maart 2016

Tippett String Quartets - Wigmore Hall Live

Heath Quartet

Een overzicht van deze fascinerende werken die opvallen door hun aanwezigheid en reis, waarbij het aandachtige Wigmore-publiek ook een rol speelt in de krachtige sfeer.

Minder krachtig dan The Lindsays, maar met meer momentum dan het Tippett Quartet op Naxos, is Tippett van het Heath Quartet een voorbeeld van hoe ideeën over Beethovens kwartetten in uitvoering, en strijkkwartetspel in bredere zin, zich de afgelopen vier decennia hebben ontwikkeld. Ja, Beethoven, niet alleen Tippett, want deze werken en uitvoeringen zijn ondenkbaar zonder een geleefd begrip van het medium als beschaafde arena voor conflict en oplossing, waaraan beide componisten tot het laatst vasthielden.

Of het nu voortkomt uit historisch geïnformeerd bewustzijn of simpelweg de ervaring van leven en werken in het hier en bijna-nu, Londen 2013-14, ze brengen meer retorische adem dan hun collega's naar de ruime introductie van het Derde Kwartet en de haperende, bloeiende lyriek van het langzame deel van het Eerste Kwartet. Authentiek Tippettiaanse levenskracht stroomt hier door het Tweede, nog steeds de bekendste van de cyclus. De Heaths springen positief door de speelse heterofonie van het eerste deel, veel harder dan het klinkt, voordat ze landen op een goed beoordeelde, sombere conclusie in een andere moderne interpretatie van Tippetts erfgoed van Beethoven - denk aan Norrington die het eerste deel van de Achtste symfonie afsluit. De technische bekwaamheid is toegenomen sinds Tippett halverwege de vorige eeuw componeerde voor het Zorian Quartet, tot het punt waarop de uitdaging van ritmische complexiteit in de fuga's van de Derde of de finale van de Eerste nauwelijks te horen is in het spel, maar opnieuw moet worden verbeeld door de luisteraar, zoals de openingsfagotsolo van The Rite of Spring.

Hoewel de akkoorden in dergelijke passages niet altijd exact zijn, verzamelen ze de zelfverzekerde vereiste van resolutie (zoals Beethoven op deze manier, Sibelius ook) die in deze live-opnames gepaard gaat met een verhoogd gevoel van onvermijdelijkheid en voldoening in vergelijking met studioproducties. De stilte van Wigmore – en de reactie van de Heaths daarop – is het meest gunstig in de lange, fragiele periode van de finale van het Vijfde. De voorzichtigheid wordt het meest memorabel overboord gegooid in het Vierde Kwartet, het geladen vlampunt van de cyclus. De Heaths houden de spanning vast en houden aankomstpunten achterwege in dit geboorte-tot-leven-verhaal, terwijl de Lindsays ademruimte bieden in de centrale, Bartókiaanse nocturne. Beide benaderingen zijn overtuigend, maar niemand heeft het palindroom van de finale, met een spookachtige hal van gespiegelde harmonischen in het midden, gedramatiseerd met de kalmte van de Heaths. Een geweldige prestatie.

Less forcefully than The Lindsays, yet with more momentum than the Tippett Quartet on Naxos, the Heath Quartet’s Tippett exemplifies how ideas of Beethoven’s quartets in performance, and string quartet-playing more widely, have evolved over the last four decades. Yes, Beethoven, not only Tippett, for these works and these performances are unimaginable without a lived understanding of the medium as civilised arena for conflict and resolution, to which both composers cleaved to the last.

Whether from historically informed awareness or simply the experience of living and working in the here and almost-now, London 2013-14, they bring more rhetorical breath than their colleagues to the spacious introduction of the Third Quartet and the halting, flowering lyricism of the First Quartet’s slow movement. Authentically Tippettian life-force surges through the Second here, still the best-known of the cycle. The Heaths positively skip through the first movement’s playful heterophony, much harder than it sounds, before alighting on a finely judged, downbeat conclusion in another modern interpretation of Tippett’s heritage from Beethoven – think of Norrington ending the first movement of the Eighth Symphony. Technical aptitude has increased since Tippett was composing for the Zorian Quartet in the middle of the last century, to the point where the challenge of rhythmic complexity in the Third’s fugues or the First’s finale can hardly be heard in the playing but must be reimagined by the listener, like the opening bassoon solo to The Rite of Spring.

Although chording is not always exact in such passages, they accumulate the confident requirement of resolution (so like Beethoven in this way, Sibelius too) that comes, in these live recordings, with a heightened sense of inevitability and satisfaction compared to studio-bound productions. The Wigmore hush – and the Heaths’ response to it – is most beneficial in the long, fragile span of the Fifth’s finale. Caution is thrown to the winds most memorably in the Fourth Quartet, the cycle’s charged flashpoint. The Heaths maintain tension throughout, withholding arrival-points from this birth-to-life narrative, whereas The Lindsays allow breathing space in the central, Bartókian nocturne. Both approaches are persuasive, but no one has dramatised the finale’s palindrome, with a spooky hall of mirrored harmonics at its centre, with the poise of the Heaths. A tremendous achievement.