april 2015

Liszt: The Complete Songs, Vol. 3

Gerald Finley & Julius Drake

De aanpak van Gerald Finley geeft deze nummers een boeiend persoonlijke dimensie, hun originaliteit voelt nieuw ontdekt in deze indrukwekkende uitvoeringen.

Als Liszt niet de grootste 19e-eeuwse liedschrijver was, was hij waarschijnlijk wel de meest verkennende en eclectische. De liederen op deze cd beslaan vijf decennia en vier talen en variëren van de door bel canto geïnspireerde lyriek van de Petrarca-sonnetten – hier te horen in hun meer ingetogen herziene versies – via het orkestraal bedachte ‘Weimars Toten’ en de kleurrijke Victor Hugo bolero ‘Gastibelza’, tot de gemengde kaalheid en harmonische brutaliteit van zijn late liederen. Het funeraire ‘Und wir dacht der Toten’, ter herdenking van een gevallen held in de Frans-Duitse oorlog, en de laconieke Tennyson-setting ‘Go not, happy day’ (Liszts enige lied in het Engels) zijn typerend voor de ascetische maar vreemd genoeg spookachtige klankwereld die de ouder wordende Abbé cultiveerde, alsof het een boetedoening was voor de flamboyante excessen van de jeugd.

Het altijd lonende songpartnerschap van Gerald Finley en Julius Drake zijn overtuigende voorstanders van het hele spectrum van Lisztiaanse stijlen. Waar theatrale panache een sine qua non is – in de swaggerende ‘Gastibelza’ of de melodramatische ballade ‘Die Fischerstochter’ – biedt het duo het in overvloed. Finleys donker zachte, nauwgezet geproduceerde bariton heeft de reserves aan kracht om iets nobels te maken van de potentieel bombastische ‘Weimars Toten’, terwijl Drake hier en elders een levendige colorist is.

Altijd specifiek in zijn antwoorden op verbale sonoriteit en betekenis, legt Finley grafisch de tinten van ironie en bitterheid vast in een andere ballade, 'Le vieux vagabond', die met gemak het enorme vocale bereik omvat, tot aan een resonerende lage E. Zijn melodieuze legato, vurige frasering en klinkende topnoten worden goed weergegeven in de stijgende Italiaanse lijnen van de Petrarca-sonnetten. Finley put uit de basresonanties in zijn bariton en brengt een onheilspellende autoriteit naar het halfgekke oude Harper-lied 'Wer nie sein Brot mit Tränen ass', waarvan het verduisterende chromatisme nog vreemder klinkt dan Wolfs versie van 30 jaar later; en zanger en pianist vangen gevoelig de mix van vertrouwelijke intimiteit en soberheid in drie epigrammatische versies van Heine, de voormalige vriend van de componist die de term Lisztomania bedacht. Behalve in de liederen van Petrarca verleidt Liszt je zelden met een betoverende melodie. Maar zoals Finley en Drake welsprekend aantonen (ook een woord voor Susan Youens’ meeslepende boekjesnotities), zijn zijn liederen nooit minder dan fascinerend, harmonisch, pianistisch en in hun vaak originele benadering van de woordzetting.

If Liszt was not the greatest of 19th-century song-writers, he was arguably the most exploratory and eclectic. Spanning five decades and four languages, the songs on this disc range from the bel canto-inspired lyricism of the Petrarch sonnets – heard here in their more restrained revised versions – via the orchestrally conceived ‘Weimars Toten’ and the colourful Victor Hugo bolero ‘Gastibelza’, to the mingled bareness and harmonic audacity of his late songs. The funereal ‘Und wir dachten der Toten’, commemorating a fallen hero in the Franco-Prussian War, and the laconic Tennyson setting ‘Go not, happy day’ (Liszt’s sole song in English) are typical of the ascetic yet strangely haunting sound world cultivated by the ageing Abbé, as if in atonement for the flamboyant excesses of youth.

The ever-rewarding song partnership of Gerald Finley and Julius Drake are persuasive advocates across the whole spectrum of Lisztian styles. Where theatrical panache is a sine qua non – in the swaggering ‘Gastibelza’ or the melodramatic ballad ‘Die Fischerstochter’ – the pair provide it in spades. Finley’s darkly mellow, scrupulously produced baritone has the reserves of power to make something noble of the potentially bombastic ‘Weimars Toten’, while here and elsewhere Drake is a vivid colourist.

Always specific in his responses to verbal sonority and meaning, Finley graphically captures the shades of irony and bitterness in another ballad, ‘Le vieux vagabond’, encompassing with ease its huge vocal range, down to a resonant low E. His mellifluous legato, ardent phrasing and ringing top notes are well displayed in the soaring Italianate lines of the Petrarch sonnets. Drawing on the bass resonances within his baritone, Finley brings a baleful authority to the half-crazed old Harper’s song ‘Wer nie sein Brot mit Tränen ass’, whose obfuscating chromaticism sounds even stranger than Wolf’s setting of 30 years later; and singer and pianist sensitively catch the mix of confiding intimacy and austerity in three epigrammatic settings of Heine, the composer’s one-time friend who coined the term Lisztomania. Except in the Petrarch songs, Liszt rarely seduces you with ravishing melody. But, as Finley and Drake eloquently demonstrate (a word, too, for Susan Youens’s absorbing booklet-notes), his songs are never less than fascinating, harmonically, pianistically and in their often original approach to word-setting.