februari 2015
Veracini: Adriano in Siria
Europa Galante o.l.v. Fabio Biondi
Veracini was vooral bekend als violist en componist voor dat instrument. De dramatische contrasten en theatrale aria's maken deze opera ook de moeite waard om te horen.
De dolle Florentijnse violist Francesco Maria Veracini (1690-1768) componeerde Adriano in Siria (1735) voor de Opera of the Nobility in Londen. De cast bestond uit Senesino (titelrol), Cuzzoni (Emirena), Bertolli (Sabina) en Montagnana (Osroa) en de rol van Farnaspe werd gezongen door de recent aangeworven Farinelli. Het libretto van Metastasio werd uitgebreid bewerkt door Angelo Maria Corri, maar de synopsis van Fra Bernardo brengt de lezer maar tot op zekere hoogte. Er is geen libretto opgenomen, dus luisteraars met academische internetmogelijkheden kunnen het beste het originele woordenboek uit 1735 downloaden. Het essay in het boek van Holger Schmitt-Hallenberg, hoewel fascinerend, bevat veel feitelijke fouten en terloopse verkeerde voorstellingen.
Lord Hervey klaagde dat Adriano ‘de langste en saaiste opera was… ooit opgelegd aan de onwetendheid van een Engels publiek’, maar mijn eigen onderzoek heeft me doen vermoeden dat Veracini’s muziek een kans verdient om gehoord te worden. Een obstakel hiervoor was het gebrek aan recitatieven in de overgebleven manuscriptbronnen, maar Fabio Biondi heeft ze redactioneel geconstrueerd uit een latere setting van Ferrandini (München, 1738). Deze live opname van het Wiener Konzerthaus knettert samen met theatrale overtuiging; Europa Galante geniet duidelijk van sterk contrasterende reeksen aria’s die rijk zijn aan virtuoze details en veel theatrale kracht bevatten.
De wraakzuchtige Osroa's bruisende 'Sprezza il furor del vento' wordt krachtig gezongen door Ugo Guagliardo, terwijl Roberta Invernizzi verleidelijk elke druppel pathos uit Emira's klaagzang 'Prigioniera abbandonata' wringt, en haar showstopper 'Un lampo di speranza' gebruikt een concertante viool en hint naar het thema uit Vivaldi's Lente. Sabina's besef dat Adriano een andere vrouw begeert ('Numi, se giuste siete') wordt gezongen door Romina Basso met subtiele nuances die troosteloze hartzeer en hints van woede vermengen. Sonia Prina's fruitige vibrato is rijper dan ideaal voor de mooie melodieuze zanglijnen op maat gemaakt voor Senesino in Adriano's zacht besluiteloze 'La ragion gli affetti ascolta'. De scènes die de tweede akte afsluiten, tonen Veracini's dramatische capaciteiten op hun best: concertante strijkers spelen dissonant geladen harmonieën op voortreffelijke wijze in Emirena's melancholische 'Quell'amplesso e quell perdono', hoorns en drums worden op een opwindende manier losgelaten in Osroa's uitdagende 'Se mai piagato a morte', en 'Amor dover rispetto' is een kolossale tour de force met trompetten, af en toe concertino violen en buitengewoon moeilijke coloraturen, gezongen door Hallenberg met aplomb. Farnaspe's laatste aria 'Son sventurato' is een verrukkelijk voorbeeld van muziek die is ontworpen om Farinelli's zachtere lyrische kant te laten zien; of het nu flitsend of teder is, Hallenbergs magnifieke zang kent geen genade.
Adriano moet niet worden overdreven tot het niveau van Handels twee meesterwerken uit hetzelfde jaar (Ariodante en Alcina), maar de levendig gekarakteriseerde aria's zijn op zichzelf al te waarderen en hangen veel beter samen, zoals doorgaans wordt aangenomen. Koop Fra Bernardo's gelimiteerde editie zolang het nog kan.
Madcap Florentine violinist Francesco Maria Veracini (1690 1768) composed Adriano in Siria (1735) for London’s Opera of the Nobility. The cast included Senesino (title-role), Cuzzoni (Emirena), Bertolli (Sabina) and Montagnana (Osroa) and the role of Farnaspe was sung by the recent recruit Farinelli. Metastasio’s libretto was adapted extensively by Angelo Maria Corri but the synopsis provided by Fra Bernardo only gets the reader so far. No libretto is included, so listeners with academic internet capabilities might wish to download the original 1735 wordbook. Holger Schmitt-Hallenberg’s booklet essay, albeit fascinating, contains a lot of factual errors and casual misrepresentations.
Lord Hervey moaned that Adriano was ‘the longest and dullest Opera…ever inflicted on the ignorance of an English audience’ but my own research has led me to suspect Veracini’s music deserves a chance to be heard. An obstacle to this was the lack of recitatives in the surviving manuscript sources but Fabio Biondi has constructed them editorially from a later setting by Ferrandini (Munich, 1738). This live Vienna Konzerthaus recording crackles along with theatrical conviction; Europa Galante obviously relish strongly contrasted sequences of arias that are rich in virtuoso detail and pack plenty of theatrical punch.
The vengeance-obsessed Osroa’s fizzy ‘Sprezza il furor del vento’ is sung powerfully by Ugo Guagliardo, whereas Roberta Invernizzi beguilingly wrings every drop of pathos out of Emira’s lament ‘Prigioniera abbandonata’, and her showstopper ‘Un lampo di speranza’ uses a concertante violin and hints at the theme from Vivaldi’s Spring. Sabina’s realisation that Adriano desires another woman (‘Numi, se giuste siete’) is sung by Romina Basso with subtle nuances that mingle disconsolate heartbreak and hints of fury. Sonia Prina’s fruity vibrato is riper than ideal for the lovely melodic vocal lines tailor-made for Senesino in Adriano’s softly indecisive ‘La ragion gli affetti ascolta’. The scenes concluding Act 2 show Veracini’s dramatic capabilities at their best: concertante strings play dissonance-laden harmonies exquisitely in Emirena’s melancholic ‘Quell’amplesso e quell perdono’, horns and drums are unleashed to thrilling effect in Osroa’s defiant ‘Se mai piagato a morte’, and ‘Amor dover rispetto’ is a colossal tour de force featuring trumpets, occasional concertino violins and extraordinarily difficult coloratura, sung by Hallenberg with aplomb. Farnaspe’s final aria ‘Son sventurato’ is a ravishing example of music designed to display Farinelli’s softer lyrical side; whether flashy or tender, Hallenberg’s magnificent singing takes no prisoners.
Adriano should not be exaggerated up to a level with Handel’s two masterpieces dating from the same year (Ariodante and Alcina), but its vividly characterised arias are appreciable on their own terms and hang together much better has usually been assumed. Snap up Fra Bernardo’s limited edition issue while you can.