augustus 2015

Beethoven: Missa solemnis, Op. 123 (Live)

Bavarian Radio Symphony Orchestra o.l.v. Bernard Haitink

Haitink maakt op 85-jarige leeftijd zijn eerste opname van een van de koormeesterwerken uit de muziekwereld – en wat een prachtige uitvoering biedt zijn wijsheid en ervaring.

Dit is Bernard Haitinks eerste opname van Beethovens Missa solemnis, een opmerkelijk feit op zich dat dubbel zo opmerkelijk wordt als je je realiseert dat Haitink 85 was toen hij de uitvoeringen dirigeerde waarvan de opname is afgeleid. Ze vonden afgelopen najaar plaats in München. Haitink had geen betere plek kunnen kiezen om ze op te voeren. Het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks is momenteel een net zo goed Beethovenensemble als welk ander in Duitsland dan ook en het Koor des Bayerischen Rundfunks van Peter Dijkstra combineert gewicht met verfijning in precies de juiste mate.

Zoals het een muzikant van zijn leeftijd en ervaring betaamt, ziet Haitink het werk als geheel. Hij houdt de dramatische en meditatieve elementen van de mis in een bijna ideale harmonie en projecteert ze feilloos in een enkele periode van 80 minuten. Het is echter interessant dat je je op geen enkel moment ook maar enigszins realiseert dat de uitvoering wordt gedirigeerd. Het is gewoon zo. Neem de opening van het Credo. Gegeven een perfect beoordeeld Allegro ma non troppo en een rotsvaste puls, lijkt de muziek om zichzelf heen te cirkelen met alle onvermijdelijkheid van een planeet die om zijn zon cirkelt. Dit is een prachtig verslag van de beweging, niet in de laatste plaats in het diepe gevoel van inwoning dat het orkest en Haitinks fantastische kwartet van solisten onder leiding van Mark Padmore naar de 'Crucifixus' brengen. Daarna is er geen weg meer terug. De meditatieve passages van de Benedictus en Agnus Dei zijn eveneens prima, waarbij de Agnus Dei zelf het geweldige werk krachtig maar kalm naar het vastgestelde einde brengt.

De opname is van studiokwaliteit. Als dit een studio-opname was geweest, vermoed ik dat de producer in de verleiding zou zijn gekomen om het Kyrie en het Gloria opnieuw te bekijken, al was het maar om de speciale stemming op te pikken die de uitvoering vanaf het Credo genereert.

Maar dat is een klein puntje van kritiek. Er zijn genoeg opnames van de Missa solemnis die in wezen theatrale gebeurtenissen zijn die van buitenaf worden gereguleerd. Dit is een spirituele gebeurtenis die van binnenuit groeit. Vrij van elke zweem van ego, neemt het met onfeilbare doelgerichtheid de koers die de componist zelf voorschreef toen hij de woorden 'van hart tot hart' schreef.

This is Bernard Haitink’s first recording of Beethoven’s Missa solemnis, a remarkable fact in itself which becomes doubly so when one realises that Haitink was 85 when he directed the performances from which the recording derives. They took place in Munich last autumn. Haitink could not have a chosen a better place to stage them. The Bavarian Radio Symphony Orchestra is currently as fine a Beethoven ensemble as any in Germany and Peter Dijkstra’s Bavarian Radio Choir marries weight with refinement in exactly the right measure.

As befits a musician of his age and experience, Haitink sees the work whole. He holds the Mass’s dramatic and meditative elements in a near ideal accord and projects them unerringly in a single 80-minute span. It is interesting, however, that at no point is one remotely aware that the performance is being conducted. It simply is. Take the opening of the Credo. Given a perfectly judged Allegro ma non troppo and a rock-steady pulse, the music appears to circle on itself with all the inevitability of a planet circling its sun. This is a wonderful account of the movement, not least in the deep sense of indwelling which the orchestra and Haitink’s superb quartet of soloists led by Mark Padmore bring to the ‘Crucifixus’. After that, there is no looking back. The meditative passages of the Benedictus and Agnus Dei are similarly fine, with the Agnus Dei itself bringing the great work powerfully yet calmly to its appointed end.

The recording is of studio quality. Had this been a studio recording I suspect the producer might have been tempted to revisit the Kyrieand Gloria, if only to pick up on the special mood which the performance generates from the Credo onwards.

But that is a small quibble. There are plenty of recordings of the Missa solemnis that are essentially theatrical happenings regulated from without. This is a spiritual event which grows from within. Free of any taint of ego, it takes with unerring aim the course the composer himself prescribed when he wrote the words ‘from the heart to the heart’.