelzeggend is het diepe besef van architectuur en de onderlinge relatie van bewegingen, bijvoorbeeld in de toenemende vreugde waarmee de finale van BWV1027 ons van de vloer pakt na de plotselinge schicht van desolaatheid die het voorgaande Andante heeft beëindigd (door Isserlis scherpzinnig vergeleken met ‘Es ist vollbracht’ uit de Johannes Passion). Kortom, dit zijn volbloedige maar gevoelige lezingen die, verre van in strijd te zijn met Bachs geest, deze eerder lijken te vergroten.

Isserlis wordt bij elke beurt uitstekend gekoppeld aan Richard Egarrs bruisende klavecimbelspel, hoewel ik het in de balans meer aanwezig had willen hebben om de niet-ondersteunde baslijn meer definitie te geven. In de twee niet-Bachstukken – sonates die waarschijnlijk oorspronkelijk voor viool en continuo zijn bedacht door Handel en Scarlatti (de laatste werkt een vurig hoofd op) – werkt de balans beter, met Egarr die typisch inventief is en Robin Michaels licht getekende verdubbeling van de bas die net genoeg gewicht toevoegt zonder de aandacht op zichzelf te vestigen. Anderszins vertonen ze dezelfde kwaliteit in uitvoering als Bach – namelijk eersteklas.

None of these pieces was written for cello and harpsichord, and at no stage does that matter one bit. Bach’s sonatas for viola da gamba and harpsichord may not have been conceived for that combination but they are such sublime creations that the identity of the instruments is perhaps the last thing that should worry us. Rather, it is the performers’ musicianship that counts, and in this case that is of high quality indeed.

Steven Isserlis makes no attempt to make his cello imitate the wispy resonance of the gamba, instead claiming the music for his instrument with vigorously articulated lines, robust technical athleticism and ravishing cantabile. Indeed, it is this wondrous singing quality – which never loses its bearing and employs vibrato only as one of its discreet expressive elements – that stands out in these performances, its presence felt above all in the slow movements, of course, but also constantly governing the sense of line in busier ones. Also telling is the profound awareness of architecture and the inter-relationship of movements, for instance in the gathering joy with which the finale of BWV1027 picks us off the floor following the sudden shaft of desolation that has ended the preceding Andante (astutely likened by Isserlis to ‘Es ist vollbracht’ from the St John Passion). In short, these are full-blooded but sensitive readings which, far from being contrary to Bach’s spirit, seem rather to magnify it.

Isserlis is excellently partnered at every turn by Richard Egarr’s bustling harpsichord-playing, though I would have liked a greater presence for it in the balance to give more definition to the unsupported bass-line. In the two non-Bach items – sonatas probably originally conceived for violin and continuo by Handel and Scarlatti (the latter working up a fiery head) – the balance works better, with Egarr typically inventive and Robin Michael’s lightly drawn doubling of the bass adding just enough weight without drawing attention to itself. Otherwise, they show the same quality in performance as the Bach – namely first-class.