september 2016
Sergei Rachmaninoff: Vespers (All-Night Vigil), Op. 37
St Thomas Choir of Men and Boys o.l.v. John Scott
Rachmaninovs Vespers, hier opgenomen met een volledig mannenkoor met jongenssolo's, in een magnifieke uitvoering onder de zekere hand van wijlen John Scott.
De tijd dat Rachmaninovs Vigil een zeldzaamheid was onder westerse koren is allang voorbij; het heeft terecht de status aangenomen van niet alleen een koorklassieker, maar ook van een meesterwerk van koorschriftuur dat riten, genres en talen overstijgt. Hoewel het veld nu inderdaad wat vol is, zijn deze nieuwe opnames zeer welkome toevoegingen.
Het London Symphony Chorus, onder leiding van Simon Halsey, toont niet alleen bewijs van grote vertrouwdheid met de uitvoerings- en opnametraditie van het werk in termen van tempo en retoriek, maar ook een injectie van een eigenaardig Brits koortimbre, wat een welkom en ander perspectief biedt. Er is bijvoorbeeld een duidelijk besef van de Russische traditie achter de manier waarop de nadruk wordt gelegd op de 'Halleluja's' van het derde deel, 'Blazhen muzh', net zoals er is in de manier waarop altsoliste Christine Jasper de soloteksten in het voorgaande deel, 'Blagoslovi, dushe moya', benadert. In diezelfde beweging worden de bovenstemmen echter gekenmerkt door een geluid dat heel ver afstaat van dat van Russische koren en Slavische koren in het algemeen, lichter van kleur en soms suggestief voor jongensachtige hoge tonen. De mannen bereiken wel een donkerder geluid, essentieel in dit werk – van fundamenteel belang, inderdaad – in verschillende momenten, niet in de laatste plaats de ‘Nïne otpushchayeshï’, met de beroemde lage Bes voor de bassen die zelfs de eerste dirigent van het werk, Danilin, schokte toen hij de partituur zag. Hier doet Dan Owers het uitstekend in de solo-tenorpartij, maar ik vind dat het tempo iets sneller is dan ideaal, hoewel de snelheden over het algemeen heel goed worden beoordeeld.
De stemming is overal uitstekend, zoals het hoort met het soort octaafduplicatie dat zo kenmerkend is voor Rachmaninovs ‘koororkestratie’. Slechts één element in deze mooie opname had meer werk nodig, en dat is de uitspraak: klinkers zijn consequent Engels-geïnflecteerd en er is weinig te bekennen van de donkere Russische ‘l’.
De opname van het Saint Thomas Choir, onder de veel gemiste John Scott, is, zoals te verwachten, compleet anders. De enige andere vergelijkbare versie, van een volledig mannelijk koor met jongens-sopraan, is die van King’s College, Cambridge, opgenomen onder Stephen Cleobury in 1999 (EMI/Warner, 4/99), hoewel het geluid van de twee koren behoorlijk verschilt, voornamelijk vanwege de helderheid van de King’s-sopraan; de Amerikanen hebben een vrij gladder, ronder timbre.
In tegenstelling tot Halsey, neemt Scott de openingszegen op, waarop het ‘Amin’ van het koor en de daaropvolgende aanroeping een reactie zijn. Deze worden gevolgd door een uitvoering van ‘Blagoslovi, dushe moya’ die gewaagd langzaam is; Scott kende echter de capaciteiten van zijn zangers en het werkt uitstekend, met Ory Brown als uitstekende solist. ‘Blazhen muzh’ laat het koor echt op zijn meest Anglicaans klinkende, om het zo maar te zeggen, in die zin dat de countertenoren hier een bijzonder belangrijke rol spelen, de sopranen verschijnen voor de refreinen; ‘Blagosloven yesi, Gospodi’ en de opening van de ‘Nïne otpuschayeshï’ laten de countertenoren ook bijzonder goed uitkomen, hoewel de wiegende beweging van de ritmische groeperingen in de laatste iets te overdreven is geformuleerd, en solist David Vanderwal overdrijft het portamento ook naar mijn smaak. De bassen, versterkt door de buitengewone Glenn Miller, gaan meer dan verdienstelijk om met de passage naar de lage Bes, hoewel Halsey’s team net zo overtuigend is. Gedenkwaardige passages van elders in de opname zijn onder meer een langzame, vlammende uitvoering van ‘Slava v vyshnïkh Bogu’, een werkelijk gloeiende maar strakke ‘Khvalite imya Gospodne’ en een prachtig uitgebalanceerde ‘Velichit dusha moya’ waarin de bassen bijzonder opvallend zijn.
