november 2015
Stravinsky: Le Sacre du Printemps (The Rite of Spring)
MusicAeterna o.l.v. Teodor Currentzis
Een echt spannend, gedreven en briljant gespeeld Rite of Spring. Het is alles wat je krijgt voor je geld – maar dat doet natuurlijk niets af aan de impact.
Heeft The Rite of Spring nog steeds de kracht om te shockeren? Toen ik een paar jaar geleden de reconstructie van het originele ballet door het Mariinsky Ballet zag, was ik enorm teleurgesteld over hoe tam de choreografie was, hoewel de muziek nog steeds opwindend beukte onder de fladderende vingers van Valery Gergiev. Theoretisch gezien houdt de partituur geen angst in voor orkesten en er staan talloze opnamen in de catalogus. Voor de 100e verjaardag van de schandalige première in Parijs bracht Decca een boxset uit met maar liefst 38 verslagen op 19 schijven. Van de recente opnamen blies die van Andrew Litton en de Bergen Philharmonic me omver, terwijl Les Siècles ons een oorverdovende uitvoering op instrumenten uit die tijd gaven. Nu komt de zelfbenoemde non-conformist Teodor Currentzis met een geweldige opname met zijn in Perm gevestigde orkest MusicAeterna
De introductie is betoverend: sirene fagot, verleidelijke D-klarinet en rijpe basklarinet combineren over viool pizzicatos die zo licht zijn dat ze bijna fragiel zijn. De snelheid en agressie van 'The Augurs of Spring' is demonisch en duurt minder dan drie minuten. Alleen Dorati's Minneapolis en Mehta's LA Phil-opnames in de Decca Centenary Box zijn sneller. Het is pulserend, maar ritmisch helder. Tussen de stampende strijkakkoorden spuwen fagotten hun zestiende noten (fig. 14, op 0'07" in tr 2) venijnig uit. Donderende paukensalvo's accentueren het 'Game of Abduction'. Contrafagotten grommen mooi in de pesante 'Spring Rounds', waar trombone sforzandos ook indruk maken. Tamtams in 'The Dance of the Earth' springen bijna uit de speakers.
Het draait echter niet alleen om kracht en snelheid. Currentzis krijgt aan het begin van deel 2 een aantal wonderbaarlijk glazige sul ponticello vioolspel, terwijl de altviolen - in zes delen voor 'Mystic Circles of the Young Girls' - zijdezachte elegantie hebben, net als de tedere altfluit in de 'Evocation of the Ancestors'. Maar wanneer Currentzis zijn orkest vraagt om los te gaan, doen ze dat met woeste verlaten. In ‘The Glorification of the Chosen One’ is er een fantastisch gevoel van spanning, terwijl het scheurende koper de laatste ‘Sacrificial Dance’ laat knetteren. Het is het gevoel van theater dat Currentzis aan deze muziek geeft dat verbijstert. Ik weet niet of hij ooit een uitvoering voor het ballet heeft gedirigeerd, maar ik kan me voorstellen dat de Chosen One lang voor het officiële einde sterft!
De optische illusie van Sony's coverafbeelding bezorgt je hoofdpijn en met slechts 35 minuten muziek voor een schijf met de volle prijs, is het gelijk aan daglichtroof, maar Currentzis is een zeer overtuigende struikrover.
Does The Rite of Spring still have the power to shock? Seeing the Mariinsky Ballet reconstruction of the original ballet several years ago, I was hugely disappointed by how tame the choreography was, although the music still pounded away excitingly under Valery Gergiev’s fluttering fingers. Theoretically, the score holds no terror for orchestras and there are countless recordings in the catalogue. For the 100th anniversary of the scandalous Paris premiere, Decca issued a box-set containing no fewer than 38 accounts on 19 discs. Of recent recordings, that by Andrew Litton and the Bergen Philharmonic blew me away, while Les Siècles gave us an ear-opening period-instrument performance. Now, along comes self-styled maverick Teodor Currentzis with a terrific recording with his Perm-based orchestra MusicAeterna
The Introduction is entrancing: siren bassoon, seductive D clarinet and ripe bass clarinet combine over violin pizzicatos that are so light they’re almost fragile. The speed and aggression for ‘The Augurs of Spring’ is demonic, coming in at under three minutes. Only Dorati’s Minneapolis and Mehta’s LA Phil recordings in the Decca centenary box are any swifter. It’s pulsating, yet rhythmically crisp. Between the stamping string chords, bassoons spit out their semiquavers (fig 14, at 0'07" in tr 2) venomously. Thunderous timpani volleys punctuate the ‘Game of Abduction’. Contrabassoons growl nicely in the pesante ‘Spring Rounds’, where trombone sforzandos also impress. Tam-tams in ‘The Dance of the Earth’ almost leap out from the speakers.
It’s not all about power and speed, though. Currentzis gets some wonderfully glassy sul ponticello violin-playing at the start of Part 2, while the violas – in six parts for ‘Mystic Circles of the Young Girls’ – have silky elegance, as does the tender alto flute in the ‘Evocation of the Ancestors’. But when Currentzis asks his orchestra to let rip, they do so with savage abandon. In ‘The Glorification of the Chosen One’ there is a fabulous sense of tension, while the lacerating brass make the final ‘Sacrificial Dance’ crackle. It is the sense of theatre that Currentzis brings to this music that astonishes. I don’t know if he’s ever conducted a performance for the ballet but I can imagine the Chosen One expiring long before the official end!
Sony’s optical illusion cover image will give you a headache and with just 35 minutes of music for a full-price disc, it’s tantamount to daylight robbery, but Currentzis is a most persuasive highwayman.