oktober 2016

Mendelssohn: Symphony No. 1 – Symphony No. 4

London Symphony Orchestra o.l.v. Sir John Eliot Gardiner

Sir John Eliot Gardiner zet zijn Mendelssohn-onderzoek voort met een Eerste en Vierde van grote klasse, waarin zijn band met de muzikanten en de muziek duidelijk zichtbaar is.

(in vergelijking met de opname van Antonella Manacorda en de Kammerakademie Potsdam die dezelfde symfonieën opnam. (AM 1144670259))

Net als in concert biedt het London Symphony Orchestra Mendelssohns eerste en tweede gedachten voor het derde deel van zijn Eerste symfonie naast elkaar aan; op cd of op de levendig gedetailleerde Blu-ray-audioschijf, u kunt kiezen tussen beide. Afgaande op zijn heerlijk opgewekte en heldere reactie op het georkestreerde Scherzo uit het Octet, lijkt John Eliot Gardiner de kant van Mendelssohn te kiezen. Het originele Menuet is dynamisch onderkoeld en beleefd, althans tot het punt in het Trio waarop de componist naar Beethovens Vijfde kijkt voor inspiratie (niet verrassend in deze c-mineursymfonie) en een magische overgang bedenkt.

De rest van de uitvoering brandt veel feller met de vlam van gepassioneerde overtuiging. De buitenste delen zijn vurig maar niet overdreven, en de frase-einden draaien op een sixpence. Ik heb het langzame deel niet beter gehoord, zelfs niet op de uitstekende Orfeo-opname van het Irish Chamber Orchestra: plechtig maar kuis, met het beste soort historisch geïnformeerde spel op een traditioneel, slechts licht gereduceerd orkest. Mendelssohn was een pietje-precies als componist en dirigent, en wist precies waar hij de noten gespreid en gescheiden wilde hebben; de strijkers van het LSO nemen de meest zorgvuldige noot en zingen de melodie bijna alsof deze op tekst was gezet.

Op Sony is de Kammerakademie Potsdam wat laissez-faire over zulke zaken. De baslijn is marginaal zwaarder, en dat geldt ook voor de tempi die Manacorda heeft gekozen. De opening van het Italiaanse heeft een aangename swing, maar het gevoel dat muzikanten goed binnen hun grenzen werken (vooral in een slaperig Menuet) is voelbaar, zelfs zonder over te schakelen naar de elektrische respons van het LSO op de openingsmaten van de symfonie. Gardiners echte concurrentie is met zichzelf en de Wiener Philharmoniker. Maar wederom vertonen de strijkers van het LSO hier een ongeëvenaarde behendigheid, en werken zelfs wat brutale portamento in het derde thema (op 5'20"), met zoveel sluw meesterschap door Mendelssohn in de ontwikkeling gesmokkeld. Gardiner houdt de contrapuntische werking van het thema strak in de gaten en blaast vervolgens de deuren open met de recapitulatie (6'20"). Opgenomen in een echte presto, slaat de finale nooit helemaal uit de hand, maar klinkt alsof het elk moment zou kunnen gebeuren. Uitstekend.

As they did in concert, the London Symphony Orchestra offer Mendelssohn’s first and second thoughts for the third movement of his First Symphony side by side; on CD, or indeed the vividly detailed Blu-ray audio disc, you may choose between them. Judging by his deliciously buoyant and lucid response to the orchestrated Scherzo from the Octet, John Eliot Gardiner would appear to side with Mendelssohn. The original Minuet is dynamically subfusc and polite, at least until the point in the Trio when the composer looks to Beethoven’s Fifth for inspiration (unsurprisingly in this C minor symphony) and devises a magical transition.

The rest of the performance burns much brighter with the flame of passionate conviction. The outer movements are fiery but not over-driven, and the phrase-ends turn on a sixpence. I have not heard the slow movement better done, even on the Irish Chamber Orchestra’s excellent Orfeo recording: solemn but chaste, with the best kind of historically informed playing on a traditional, only slightly reduced orchestra. Mendelssohn was a stickler for articulation as both composer and conductor, and knew precisely where he wanted notes slurred and separated; the strings of the LSO take the most careful note and almost sing the melody as if it were set to words.

On Sony, the Kammerakademie Potsdam are more laissez-faire about such matters. The bass-line is marginally heavier, and so are the tempi chosen by Manacorda. The opening of the Italian has a pleasant swing to it but the sense of musicians working well within their limits (especially in a sleepy Minuet) is palpable even without switching over to the electric response of the LSO to the symphony’s opening bars. Gardiner’s real competition is with himself, and the Vienna Philharmonic. But again the strings of the LSO display unrivalled agility here, and even work some cheeky portamento into the third theme (at 5'20") smuggled with such sly mastery by Mendelssohn into the development. Gardiner keeps a tight lid on the theme’s contrapuntal workings and then blows the doors off with the recapitulation (6'20"). Taken at a true presto, the finale never quite spins out of control but sounds as though it might at any moment. Outstanding.