januari 2025

Mozart: Horn Concertos

Alec Frank-Gemmill & Swedish Chamber Orchestra o.l.v. Nicholas McGegan

Alec Frank-Gemmill legt met glans alle vreugde en persoonlijkheid van Mozarts glorieuze hoornconcerten vast.

Mozarts hoornconcerten zijn een repertoirerite de passage voor elke bespeler van het instrument. Eén opname – van Dennis Brain, de Philharmonia en Herbert von Karajan – behoudt een legendarische status, zeven decennia na zijn verschijning. En er zijn maar weinig werken (pace Grieg) die zo in het bewustzijn van het grote publiek zijn blijven hangen als de finale van Concerto No. 4 nadat een komisch duo uit het verleden er hun satirische handen aan had gegeven.

De aantrekkingskracht is gemakkelijk te zien en te horen: vier werken die gemakkelijk op één album passen, barstensvol Mozartiaanse melodieën en niet te diep ingaan op emotionele dubbelzinnigheden (deels vanwege de chromatische beperkingen van het ventielloze natuurinstrument uit de 18e eeuw). Musicologisch gezien zijn de hoornconcerten echter een beetje een mijnenveld. No. 1 werd als laatste geschreven, tijdens Mozarts laatste jaar, en onafgemaakt gelaten, om te worden voltooid door zijn veelgesmade amanuensis Süssmayr. No 2 kwam als eerste, in 1783, daarna No 4 (1786) en No 3 (1787). Daarnaast zijn er twee fragmentarische pogingen tot een concert uit 1781, kort nadat Mozart in Wenen aankwam. Mozarts zoon knipte het manuscript van de eerste in stukken om als souvenirs uit te delen, en het duurde jaren voordat er genoeg van waren samengesteld en de resterende gaten waren geplamuurd, terwijl de tweede een schets is die pas onlangs is herenigd met een lang verloren gegaan deel van 60 maten van de partituur.

Enter Stephen Roberts, die niet alleen deze twee delen volledig heeft gereconstrueerd en ze heeft samengevoegd tot 'Concerto No 0', maar ook een nieuwe voltooiing heeft geleverd voor het Eerste (laatste) Concert. Bovendien is dit werk met twee delen uitgebreid tot een werk met drie delen door de bewerking van het langzame deel van het Tweede Vioolconcert.

Dit alles zou niets zijn als het niet was voor de magnifieke artisticiteit van de solist en drijvende kracht achter het project, de Britse hoornist Alec Frank-Gemmill. Het Britse publiek is hem vooral bekend als eerste hoornist van het Scottish Chamber Orchestra gedurende een decennium, maar nu bekleedt hij een gelijkwaardige positie in het Gothenburg SO, naast parallelle carrières als solist (op zowel moderne als natuurhoorns), kamermuzikant en dirigent. Zijn virtuositeit is opmerkelijk, niet alleen in termen van het overwinnen van de technische uitdagingen die Mozart zijn favoriete hoornist, Joseph Leutgeb, voorlegde, maar ook vanwege het expressieve en dynamische bereik van zijn spel. Pittige accenten van versieringen en Frank-Gemmils eigen cadensen en inleidingen zorgen altijd voor een glimlach. Noem een ​​virtuoze hoornist uit het opnametijdperk en ze hebben ongetwijfeld de Mozartconcerten opgeschreven. Met een onberispelijke begeleiding van de Zweedse CO onder Nicholas McGegan zorgt deze opwindende opname ervoor dat de naam van Alec Frank-Gemmill nu prominent aanwezig is onder hen

Mozart’s horn concertos are a repertoire rite of passage for any player of the instrument. One recording – by Dennis Brain, the Philharmonia and Herbert von Karajan – retains something like legendary status seven decades after its appearance. And there can be few works (pace Grieg) that became so lodged in the consciousness of the wider public than the finale of Concerto No 4 after a comedy duo of the past got their satirical mitts on it.

It’s easy to see and hear the appeal: four works that fit easily on a single album, bursting with Mozartian tunefulness and not delving too deeply into emotional ambiguities (partly due to the chromatic limitations of the valveless natural instrument of the 18th century). Musicologically, though, the horn concertos are a bit of a minefield. No 1 was written last, during Mozart’s final year, and left unfinished, to be completed by his much-maligned amanuensis Süssmayr. No 2 came first, in 1783, then No 4 (1786) and No 3 (1787). In addition, there are two fragmentary attempts at a concerto from 1781, shortly after Mozart arrived in Vienna. Mozart’s son cut up the manuscript of the first of these, to hand out as souvenirs, and it took years for enough of them to be reassembled and the remaining gaps papered over, while the second is a sketch that has only recently been reunited with a long lost 60-bar section of the score.

Enter Stephen Roberts, who has not only fully reconstructed these two movements and brought them together as ‘Concerto No 0’ but also provided a new completion for the First (last) Concerto. In addition, this two-movement work has been expanded into a three-movement one through the adaptation of the slow movement of the Second Violin Concerto.

All of this would be as nought if it weren’t for the magnificent artistry of the soloist and driving force behind the project, the British horn player Alec Frank-Gemmill. Best known to UK audiences as principal horn of the Scottish Chamber Orchestra for a decade, he now holds the equivalent position in the Gothenburg SO, alongside parallel careers as soloist (on both modern and natural horns), chamber player and conductor. His virtuosity is remarkable, not only in terms of surmounting the technical challenges that Mozart threw at his favourite horn player, Joseph Leutgeb, but also for the expressive and dynamic range of his playing. Piquant touches of ornamentation and Frank-Gemmil’s own cadenzas and lead-ins never fail to raise a smile. Name a virtuoso horn player of the recording era and they’re bound to have set down the Mozart concertos. With faultless accompaniment from the Swedish CO under Nicholas McGegan, this exhilarating recording ensures that Alec Frank-Gemmill’s name is now prominent among them