november 2015

Le Concert royal de la Nuit

Ensemble Correspondances o.l.v. Sébastien Daucé

Een boeiend programma, gebaseerd op historisch onderzoek en context, maar vooral op uitvoeringen vol ritme, elegantie en levendigheid.

Op de avond van 23 februari 1653 werd het Ballet Royal de la Nuit opgevoerd in het Louvre voor de 15-jarige Lodewijk XIV, die onlangs zijn wankele positie op de troon had gestabiliseerd na de burgeroorlogen van de Fronde. Het weelderige entertainment werd door de dichter Isaac de Bensérade georganiseerd in vier delen die werden beschreven als veilles (‘horloges’), die elk een periode van de nacht vertegenwoordigden; het culmineerde in een groots ballet waarin de jonge koning zelf danste als Apollo (d.w.z. de Zonnekoning) en het spook van de sombere nacht verdreef toen de dageraad aanbrak – een politieke allegorie voor het neerslaan van de opstand die niemand verkeerd had kunnen begrijpen.

Sébastien Daucé heeft een selectieve expositie ontworpen van de muzikale dimensie van het veelzijdige Ballet de la Nuit. Vocale muziek van Jean de Cambefort omvat een betoverende solo voor Night die de eerste veille begint (de altsolo Lucile Richardot wordt sensueel begeleid door een consort van violen) en een gedempte dialoog voor Sleep and Silence die de vierde veille begint (delicaat gezongen door bas Etienne Bazola en sopraan Caroline Bardot). Ensemble Correspondances speelt ongeveer tweederde van de originele dansen uit 1653, vakkundig gereconstrueerd door Daucé uit een manuscript van een eerste vioolpartij die bijna 40 jaar na de productie werd gekopieerd. Het is waarschijnlijk dat sommige instrumentale muziek is geschreven door leden van het illustere Vingt-quatre Violons du Roi, hoewel je je afvraagt ​​of er anonieme stukjes zijn die het werk zijn van de 20-jarige Lully (die vijf rollen danste in het Ballet de la Nuit). Zijn toekomstige schoonvader Michel Lambert is de componist van een dialoog die lieflijk wordt gezongen door drie niet-genoemde Gratiën.

Daucé beroept zich op het voorrecht van creatieve vrijheid met de interpolatie van talrijke fragmenten uit opera's van Italianen die door kardinaal Mazarin in de beginjaren van de regering van de Zonnekoning naar Parijs zijn uitgenodigd. Het grootste deel van de derde veille is samengesteld uit Cavalli's Ercole amante (1662) en de vierde veille is gebaseerd op Rossi's Orfeo (1647), inclusief een betoverende Passacaille die naadloos aansluit op twee lyrische melodieën van Antoine Boësset. Een wisselend team van maximaal 52 muzikanten doorkruist het muzikale spectrum van gefluisterde intimiteit tot joviale ceremonie. Mijn enige kritiekpunt is dat de diverse auteurs van de muziek nuttiger hadden kunnen worden aangehaald in het libretto van Harmonia Mundi, in plaats van dat de lezer heen en weer moet springen naar afkortingen in de tracklijst, maar het rijkelijk geïllustreerde hardcover boek biedt voldoende fascinerend materiaal om over na te denken.

On the evening of February 23, 1653, the Ballet Royal de la Nuit was performed at the Louvre for the 15-year-old Louis XIV, who had recently stabilised his unsteady position on the throne after the Fronde civil wars. The lavish entertainment was organised by the poet Isaac de Bensérade into four parts described as veilles (‘watches’), each representing a period of the night; it culminated in a grand ballet during which the young king himself danced as Apollo (ie the Sun King) banishing the spectre of gloomy night as dawn arrived – a political allegory for the crushing of the rebellion which nobody could have misunderstood.

Sébastien Daucé has designed a selective exposition of the musical dimension of the multifaceted Ballet de la Nuit. Vocal music by Jean de Cambefort includes a spellbinding solo for Night that begins the first veille (the alto soloist Lucile Richardot is accompanied sensuously by a consort of viols) and a hushed dialogue for Sleep and Silence that commences the fourth veille (sung delicately by bass Etienne Bazola and soprano Caroline Bardot). Ensemble Correspondances play about two-thirds of the original 1653 dances, reconstructed expertly by Daucé from a manuscript first violin part copied nearly 40 years after the production. It is likely some instrumental music was written by members of the illustrious Vingt-quatre Violons du Roi, although one wonders if any anonymous bits might be the handiwork of the 20-year-old Lully (who danced five roles in the Ballet de la Nuit). His future father-in-law Michel Lambert is the composer of a dialogue sung sweetly by three uncredited Graces.

Daucé invokes the privilege of creative licence with the interpolation of numerous extracts from operas by Italians invited to Paris by Cardinal Mazarin during the early years of the Sun King’s reign. The bulk of the third veille is compiled from Cavalli’s Ercole amante (1662) and the fourth veille draws from Rossi’s Orfeo (1647), including a beguiling Passacaille that seamlessly follows on from two lyrical airs by Antoine Boësset. A rotating team of up to 52 musicians traverse the musical spectrum from whispered intimacy to jovial ceremony. My only quibble is that the diverse authorship of the music could have been cited more helpfully in Harmonia Mundi’s libretto instead of the reader having to jump back and forth to abbreviations in the track-listing, but the copiously illustrated hardback book provides plenty of fascinating material to mull over.