augustus 2015

Bach in Montecassino

Luca Guglielmi

Het heeft even geduurd voordat Bachs genie echt werd erkend, maar deze werken circuleerden kort na zijn dood en worden hier prachtig gespeeld op een orgel uit die tijd.

Bachs orgelmuziek presenteren in verse weiden is geen gemakkelijke opgave, maar de programmeeralchemie hier is zeer overtuigend. Het eerste element is een origineel orgel uit 1749 in Piemonte, een weerspiegeling van het instrument dat de abdij van Montecassino sierde voordat deze in 1944 werd verwoest. De bijpassende componenten zijn de beroemde leraar (onder andere van Mozart), musicoloog en arrangeur Padre Martini, en uitvoerend verzamelaar Friedrich Wilhelm Rust, wiens familie aanzienlijk bijdroeg aan de eerste complete editie van het werk van de componist, de Bach-Gesellschaft-Ausgabe. Hun gedocumenteerde rol in de verspreiding van Bachs muziek in Italië in de jaren 1760 inspireert de inhoud en topografie van dit meest gecultiveerde recital.

Luca Gugliemi – niet te verwarren met een andere geweldige Italiaanse Bach-organist, Lorenzo Ghielmi – is het kritische element in de legpuzzel, en niet alleen omdat hij een consistente, onderzoekende helderheid biedt in zijn articulatie en kleuring, die deze opvallend diverse muziekstijlen samenbindt. Belangrijker is hoe het verhaal van de Martini-‘tentoonstelling’ zich met zoveel gratie en hartstocht ontvouwt: fascinatie schuilt in het horen van bronnen van niet-orgelwerken, zoals het koortsachtige klavecimbel Fantasia chromatica opnieuw verbeeld in de verrukkelijke bloei van Chiesa di Nicolao en de spookachtig zachtgepaletteerde C mineur Fantasia, naast preludes van intieme subtiliteit en bereik.

Gugliemi's bereik is inderdaad afgestemd op de scherpzinnig gekarakteriseerde en gematigde schaal van de muzikale werken, waarbij hij met name het contemplatieve projecteert in de zogenaamde 'Orgelmis', de Clavierübung III van 1739. Er zijn enkele buitengewoon zoete registratiewijzigingen, geen enkele meer dan in het alomtegenwoordige Jesu, meine Freude (uit het kwartet van werken net daarvoor), op 3'23". Gugliemi vangt de verbeelding terwijl hij ook de onaangekondigde kenners viert in de jaren direct na Bachs dood, en vóór de post-Mendelssohn verering. Een fijn gebeiteld en innovatief project, warm aanbevolen

Presenting Bach’s organ music in fresh pastures is no easy feat but the programming alchemy here is highly compelling. The first element is an original 1749 organ in Piedmont, mirroring the instrument that graced the Abbey of Montecassino before it was destroyed in 1944. The matching components are the renowned teacher (of Mozart among others), musicologist and arranger Padre Martini, and performer-collector Friedrich Wilhelm Rust, whose family contributed significantly to the first complete edition of the composer’s work, the Bach-Gesellschaft-Ausgabe. Their documented part in disseminating Bach’s music in Italy in the 1760s inspires the content and topography of this most cultivated of recitals.

Luca Gugliemi – not to be confused with another fine Italian Bach organist, Lorenzo Ghielmi – is the critical element in the jigsaw, and not just because he offers a consistently probing clarity in his articulation and colouring, binding these strikingly diverse musical styles. More crucial is how the narrative of the Martini ‘exhibition’ unfolds with such grace and ardour: fascination lies in hearing sources of non-organ works, such as the febrile harpsichord Fantasia chromatica reimagined in the delectable bloom of Chiesa di Nicolao as well as the hauntingly soft-paletted C minor Fantasia, alongside preludes of intimate subtlety and range.

Indeed, Gugliemi’s scope is harnessed to the astutely characterised and moderate scale of the musical works, especially projecting the contemplative within the so-called ‘Organ Mass’, the Clavierübung III of 1739. There are some exceedingly sweet registration changes, none more so than in the ubiquitous Jesu, meine Freude (from the quartet of works just before), at 3'23". Gugliemi captures the imagination throughout while also celebrating those unheralded cognoscenti in the years immediately after Bach’s death, and before post-Mendelssohn venerating. A finely chiselled and innovative project, warmly recommended