juli 2016

Du Fay: Les messes à teneur (Dufay)

Cut CIrcle o.l.v. Jesse Rodin

Een aantal zeer fraaie uitvoeringen van deze belangrijke werken uit Dufay’s laatste twee decennia: acht zangers, allen in onberispelijke vorm, zorgen voor een levendige, intieme en gerichte ervaring.

Dit is een belangrijke dag: eindelijk hebben we uniforme en verstandige opnames van de vier grote cantus firmus-missen die min of meer alles zijn wat we hebben van de laatste 20 jaar van Dufay's leven. Het toeval wil dat deze missen niet alleen allemaal meesterwerken van topklasse zijn, maar ook allemaal lichtjes verschillen in opzet en aanpak: de Missa Se la face ay pale is gebaseerd op de toon van een veel eerder polyfoon lied van hemzelf; de Missa L'homme armé is waarschijnlijk de eerste van de ongeveer 40 bekende missen die zijn gebaseerd op dat monofone lied van onbekende oorsprong; de Missa Ecce ancilla/Beata es gebruikt twee verschillende gezangen; en de Missa Ave regina caelorum gebruikt het gezang in beide lage stemmen. Samen geven deze werken op wonderbaarlijke wijze de staat van de cyclische mis in het derde kwart van de 15e eeuw weer.

Het ensemble Cut Circle – al bekend van hun eerdere dubbel-cd set van Josquin en De Orto, ook voor Musique en Wallonie – bestaat uit slechts acht zangers, met twee vrouwen op de hoogste stem. Dufay had mannen op de hoogste stem gehad, maar Carolann Buff en Mary Gerbi zijn zo goed dat niemand spijt zal krijgen van hun bijdrage. Het zijn allemaal topzangers met zuivere en uitstekend gefocuste stemmen: elk van hen verschijnt hier als solist in een van de duetten, en de intonatie en het ensemble zijn onberispelijk.

Wat sommige luisteraars misschien een struikelblok vinden, is het tempo dat Jesse Rodin aanhoudt. Bijvoorbeeld, het Kyrie van de Missa Se la face ay pale is met 3'09" veel sneller dan alle andere 12 opnames behalve die van Thomas Binkley in 1987 (3'04") en bijna twee keer zo snel als wat ik nog steeds beschouw als een van de meest fantastische Dufay-platen ooit, geregisseerd door David Munrow in 1973 (5'07"). Niet alle delen klinken zo hectisch, maar de meeste zijn de snelste die beschikbaar zijn, en voor mijn oren is een gevolg dat er nogal wat te veel details worden opgeslokt. Sommigen vinden misschien ook dat het gebrek aan ruimte de muziek nogal trivialiseert en soms resulteert in het feit dat de zangers te veel moeite in het geluid steken. Maar het maakt het tegelijkertijd wel makkelijker voor de lange frases om bij elkaar te blijven en voor de delen om over te komen als coherente muziekeenheden.

Er zijn veel andere opnames van al deze werken, maar alle serieuze verzamelaars zullen deze uitgave van alle vier de werken zeker willen hebben, prachtig gezongen, prachtig opgenomen, prachtig gepresenteerd en altijd opwindend.

This is a red-letter day: at last we have uniform and sensible recordings of the four great cantus firmus Masses that are more or less all we have from the last 20 or so years of Dufay’s life. As luck would have it, these Masses are not just all top-flight masterpieces but all slightly different in layout and approach: the Missa Se la face ay pale is built on the tenor of a much earlier polyphonic song of his own; the Missa L’homme armé is probably the first of the 40-odd known Masses built on that monophonic song of unknown origin; the Missa Ecce ancilla/Beata es uses two different chants; and the Missa Ave regina caelorum uses the chant in both the lower voices. Between them these works marvellously chart the state of the cyclic Mass in the third quarter of the 15th century.

The ensemble Cut Circle – already famous for their earlier double-disc set of Josquin and De Orto, also for Musique en Wallonie – comprises just eight singers, with two women on the top voice. Dufay would have had men on top, but Carolann Buff and Mary Gerbi are so good that nobody will regret their contribution. These are all top-rate singers with pure and excellently focused voices: every one of them appears here as a soloist in one of the duet sections, and the intonation and ensemble are beyond reproach.

What some listeners may find a stumbling block is the speeds Jesse Rodin adopts. For example, the Kyrie of the Missa Se la face ay pale comes in at 3'09", far faster than any of the 12 other recordings apart from Thomas Binkley in 1987 (3'04") and almost double the speed of what I still think of as one of the most marvellous Dufay records ever, directed by David Munrow in 1973 (5'07"). Not all the movements sound quite so hectic but most are the quickest available, and to my ears one consequence is that rather too much of the detail is swallowed. Some may also find that the lack of space rather trivialises the music and occasionally results in the singers putting too much effort into the sound. But it does at the same time make it easier for the long phrases to hang together and for the movements to come across as coherent music units.

There are many other recordings of all these works, but surely all serious collectors will want this issue of all four works, beautifully sung, beautifully recorded, beautifully presented and always exhilarating.