april 2015
Bach: Goldberg Variations, BWV 988 (Orchestral Version by Sitkovetsky)
Britten Sinfonia o.l.v. Thomas Gould
Sitkovetsky’s Goldberg-transcriptie belicht werkelijk de vindingrijkheid in Bachs muziek, vooral als het zo voortreffelijk wordt gespeeld als hier het geval is.
In hoeverre luistert men naar het ‘arrangement’ in plaats van naar het stuk? Het is een vraag die vaak is opgekomen in het leven van Dmitry Sitkovetsky’s uiterst duurzame transcriptie van de Goldbergs uit 1985. Geïnspireerd door hun constante verkennende ijver in zowel oud als nieuw terrein, verschuift de Britten Sinfonia de balans nadrukkelijk naar het onthullen van de adembenemende vindingrijkheid van Bach door het medium. Als het Leopold String Trio (Hyperion, A/11) ons een uitgeklede, supercharged template van de arrangement gaf, dan neemt dit ons mee op een aanzienlijk meer caleidoscopische tour.
Vanaf het onheilspellende en mysterieuze openingsthema (Thomas Goulds vermogen tot betoverende intimiteit verschijnt opnieuw, satyr-achtig, in Vars 13 en 25) overheersen klankachtige soepelheid, bruisende rollades en hechte dialogen. Door alle herhalingen te gebruiken, wordt dit een geduldig ontvouwende set van overwogen perspectieven, van verschillende tutti en kamertexturen, tot het uiterste gedreven in de delicatesse van articulatie en helderheid van contrapunt en door een onuitputtelijk ambitieus vlotvoetensemble dat Bachs betoverende au courant-figuratie viert. Wanneer we de omlijstende zoetheid van de Fughetta en de Canone alla quinta bereiken, hebben de Britten Sinfonia plangency en ondeugendheid gevestigd als hun voornaamste tweelingconcepten.
De incidentele terugval naar staccato-spel is ongetwijfeld het resultaat van de onvermijdelijke stilistische angst om onbeschermd in een wereld van gedateerde en zwijmelende moderne-instrument Bach te vallen. Het wordt echter een beetje irrelevant met de tedere en vibrato-loze Canone alla sesta (Var 18), waarna het volgende tableau van bewegingen de individuele en collectieve genialiteit van de lezing van de Britten Sinfonia onthult, niet in de laatste plaats in zijn verhoogde emotionele samenhang.
Dergelijke eigenschappen liggen ten grondslag aan alle gedenkwaardige Goldberg-uitvoeringen. Onmiskenbaar is de troosteloosheid van het Adagio (Var 25), een vaststaand stuk van bijzonder verbazingwekkende verfijning waarvan zelfs de rode Quodlibet-ontknoping niet kan afnemen, vooral niet na Thomas Goulds grondig doorleefde laatste Aria. Fantastisch Bach-spel.
To what extent is one listening to the ‘arrangement’ rather than the piece? It’s a question which has frequently arisen in the life of Dmitry Sitkovetsky’s highly durable 1985 transcription of the Goldbergs. Informed by their constant exploratory zeal in old and new terrain alike, the Britten Sinfonia shift the balance emphatically towards uncovering the breathtaking inventiveness of Bach through the vessel of the medium. If the Leopold String Trio (Hyperion, A/11) gave us a stripped-down, supercharged template of the arrangement, then this takes us on a significantly more kaleidoscopic tour.
From the baleful and mysterious opening theme (Thomas Gould’s capacity for beguiling intimacy reappears, satyr-like, in Vars 13 and 25), timbral suppleness, fizzing roulades and tight-knit dialogue predominate. Employing all repeats, this becomes a patiently unfolding set of considered perspectives, of various tutti and chamber textures, taken to the edge in the delicacy of articulation and luminosity of counterpoint and by an inexhaustibly ambitious fleet-of-foot ensemble celebrating Bach’s mesmerising au courant figuration. When we reach the framing sweetness of the Fughetta and the Canone alla quinta, the Britten Sinfonia have established plangency and puckishness as their prime twin conceits.
The occasional default to staccato playing is doubtless the result of the inevitable stylistic fear of falling unguardedly into a world of dated and swooning modern-instrument Bach. It becomes, however, something of an irrelevance with the tender and vibrato-less Canone alla sesta (Var 18), after which the next tableau of movements reveals the individual and collective brilliance of the Britten Sinfonia’s reading, not least in its heightened emotional coherence.
Such attributes lie at the heart of all memorable Goldberg performances. Unmissable is the desolation of the Adagio (Var 25), a set piece of especially astonishing refinement whose impact not even the ruddy Quodlibet denouement can diminish, especially after Thomas Gould’s thoroughly lived-in final Aria. Stellar Bach-playing.