juli 2015

Monteverdi: Madrigali - Cremona Vol. 1

Les Arts Florissants o.l.v. Paul Agnew

Het eerste deel in deze serie (verwarrend genoeg Volume 2 genoemd) was Opname van de Maand in januari – het nieuwste deel is minstens zo fantastisch.

Vanaf het begin wist de jonge Monteverdi de kwelling van geliefden te kleden in muziek die zo betoverend was dat het zelfs de meest cynische luisteraar deed twijfelen aan de kunstmatigheid van zijn madrigaalteksten. Met de openingszin van 'Poi che del mio dolore', gepubliceerd toen de componist nog een tiener was, worden de pijn van de hoofdpersoon en het genoegen van de Liefde om het te veroorzaken in hetzelfde moment opgeroepen. Of het nu zo gepland was of niet, Paul Agnew en zijn zangers geven deze passage een aarzeling, een aangrijpende zwakte die een extra emotionele laag toevoegt aan de constructie. Als een scherp gevoel voor het interpretatieve moment het kenmerk is van ensemble-uitvoering op zijn best, dan verdient deze nieuwe Monteverdi-aflevering van Les Arts Florissants het om als zodanig te worden beschouwd.

Chronologisch gezien is deze tweede cd van een set van drie niet in de juiste volgorde: het biedt een selectie uit Monteverdi's eerste drie madrigaalboeken, uitgegeven tussen 1587 en 1592 (de daaropvolgende boeken zouden verder uit elkaar staan). De madrigalen uit deze Cremonese periode zijn niet zo bekend als die uit de daaropvolgende Mantuan-periode in het eerder uitgegeven Vol 2 – vandaar misschien de beslissing van het label om het laatste deel als eerste uit te brengen. Ik heb dat deel in januari zeer enthousiast besproken en prees de samenhang en spontaniteit ervan, het gevoel van risico nemen zonder vangnet. Hetzelfde zou je van deze kunnen zeggen: op verschillende plaatsen, met name in Boek 1, wordt de muziek bij de nekvel gegrepen, waarbij de beat versnelt tot het punt waarop je verwacht dat dingen uit de hand lopen (probeer de ‘duizend brandende vlammen’ van ‘Questa ordì il laccio’, of de ‘gekke woorden’ van de minnaar in ‘Arsi e alsi à mia voglia’, de contrariposta van ‘Ardo sì ma non t’amo’). Agnews selectie uit de volgende twee boeken is net zo scherpzinnig als voorheen, en omvat de ‘minicyclus’ die Boek 3 afsluit. Ik heb vooral genoten van de adembenemende weergave van de jacht in ‘S’andasse Amor à caccia’ en de contrasterend trage voortgang van ‘Ecco mormorar l’onde’.

Monteverdi-completisten zullen opmerken dat er geen concurrerende verslagen zijn van Boek 1 en 3 van Concerto Italiano, terwijl Boek 2 kan bogen op vergelijkbaar goede lezingen van zowel hen als La Venexiana. Hoe dan ook, deze ‘pocketcyclus’ van Les Arts Florissants verdient een plekje op de plank naast hen. Dat dit live-uitvoeringen zijn, en in een relatief droge maar niet onflatteuze akoestiek, draagt ​​bij aan het gevoel van spontaniteit. Het verklaart ook het vreemde stotteren, dat echter niet verergert bij herhaaldelijk luisteren. Net als bij het vorige deel zijn de verpakking, presentatie en begeleidende essays respectievelijk knap, helder en verhelderend. Men is verscheurd tussen spijt dat er maar één volgend deel zal zijn, en verwachting van wat het zou kunnen brengen.

From the outset, the young Monteverdi knew how to clothe lovers’ torment in music so beguiling as to induce the suspension of disbelief (in even most cynical listener) at the artificiality of his madrigal texts. With the opening phrase of ‘Poi che del mio dolore’, published when the composer was still in his teens, the protagonist’s pain and Love’s delight in causing it are evoked in the same moment. Whether or not it was planned that way, Paul Agnew and his singers impart to this passage a hesitancy, a poignant frailty that adds a further emotional layer to the construction. If a keen sense of the interpretative moment is the hallmark of ensemble performance at its best, then this new Monteverdi instalment from Les Arts Florissants deserves to be held up as such.

Chronologically, this second disc of a set of three is out of sequence: it offers a selection from Monteverdi’s first three madrigal books, issued between 1587 and 1592 (subsequent books would be more spaced out). The madrigals from this Cremonese period are not as well known as those of the subsequent Mantuan period in the previously issued Vol 2 – hence perhaps the label’s decision to issue the latter first. I reviewed that volume very enthusiastically in January, praising its cohesion and spontaneity, the sense of risk-taking without a safety net. One might say the same of this one: in several places, particularly in Book 1, the music is taken by the scruff of the neck, the beat accelerating to the point where one anticipates things coming unstuck (try the ‘thousand burning flames’ of ‘Questa ordì il laccio’, or the lover’s ‘demented words’ in ‘Arsi e alsi à mia voglia’, the contrariposta to ‘Ardo sì ma non t’amo’). Agnew’s selection from the next two books is as astute as before, and includes the ‘mini-cycle’ that concludes Book 3. I particularly enjoyed the breathless depiction of the hunt in ‘S’andasse Amor à caccia’ and the contrastingly leisurely progress of ‘Ecco mormorar l’onde’.

Monteverdi completists will note the lack of competing accounts of Books 1 and 3 from Concerto Italiano, while Book 2 boasts comparably fine readings by both them and La Venexiana. Either way, this ‘pocket cycle’ from Les Arts Florissants deserves a space on the shelf next to them. That these are live perfomances, and in a relatively dry though not unflattering acoustic, contributes to the sense of spontaneity. It also accounts for the odd stutter, which repeated listening, however, doesn’t aggravate. As with the previous volume, packaging, presentation and accompanying essays are respectively handsome, clear and illuminating. One is torn between regret that there is to be only one further volume, and anticipation at what it might bring.