juni 2015

Donizetti: Les Martyrs

Orchestra of the Age of Enlightenment o.l.v. Sir Mark Elder

Het geloof van Sir Mark Elder in deze muziek straalt door in een prachtige uitvoering van een werk waarvan de complexe geschiedenis het de reputatie heeft ontnomen die het nu zou kunnen verwerven.

De knoop in de ontwikkeling van Les martyrs, die in indrukwekkende en geduldige details wordt uitgelegd in de kenmerkende uitstekende documentatie van Opera Rara voor deze uitgave, is traditioneel gezien als iets dat het werk noch het een noch het ander heeft nagelaten: te Italiaans voor Parijs, te specifiek Parijs van vorm om een ​​blijvende bredere aantrekkingskracht te hebben gehad. Toen Poliuto de Napolitaanse censuur niet doorstond, herwerkte Donizetti het tot Les Martyrs, waarbij hij de drie bedrijven uitbreidde tot vier en alle recitatieven opnieuw componeerde – Eugène Scribe, niemand minder, was aanwezig om de tekst aan te passen, waarbij hij terugkeerde naar dezelfde Corneille-bron die werd gebruikt door Salvadore Cammarano's Italiaanse libretto. Bij de (veel vertraagde) première in 1840 klaagden de Parijse critici dat het niet Frans genoeg was en het verdween min of meer spoorloos – het leefde alleen kortstondig voort in de Italiaanse vertaling. Poliuto bereikte ondertussen een bescheiden voet aan de grond in het repertoire, niet in de laatste plaats in de La Scala-productie uit 1960 met Callas, Corelli en Bastianini, die op verschillende cd's verkrijgbaar was.

Hier heeft Opera Rara Les martyrs in zijn oorspronkelijke glorie hersteld, waarbij Mark Elder de nieuwe kritische editie van de partituur volledig dirigeert en zijn liefde voor de muziek in elke maat doorstraalt. Het dirigeren en spelen zijn inderdaad misschien wel de grootste glorie van de opname. Het geluid van de OAE is wonderbaarlijk sprankelend en transparant, alles prachtig in balans - luister naar het spel in de drie dansen van het divertissement van Act 3 om de pure kwaliteit van het stuk te proeven. De blaassolisten zijn geweldig en nemen de schijnwerpers op zich in verschillende aria-introducties. Elders dirigeren is helder en flexibel, het rubato natuurlijk en verleidelijk; Ik vroeg me alleen af ​​of hij zich misschien vollediger had overgegeven aan het dramatische momentum toen de finale van Act 2 op stoom kwam.

Je kunt begrijpen waarom Berlioz het stuk een 'Credo in vier bedrijven' noemde, en in de plot, het verhaal van de christelijke bekeerling Polyeucte die zichzelf martelde in het oude Armenië, biedt het niet veel ruimte voor karakterontwikkeling. Polyeucte's positie is te vaststaand, terwijl ik medelijden heb met elke regisseur die probeert de bijna komisch snelle bekering op het laatste moment van zijn geliefde Pauline overtuigend in scène te zetten - of, voor dat doel, hun daaropvolgende worp voor de leeuwen. Het meest interessante personage is waarschijnlijk Sévère, de proconsul die verliefd op haar is maar ook vastbesloten is hem te redden. Maar terwijl de grand opéra-setstukken prachtig zijn en de ensembles opwindend, zijn er geen aria's die kunnen tippen aan, laten we zeggen, Léonors 'O mon Fernand' in het gelijktijdige La favorite.

Er is echter geen kritiek op de toewijding van de zangers hier. Als Polyeucte biedt Michael Spyres veel bel canto-stijl en prachtig geschoolde frasering - plus een opmerkelijke geïnterpoleerde hoge E. Joyce El Khoury's toon kan een beetje verduisterd raken en is niet gevleid door de nauwe balans, maar haar optreden als Pauline is nauwelijks minder opmerkelijk en onvermoeibaar in het tot leven brengen van het personage. Evenzo kan David Kempster een beetje wollig klinken als Sévère, maar hij zingt met nobelheid en finesse. Er is fijne ondersteuning van de bassen Brindley Sherratt en Clive Bayley, en de tenor Wynne Evans; het Opera Rara Chorus is ook in geweldige vorm. Er blijven dus twijfels bestaan ​​over het werk zelf, maar er is weinig twijfel over Opera Rara's prestatie om ons het zo opwindend fris te laten horen klinken.

The knotty gestation of Les martyrs, explained in impressive and patient detail in Opera Rara’s characteristically excellent documentation for this release, has traditionally been seen having left the work as neither one thing nor the other: too Italian for Paris, too specifically Parisian in form to have had a lasting wider appeal. When Poliuto failed to get past the Neapolitan censors, Donizetti reworked it into Les Martyrs,expanding its three acts into four and recomposing all the recitatives – Eugène Scribe, no less, was on hand to adjust the text, returning to the same Corneille source used by Salvadore Cammarano’s Italian libretto. At its (much delayed) 1840 premiere, the Parisian critics complained it wasn’t French enough and it more or less sank without trace – living on briefly only in Italian translation. Poliuto, meanwhile, achieved a modest toehold of its own in the repertoire, not least in the 1960 La Scala production starring Callas, Corelli and Bastianini, variously available on disc.

Here Opera Rara has restored Les martyrs to its original splendour, Mark Elder conducting the new critical edition of the score in full, and with his love of the music shining through in ever bar. Indeed, the conducting and playing are arguably the recording’s greatest glory. The OAE’s sound is wonderfully sparkly and transparent, everything beautifully balanced – listen to the playing in the three dances of the Act 3 divertissement to sample the sheer quality on display. The wind soloists are wonderful, taking the spotlight in several aria introductions. Elder’s conducting is limpid and flexible, the rubato natural and seductive; I wondered only if he might have submitted more completely to the dramatic momentum as the Act 2 finale gathers a head of steam.

One can understand why Berlioz called the piece a ‘Credo in four acts’, though, and in its plot, the story of the Christian convert Polyeucte martyring himself in ancient Armenia, doesn’t provide much scope for character development. Polyeucte’s position is too fixed, while I pity any director trying to stage convincingly the almost comically swift eleventh-hour conversion of his beloved, Pauline – or, for that matter, their subsequent throwing to the lions. The most interesting character is probably Sévère, the proconsul in love with her but also determined to save him. But while the grand opéra set pieces are magnificent and the ensembles stirring, there are no arias to match, say, Léonor’s ‘O mon Fernand’ in the contemporaneous La favorite.

There’s no faulting the commitment of the singers here, however. As Polyeucte, Michael Spyres offers plenty of bel canto style and beautifully schooled phrasing – plus a remarkable interpolated top E. Joyce El Khoury’s tone can become a little occluded and is not flattered by the close ish balance but her performance as Pauline is hardly less remarkable, and tireless in bringing the character to life. Similarly, David Kempster can sound a little woolly of tone as Sévère but he sings with nobility and finesse. There’s fine support from the basses Brindley Sherratt and Clive Bayley, and the tenor Wynne Evans; the Opera Rara Chorus is on terrific form, too. Doubts remain about the work itself, then, but there’s little doubting Opera Rara’s achievement in letting us hear it sound so thrillingly fresh.