Awards Issue 2016

Brett Dean: Shadow Music

Swedish Chamber Orchestra o.l.v. Brett Dean

BIS zet haar pleidooi voor de muziek van de Australische componist en voormalig altviolist van de Berliner Philharmoniker voort met deze boeiende cd met werken uit het afgelopen decennium.

Deze fantastische nieuwe release in de serie van BIS gewijd aan Brett Dean ontleent zijn naam aan het langste stuk in de collectie. Shadow Music is een angstig drieluik uit 2002 met het jankende, gespannen ‘Forgotten Garden’ als kern, een oproeping van groen dat ‘een schaduw is van zijn vroegere zelf’ (Dean) en daar helemaal niet blij mee is.

Maar de titel van de opname is ook overal van toepassing, hoewel de schaduwen in verschillende tinten voorkomen. Eerst is er de schaduw van andere muzikanten in Etüdenfest (2000), een schrijnend portret van strijkers die oefenen. Een wazige draaikolk van etudes, vingerdraaiers, toonladders en arpeggio's creëert een neurotische chaos, waarbij de muziek op een gegeven moment in slaap lijkt te vallen, met oefeningen als enige dromen, voordat hij weer in een roes wordt gestemd. Aan het einde breekt een ongewenste indringer binnen – een pianist, die chaos en ineenstorting veroorzaakt.

Er is de schaduw van andere componisten in Short Stories (2005). Dat zou kunnen betekenen dat een eerdere generatie miniaturisten waar Dean bewust eer aan betoont, zoals Webern en Satie, of tijdgenoten met de grimmigere, meer schurende taal waar Dean naar verwijst in ‘Devotional’ en ‘Embers’ maar die hij afwijst in de afsluitende ‘Arietta’, een tedere elegie die de laatste is van vijf verhalen.

En dan is er nog de schaduw van Beethoven. (Is er niet altijd?) Dean’s Testament (2008) is al verschenen in de originele versie uit 2002 voor 12 altviolen (1/14), en dat beperkte palet past misschien beter bij het onderwerp – een gevecht tegen doofheid, een strijd om vooruit te komen – dan deze koortsachtige orkestratie. Toch, gezien de citaten van Testament uit het langzame deel van het eerste ‘Razumovsky’ Quartet, zorgt Dean’s bewerking uit 2013 van de Beethoven voor strijkers, klarinet en fluit voor een delicaat, karaktervol preludium. Zoals alles hier, wordt het met adembenemend gemak uitgevoerd door het Swedish Chamber Orchestra.

This superb new release in BIS’s series devoted to Brett Dean takes its name of the longest piece in the collection. Shadow Music is an anxious 2002 triptych with the whimpering, straining ‘Forgotten Garden’ at its core, an evocation of verdure that’s ‘a shadow of its former self’ (Dean) and not at all happy about it.

But the recording’s title applies throughout, too, though the shadows come in differing shades. First there’s the shadow of other musicians in Etüdenfest (2000), a harrowing portrait of string players at practice. A blurry whirl of études, finger turners, scales and arpeggios creates a neurotic chaos, the music seeming at one point to drift off to sleep, with exercises the only dreams, before tuning up again in a daze. At the end, an unwelcome interloper breaks in – a pianist, inciting mayhem and collapse.

There’s the shadow of other composers in Short Stories (2005). That might mean an earlier generation of miniaturists that Dean is consciously paying homage to, such as Webern and Satie, or contemporaries with the gnarlier, more abrasive language that Dean hints at in ‘Devotional’ and ‘Embers’ but rejects in the closing ‘Arietta’, a tender elegy that’s the last of five narratives.

And then there’s the shadow of Beethoven. (Isn’t there always?) Dean’s Testament (2008) has already appeared in its original 2002 version for 12 violas (1/14), and that constrained palette might better suit the subject matter – a thrash against deafness, a struggle for a way forwards – than this feverish orchestration. Even so, given Testament’s quotations from the slow movement of the first ‘Razumovsky’ Quartet, Dean’s 2013 arrangement of the Beethoven for strings, clarinet and flute makes for a delicate, characterful prelude. Like everything else here, it’s dispatched with breathtaking ease by the Swedish Chamber Orchestra.