maart 2016
Elgar: Cello Concerto - Walton: Cello Concerto
Steven Isserlis & Philharmonia Orchestra o.l.v. Paavo Järvi
In de Elgar weet Isserlis de spanning in de muziek tussen het diep persoonlijke en het trotse en beheerste perfect te vangen, terwijl in de Walton de verstandhouding met Järvi op een verkwikkende manier indrukwekkend is.
Een van Steven Isserlis' eerste triomfen in de opnamestudio was een wonderbaarlijk intuïtief verslag van het Elgar Concerto met Richard Hickox en het LSO (7/89). Als we afgaan op deze vreugdevol gearticuleerde en meeslepend communicatieve uitvoering, is het duidelijk dat de tussenliggende decennia alleen maar hebben gediend om zijn reacties op deze pijnlijk persoonlijke muziek te versterken en te verfijnen. Met zijn onberispelijke technische aanpak en verrukkelijk zangrijke, zachte toon, vindt Isserlis precies de juiste balans tussen klassieke kracht en persoonlijke introspectie, zijn bijdrage zo vol stralende spontaniteit en tuimelende fantasie als je maar kunt wensen.
Hij is ook gezegend met zo'n nauwgezet attente partner als Paavo Järvi, die spel van de allerhoogste kwaliteit van de Philharmonia betrekt. Tempi zijn overal uniform goed beoordeeld. Het eerste deel combineert op ideale wijze soepelheid en doelgerichtheid, wat leidt tot een kwikzilveren scherzo dat elke suggestie van hectische opzichtigheid vermijdt. Isserlis en Järvi brengen in het glorieuze langzame deel een niet overdreven diepte van gevoel, tederheid van expressie en eenvoudige flow die mij doen denken aan André Navarra's alliantie uit 1957 met Barbirolli en de Hallé (een grote persoonlijke favoriet). Ook de finale is prachtig. In de eerste helft, met zijn stralend speelse echo's van Elgars meesterwerk Falstaff uit 1913, wat een boeiende bravoure Isserlis vindt in die rollende arpeggio's van fig. 55 of 3'58" (die hier echt van de pagina springen) - en luister gewoon naar de smaak waarmee zowel de solist als de cello-sectie van de Philharmonia zich storten op hun onweerstaanbare unisonolijn die kort daarna volgt in fig. 59 (4'58").
Daarna materialiseren de tintelingen zich al snel (altijd een goed teken) als de schaduwen langer beginnen te worden: die verwoestend smekende pagina's die volgen op de Poco più lento-markering op fig. 66 (6'38") raken echt tot in het merg, terwijl die laatste weemoedige herinnering aan het Adagio zeker de vereiste brok-in-de-keel-ontroering distilleert. Al met al is Isserlis' meest scherpe en smaakvolle verslag van de Elgar dat ik heb gezien sinds Paul Watkins' met Andrew Davis en de BBC Philharmonic (Chandos, 7/12), en ik heb er vertrouwen in dat zijn onverminderde aantrekkingskracht niet zal afnemen met het verstrijken van de jaren.
Het Walton-concert vindt deze sympathieke artiesten eveneens op het toppunt van hun kunnen. Gecomponeerd in 1956 voor Gregor Piatigorsky, is het een wat toegeeflijker aangelegenheid dan zijn tegenhangers voor altviool en viool. Het vereist niet alleen een zorgvuldige behandeling om de verleidelijke charmes en talloze ingewikkeldheden volledig te kunnen waarderen, de uitgebreide, improviserende finale kan buitengewoon lastig zijn om bij elkaar te houden. De afgelopen maanden heb ik lyrisch kunnen worden over de stijlvolle uitvoeringen van mensen als Paul Watkins (Chandos, 5/15), Li-Wei Qin (die kiest voor de herziene coda die Walton speciaal voor Piatigorsky in 1975 maakte) en Christian Poltéra (ABC Classics en BIS, 1/15). Is deze nieuwkomer misschien wel de beste tot nu toe? Ik ben geneigd te denken van wel. Na een zwoele en bedwelmend evenwichtige openingsbeweging knettert het centrale scherzo behoorlijk van humor en oorstrelende details (hoe goed is het bijvoorbeeld om die harmonische boventonen zo subtiel te laten registreren in de korte col legno-passage van de solist vlak voor het einde).