De opname, gemaakt in Saint Thomas’s in 2008, is zo helder als een klok, elk detail is hoorbaar en de gedetailleerde noten zijn van Scott zelf. Het is een magnifieke uitvoering, die laat zien hoe dit meesterwerk overtuigend is opgenomen in de bredere koortraditie, en ik raad het ten zeerste aan.
Long gone are the days when Rachmaninov’s Vigil was a rarity among Western choirs; it has assumed, rightly, the status not only of a choral classic, but of a masterpiece of choral writing that transcends rites, genres and languages. While the field is, indeed, now somewhat crowded, these new recordings are very welcome additions.
The London Symphony Chorus, under Simon Halsey, show not only evidence of great familiarity with the performing and recorded tradition of the work in terms of pacing and rhetoric, but also an injection of peculiarly British choral timbre, which brings a welcome and different perspective. There is, for example, a clear awareness of the Russian tradition behind the way the emphasis is accorded to the ‘Alleluias’ of the third movement, ‘Blazhen muzh’, just as there is in the way alto soloist Christine Jasper approaches the solo writing in the preceeding movement, ‘Blagoslovi, dushe moya’. In that same movement, however, the upper voices are characterised by a sound that is very far indeed from that of Russian choirs, and Slavic choirs in general, lighter in colour and, at times, suggestive of boy trebles. The men do achieve a darker sound, essential in this work – of fundamental importance, indeed – in several of the moments, not least the ‘Nïne otpushchayeshï’, with the famous low B flat for the basses that even shocked the work’s first conductor, Danilin, when he saw the score. Here Dan Owers makes a fine job of the solo tenor part, but I feel that the pace is a little faster than is ideal, though in general speeds are very well judged indeed.
Tuning throughout is superb, as it needs to be with the kind of octave duplication so characteristic of Rachmaninov’s ‘choral orchestration’. Only one element in this fine recording needed more work, and that is pronunciation: vowels are consistently English-inflected, and there is little sign of the dark Russian ‘l’.
The recording by the Saint Thomas Choir, under the much-missed John Scott, is, predictably, completely different. The only other comparable version, of an entirely male choir with boy trebles, is that of King’s College, Cambridge, recorded in under Stephen Cleobury in 1999 (EMI/Warner, 4/99), though the sound of the two choirs is quite different, principally because of the brightness of the King’s trebles; the Americans have a rather smoother, more rounded timbre.
Unlike Halsey, Scott includes the opening blessing, to which the choir’s ‘Amin’ and subsequent invocation are a response. These are followed by a rendition of ‘Blagoslovi, dushe moya’ that is daringly slow; Scott knew the capabilities of his singers, however, and it works superbly, with Ory Brown the excellent soloist. ‘Blazhen muzh’ really shows the choir at its most Anglican-sounding, so to speak, in that the countertenors have a particularly important role here, the trebles appearing for the refrains; ‘Blagosloven yesi, Gospodi’ and the opening of the ‘Nïne otpuschayeshï’ also show the countertenors off particularly well, though the rocking motion of the rhythmic groupings in the latter is phrased in slightly too exaggerated a fashion, and soloist David Vanderwal also overdoes the portamento for my taste. The basses, reinforced by the extraordinary Glenn Miller, cope more than creditably with the passage down to the low B flat, though Halsey’s team is just as convincing. Memorable passages from elsewhere in the recording include a slow-paced, blazing rendition of ‘Slava v vyshnïkh Bogu’, a truly incandescent yet taut ‘Khvalite imya Gospodne’ and a beautifully poised ‘Velichit dusha moya’ in which the basses are particularly outstanding.
The recording, made in Saint Thomas’s in 2008, is as clear as a bell, every detail audible, and the detailed notes are by Scott himself. It is a magnificent rendition, showing just how this masterpiece has been convincingly absorbed into the wider choral tradition, and I recommend it very highly indeed.