juni 2015
Lawes: The Royal Consort
Phantasm
Winnaars van de Gramophone Award, categoriefinalisten bij vele andere gelegenheden, Phantasm blijft excelleren. Deze Royal Consort, de eerste complete uitvoering van de originele versies, bevestigt die status.
De 10 Royal Consort sets (of suites) van William Lawes werden waarschijnlijk gecomponeerd voor het hof van Caroline in de jaren 1630. Onwankelbare royalistische loyaliteit kostte hem zijn leven tijdens het Beleg van Chester in 1645, maar niet voordat hij zesstemmige herbewerkingen had gemaakt voor twee violen, basviolen en theorbo's. Deze latere versie heeft een eminente discografie, maar Phantasm presenteert in plaats daarvan de eerste complete opname van de originele stukken voor vierstemmige viola da gamba en theorbo. Uitvoerend wetenschapper Laurence Dreyfus begint zijn 14 pagina's tellende essay in een boekje op gedurfde wijze: 'Men moet niet om de hete brij heen draaien. Om het eerlijk te zeggen, dit is een van de beste verzamelingen ensembledansmuziek die ooit is gecomponeerd.' Hij betoogt dat Lawes' sets op gelijke voet staan met Bachs orkestsuites en Rameaus balletmuziek, maar bekritiseert dat de latere uitgebreide versies 'een duidelijk voorbeeld zijn van hoe artiesten hun werk kunnen verpesten door overmatig gezeur'.
Phantasm's spel bruist van fantasierijke fantasie en dansachtig momentum, hoewel Lawes' onvoorspelbare vrijheden met onregelmatige fraselengtes af en toe niet geschikt zouden zijn geweest voor echte dansers (bijvoorbeeld een Aire en Corant in de kern van Set nr. 7). Elke verschuiving in imitatieve contrapuntische details, ritmische nadruk en melodische richting dient een conversatiediscours tussen het paar hoge violen (Dreyfus en Emilia Benjamin) en de tenor- en basviolen (Jonathan Manson, Mikko Perkola en Markku Luolajan-Mikkola); Elizabeth Kenny's theorbe continuo-realisaties zijn een model van smaakvolle helderheid. Concise individuele stukken vertonen vaak zeldzame verfijning, zoals de schijnbaar zwevende Paven die nr. 9 begint en een liedachtige Galliard in nr. 2. Een levendig geaccentueerde 'Morriss'-volksdans volgt kort op een elegante Corant (nr. 6) zonder enige hint van formulematige articulatie. Sterke doses Jacobiaanse melancholie zijn overvloedig aanwezig in een paar langere stukken zoals de Paven in d mineur die begint met nr. 2; dit is een van de verschillende pavans die citeert uit Dowlands Lacrimae, maar de toevoeging van een extra korte set voor vierstemmige violen die dateren van eerder in Lawes' carrière suggereert dat Dowlands invloed later een subtielere schaduw wierp. Een aangename verbreding van texturen wordt in dit betoverende overzicht geïnjecteerd door de extra tenorviolist Emily Ashton en organist Daniel Hyde in enkele dichtere zesstemmige sets die niet op Phantasm's opname uit 2012 van Lawes' Consorts to the Organ (2/13) konden worden geperst.
William Lawes’s 10 Royal Consort sets (or suites) were probably composed for the Caroline court during the 1630s. Unswerving royalist loyalty cost him his life at the Siege of Chester in 1645, but not before he had made six-part rearrangements for two violins, bass viols and theorbos. This later version has an eminent discography but Phantasm instead present the first complete recording of the original pieces for four-part viol consort and theorbo. Performer-scholar Laurence Dreyfus begins his 14-page booklet essay in bold fashion: ‘One mustn’t mince words. To put it frankly, this is one of the greatest collections of ensemble dance music ever composed.’ He argues that Lawes’s sets are on a par with Bach’s Orchestral Suites and Rameau’s ballet music but criticises that the later expanded versions ‘offer a clear case of how artists can spoil their work by an excess of fussing’.
Phantasm’s playing brims with imaginative fantasy and dance-like momentum, although from time to time Lawes’s unpredictable liberties with irregular phrase lengths would not have suited actual dancers (eg an Aire and Corant at the core of Set No 7). Every shift in imitative contrapuntal detail, rhythmical emphasis and melodic direction serves a conversational discourse between the pair of treble viols (Dreyfus and Emilia Benjamin) and the tenor and bass viols (Jonathan Manson, Mikko Perkola and Markku Luolajan-Mikkola); Elizabeth Kenny’s theorbo continuo realisations are a model of tasteful clarity. Concise individual pieces often display rare sophistication, such as the seemingly floating Paven that begins No 9 and a song-like Galliard in No 2. A vividly accentuated ‘Morriss’ folk dance follows hot on the heels of an elegant Corant (No 6) without any hint of formulaic articulation. Strong doses of Jacobean melancholy are abundant in a few longer pieces such as the Paven in D minor that starts No 2; this is one of several pavans that quotes from Dowland’s Lacrimae but the inclusion of an extra short set for four-part viols dating from earlier in Lawes’s career suggests that Dowland’s influence cast a subtler shadow later on. A pleasing broadening of textures is injected into this beguiling survey by the additional tenor violist Emily Ashton and organist Daniel Hyde in some denser six-part sets that could not be squeezed on to Phantasm’s 2012 recording of Lawes’s Consorts to the Organ (2/13).