juni 2016

Testament: Complete Sonatas and Partitas for Solo Violin by J. S. Bach

Rachel Barton Pine

Een spel dat geheel in dienst staat van Bachs diepgaande muziek, maar dan wel op de best mogelijke manier: een krachtige en persoonlijke uitvoering van deze meesterwerken voor soloviool.

Alarmbellen gaan altijd rinkelen als de cover van een uitvoering van solo Bach de cd een bijnaam geeft en deze – en de naam van de uitvoerder – in zulke grote letters afdrukt dat de woorden ‘JS Bach’ onderaan de cover er alleen maar als een bijzaak uitzien. Het is dan ook een opluchting om te ontdekken dat de uitvoering achter de cover van Rachel Barton Pine’s ‘Testament’ een van de beste is van deze reeks weergaloze werken die zijn uitgebracht sinds Isabelle Faust’s definitieve volumes van 2010 en 2012.

Hoewel Pine’s uitvoering fundamenteel anders is dan die van Faust, vertoont het wel een vergelijkbaar stil gebrek aan egoïsme dat de luisteraar niet tot conclusies manipuleert. Dat wil niet zeggen dat er geen sprake is van Pines eigen interpretatie, noch dat het een flauwe uitvoering is: er is een verrassend opvallend contrast tussen de kristalheldere stemvoering, heldere articulatie en warme toon, waardoor de luisteraar het gevoel krijgt dat het net zozeer om de simpele schoonheid van de muziek gaat als om het genie van het contrapunt en de relaties tussen de bewegingen.

Dit alles wordt verder ondersteund door de verstandige combinatie van barokstrijkstok en metalen snaren op een periode-instrument in moderne opstelling – de stemming is feilloos nauwkeurig en de kracht van de strijking betekent dat er nooit enige verstoring van de muzikale lijn is door een piep of breuk. Als gevolg hiervan is de stilte die ze weet te creëren door de afwezigheid van vibrato aan het einde van een select aantal zinnen (met een bijzonder desolaat effect in de Sarabande van de D-mineur Partita) niet alleen emotioneel effectief, maar ook duidelijk geïnformeerd door goede uitvoeringspraktijkstudie. Tegelijkertijd wordt er niets gepresenteerd dat de gratie van de danslijnen in de Partita's (met name in de Bourrée van de E majeur Partita) of de helderheid van de interne dialoog van het contrapunt in de Sonates (zoals in de Prelude van de Sonate in C majeur) compliceert.

Deze schijnbare eenvoud, die niet verward moet worden met gebrek aan inzicht (Pine heeft deze stukken duidelijk vanuit elke mogelijke hoek bestudeerd), is bijzonder effectief in de machtige Chaconne van de D mineur Partita. Het is de lakmoesproef voor elke uitvoering van deze stukken, en waar, als ergens, een uitvoerder het risico loopt zijn interpretatieve zenuwen te verliezen. Hier is Pine echter net zo standvastig als in de rest van de set: de complexiteit van de muzikale taal is net zo transparant als overal elders onder haar uitgeklede interpretatie, waardoor momenten van buitengewone schoonheid ontstaan. Deze spaarzame aanrakingen, die onder de vingers van veel spelers op zijn best glad of op zijn slechtst geconstrueerd kunnen klinken, dienen om een ​​toch al doordachte en genereuze uitvoering te verfijnen tot iets van grote volwassenheid en diepte.

Alarm bells always start to ring when the cover of a performance of solo Bach gives the disc a moniker and prints it – and the name of the performer – in letters so large that the words ‘JS Bach’ at the bottom of the cover can do nothing but look like an afterthought. So it is a happy relief to find that the performance behind the cover of Rachel Barton Pine’s ‘Testament’ is one of the best of this set of peerless works to have been released since Isabelle Faust’s definitive volumes of 2010 and 2012.

Although Pine’s performance is fundamentally different to Faust’s, it does display a similar quiet lack of egotism that doesn’t manipulate the listener into any conclusions. That is not to say that there is no sense of Pine’s own interpretation here, nor that it is a bland performance: there is a surprisingly striking contrast between its crystalline voicing, clear articulation and warm tone that makes the listener feel that it is concerned with the plain and simple beauty of the music as much as with the genius of its counterpoint and relationships between movements.

All this is further supported by the sensible combination of Baroque bow and metal strings on a period instrument in modern set-up – the tuning is unfailingly accurate and the strength of the bowing means there is never any interference with the musical line by a squeak or break. As a result, the stillness she is able to create through the absence of any vibrato at the end of a select number of phrases (to particularly desolate effect in the Sarabande of the D minor Partita) is not only emotionally effective but also plainly informed by good performance practice study. All at the same time as presenting nothing to complicate the grace of the dance lines in the Partitas (in particular in the Bourrée of the E major Partita) or the clarity of the internal dialogue of the counterpoint in the Sonatas (as in the Prelude of the Sonata in C major).

This apparent simplicity, which should not be confused with lack of insight (Pine has plainly studied these pieces from every possible angle), is particularly effective in the mighty Chaconne of the D minor Partita. It is the litmus test for any performance of these pieces, and where, if anywhere, a performer risks losing their interpretative nerve. Here, though, Pine is as steadfast as she is in the rest of the set: the complexity of the musical language is as transparent as it is anywhere else under her pared-down interpretation, creating moments of extraordinary beauty. These sparing touches, which under the fingers of many players can sound glib at best or contrived at worst, serve to finesse an already thoughtful and generous performance into something of great maturity and depth.