oktober 2015

Alessandro Scarlatti: Con eco d'amore

Elizabeth Watts & The English Concert o.l.v. Laurence Cummings

Watts combineert, zoals altijd, volkomen gecontroleerde virtuositeit met een geweldig gevoel voor verhalen vertellen.

Elizabeth Watts heeft ervoor gekozen om haar geprezen Bach- en Mozartrecitals niet te laten volgen door Händel – de voor de hand liggende verleiding – maar door een ondernemende cd met aria's van Scarlatti's père. Dat is ook erg welkom. Het grootste deel van Scarlatti's enorme vocale output, waaronder meer dan 100 opera's en zo'n 600 cantates, blijft onontgonnen gebied, zelfs voor Italiaanse barokspecialisten. Toch lijden zijn vakmanschap, harmonische vindingrijkheid en melodieuze flair op basis van dit bewijs nauwelijks onder de vergelijking met Händel, die er niet voor terugdeinsde om hem af en toe een idee af te troggelen.

Vanaf de opwindende opening 'Figlio! Tiranno!', waar de lang lijdende Griselda heen en weer slingert tussen verontwaardiging en pijnlijke moederlijke tederheid, probeert Watts specifieke, individuele personages te creëren in plaats van een reeks generieke portretten. Ze injecteert een op elkaar geklemd gif, plus een vleugje onderliggend ongemak, in de coloratuuraria uit Mitridate Eupatore, waar de onaantrekkelijke Stratonica haar natuurlijke gevoelens verbant om de dreigende moord op haar zoon te overpeinzen. Aan de andere kant van het spectrum zingt Watts de prachtige Nativity siciliano ‘Nacque col Gran Messia’ (hier een voorproefje van Händels ‘And he shall feed his flock’) met verzachtende warmte, en brengt een delicate sensualiteit – en verrukkelijke pianissimo toon – naar een sussende pastorale aria uit het oratorium La Santissima Vergine del Rosario. Andere hoogtepunten, muzikaal en vocaal, zijn een ontroerende klaagzang uit de cantate Correa, en een kronkelig chromatische threnody voor Laodice uit Mitridate Eupatore. Watts behandelt beide aria's als diepgaande emotionele reizen, waarbij hij de versierde da capos gebruikt om nieuwe tinten van angst en verlatenheid te verkennen.

Als je zou willen muggenziften, zou je de aria uit La Statira kunnen aanhalen als te traag en soulvol voor een vrolijk cynisch dienstliedje. Soms ook - vooral in een aria uit Erminia die gecomponeerd is voor de tiener Farinelli - kan Watts' nietsontziende coloratuur ongemakkelijk hectisch klinken. Maar dit zijn kleine ergernissen. De muziek is fascinerend, vaak onthullend, het spel van The English Concert is eersteklas (Laurence Cummings heeft altijd een nauwkeurig oor voor textuur en kleur), terwijl de gemengde gratie, briljantheid en expressieve intensiteit van Watts' zang nauwelijks verbeterd kunnen worden. Probeer bijvoorbeeld de aria met trompet (van de altijd uitstekende Mark Bennett) uit Endimione e Cintia: niet alleen een explosie van competitieve virtuositeit, maar hier ook een levendige uitdrukking van menselijk gevoel.

Elizabeth Watts has chosen to follow her lauded Bach and Mozart recitals not with Handel – the obvious lure – but with an enterprising disc of arias by Scarlatti père. Very welcome it is too. Most of Scarlatti’s vast vocal output, including 100 plus operas and some 600 cantatas, remains virgin territory even to Italian Baroque specialists. Yet on this evidence his craftsmanship, harmonic inventiveness and melodic flair barely suffer by comparison with Handel, who was not above pinching the odd idea from him.

From the thrilling opening ‘Figlio! Tiranno!’, where the long-suffering Griselda veers between outrage and aching maternal tenderness, Watts seeks to create specific, individual characters rather than a series of generic portraits. She injects a clenched-teeth venom, plus a hint of underlying unease, into the coloratura aria from Mitridate Eupatore where the unlovely Stratonica banishes her natural feelings to contemplate the imminent murder of her son. At the other end of the spectrum, Watts sings the exquisite Nativity siciliano ‘Nacque col Gran Messia’ (a foretaste here of Handel’s ‘And he shall feed his flock’) with assuaging warmth, and brings a delicate sensuality – and ravishing pianissimo tone – to a lulling pastoral aria from the oratorio La Santissima Vergine del Rosario. Other highlights, musically and vocally, are a moving lament from the cantata Correa, and a tortuously chromatic threnody for Laodice from Mitridate Eupatore. Watts treats both arias as profound emotional journeys, using the ornamented da capos to explore new shades of anguish and desolation.

If you wanted to quibble, you might cite the aria from La Statira as too slow and soulful for a cheerfully cynical servant’s ditty. Occasionally, too – above all in an aria from Erminia composed for the teenage Farinelli – Watts’s no-holds-barred coloratura can sound uncomfortably frenetic. But these are minor niggles. The music is fascinating, often revelatory, the playing of The English Concert first-rate (Laurence Cummings always has a precise ear for texture and colour), while the mingled grace, brilliance and expressive intensity of Watts’s singing could hardly be bettered. As a sample, try the aria with trumpet (the ever-excellent Mark Bennett) from Endimione e Cintia: not only a riot of competitive virtuosity but here also a vivid expression of human feeling.