november 2015

Casella: 5 Symphonic Fragments from

Gillian Keith & BBC Philharmonic o.l.v. Gianandrea Noseda

Een nieuw deel in Noseda's toegewijde pleidooi voor Casella, een die ongetwijfeld zijn doel bereikt om mensen deze muziek met open oren en geesten te laten horen.

Gianandrea Noseda's Casella-herwaardering voor Chandos, een van zijn belangrijkste prestaties tot nu toe, heeft onze perspectieven op een van de beste, maar meest verwaarloosde Italiaanse componisten van de generatie na Puccini radicaal veranderd. Het vierde deel, evenwaardig aan zijn voorgangers, flankeert de Elegia eroica uit 1916 met twee werken uit Casella's Parijse periode - de Eerste symfonie uit 1906 en de Symfonische fragmenten uit het ballet Le couvent sur l'eau uit 1913. Beide hebben een enigszins merkwaardige geschiedenis.

Casella was kieskeurig over zijn eigen muziek en verwierp de symfonie als kinderachtig en het ballet - het werd aangeboden aan Diaghilev, die het afwees - als afgeleide, hoewel we nu zijn oordeel in beide gevallen in twijfel kunnen trekken. Le couvent sur l’eau roept Venetië op als een plek van vervallende, sinistere schoonheid, met vervaagde toespelingen op barokke suites, een donkere, postimpressionistische ondertoon in de partituur en een onstoffelijke sopraanstem die zich een weg baant door de texturen. De symfonie laat ondertussen haar invloeden op sommige plekken wat te duidelijk zien, maar toont een krachtige dramatische verbeelding aan het werk. Er zijn echo's van Borodin in het woeste eerste deel (Casella's enthousiasme voor Russische muziek werd aangewakkerd door zijn leraar, Fauré) en van Mahler in het Adagio, dat Casella, verwarrend genoeg, ook opnam, in een herziene versie, in zijn Tweede Symfonie van 1908. Zijn volwassen vermogen om zijn invloeden te filteren door zijn verbeelding om iets volkomen origineels te creëren, is ondertussen bepalend voor de Elegia, die Mahleriaanse angst combineert met Stravinskiaanse ritmische gewelddadigheid in een klaagzang voor een onbekende soldaat die sneuvelde in de Eerste Wereldoorlog. Het is een verpletterend werk, een van zijn beste.

Net als de serie als geheel zijn de uitvoeringen voorbeeldig. Noseda's vertrouwde combinatie van strengheid en emotioneel extremisme is overal aanwezig. De symfonie bruist van spanning en opwinding, zelfs in de lange finale waar het materiaal af en toe repetitief is. Elegia eroica, des te krachtiger omdat het zo strak wordt gecontroleerd, is hier nog zenuwslopender dan in Noseda's optreden op de Proms van 2014, terwijl Le couvent sur l’eau een en al griezelig effectieve detail en dreigende grandeur is. Gillian Keith is de toepasselijk ijskoud klinkende sopraan, en het spel is overal geweldig in zijn intensiteit en panache. Een echte aanrader.

Gianandrea Noseda’s Casella reappraisal for Chandos, among his most significant achievements to date, has radically shifted our perspectives on one of the finest if most neglected Italian composers of the post-Puccini generation. The fourth instalment, the equal of its predecessors, flanks the Elegia eroica of 1916 with two works from Casella’s Paris period – the First Symphony of 1906 and the Symphonic Fragments from the 1913 ballet Le couvent sur l’eau. Both have slightly curious histories.

Finicky about his own music, Casella dismissed the symphony as juvenile and the ballet – it was offered to Diaghilev, who rejected it – as derivative, though we might now question his judgement in both cases. Le couvent sur l’eau evokes Venice as a place of decaying, sinister beauty, with faded allusions to Baroque suites, a dark, post-Impressionist tinge in the scoring and a disembodied soprano voice weaving its way through its textures. The symphony, meanwhile, reveals its influences a bit too obviously in places but shows a powerful dramatic imagination at work. There are echoes of Borodin in the ferocious first movement (Casella’s enthusiasm for Russian music was fostered by his teacher, Fauré) and of Mahler in the Adagio, which Casella, confusingly, also included, in a revised version, in his Second Symphony of 1908. His mature ability to filter his influences through his imagination to create something utterly original, meanwhile, informs the Elegia, which blends Mahlerian anguish with Stravinskian rhythmic violence in a lament for an unknown soldier killed in the First World War. It’s a shattering work, one of his greatest.

As with the series as a whole, the performances are exemplary. Noseda’s familiar combination of rigour and emotional extremism is in evidence throughout. The symphony seethes with tension and excitement, even in the lengthy finale where the material is occasionally repetitive. Elegia eroica, all the more powerful for being so tautly controlled, is even more unnerving here than in Noseda’s performance at the 2014 Proms, while Le couvent sur l’eau is all creepily effective detail and menacing grandeur. Gillian Keith is the aptly glacial-sounding soprano, and the playing throughout is terrific in its intensity and panache. Highly recommended.