Wat de ambitieuze finale betreft, ik denk niet dat ik die ooit eerder heb gehoord met een betere combinatie van stijlvol teamwork, pezige stuwkracht en onvermijdelijkheid (beide cadensen zijn trouwens meeslepend). Af en toe verlangde ik naar een fractie meer ambient gloed dan de akoestiek van Southwark's Henry Wood Hall kan opbrengen, hoewel de werkelijke balans onberispelijk is in zijn volkomen realistische perspectief.
Twee zeldzaamheden verhogen de speelduur tot meer dan 73 minuten. Gustav Holsts verleidelijke Invocation dateert uit 1911, toen hij gepreoccupeerd was met zijn zettingen van heilige teksten uit de Hindu Rig Veda. Isserlis zelf vat de essentie van deze muziek mooi samen wanneer hij in het boekje schrijft hoe het 'een glinsterende, mystieke kwaliteit heeft die merkwaardig suggestief is - exotisch, en toch op de een of andere manier, misschien vanwege de kalme modale taal, onmiskenbaar Engels'. Onnodig te zeggen dat het hier voortreffelijk wordt gepresenteerd – net als Imogen Holsts The Fall of the Leaf, een solostudie van niet weinig vindingrijkheid en onberispelijk vakmanschap, voltooid in 1963 en gebaseerd op Michael Peersons gelijknamige klavierstuk uit het Fitzwilliam Virginal Book.
Vergis je niet, elk aspect van deze onderneming weerspiegelt enorme eer voor alle betrokkenen, niet in de laatste plaats de kunstafdeling van Hyperion, wiens keuze voor de suggestieve Study of Westminster Bridge (1878) van Giuseppe Di Nittis (1846-84) om de cover te sieren zeker een geïnspireerde was. Een onmisbare release.
One of Steven Isserlis’s earliest triumphs in the recording studio was a wonderfully intuitive account of the Elgar Concerto with Richard Hickox and the LSO (7/89). If this joyously articulate and raptly communicative performance is anything to go by, it’s clear that the intervening decades have only served to heighten and refine his responses to this achingly personal music. With his immaculate technical address and ravishingly songful, mellow tone, Isserlis strikes precisely the right balance between classical strength and private introspection, his contribution as full of radiant spontaneity and tumbling fantasy as one could wish.
He is also blessed in having such a scrupulously attentive partner as Paavo Järvi, who procures playing of the very highest quality from the Philharmonia. Tempi throughout are uniformly well judged. The first movement ideally combines suppleness and purpose, leading into a quicksilver scherzo that eschews any suggestion of hectic flashiness. To the glorious slow movement Isserlis and Järvi bring an unexaggerated depth of feeling, tenderness of expression and simple flow that put me in mind of André Navarra’s 1957 alliance with Barbirolli and the Hallé (a huge personal favourite). The finale, too, is splendid. In the first half, with its beamingly playful echoes of Elgar’s 1913 masterpiece Falstaff, what captivating swagger Isserlis locates in those rolling arpeggios from fig 55 or 3'58" (which really do leap off the page here) – and just listen to the relish with which both soloist and the Philharmonia’s cello section tuck into their irresistible unison line that follows soon afterwards at fig 59 (4'58").
Thereafter, the tingles materialise early (always a good sign) as the shadows begin to lengthen: those devastatingly imploring pages that follow the Poco più lento marking at fig 66 (6'38") really do move to the marrow every time, while that final wistful reminiscence of the Adagio certainly distils the requisite lump-in-the-throat poignancy. All in all, Isserlis’s is the most trenchant and tasteful account of the Elgar to have come my way since Paul Watkins’s with Andrew Davis and the BBC Philharmonic (Chandos, 7/12), and I feel confident its unstinting appeal will not dwindle with the passing of the years.
The Walton concerto likewise finds these sympathetic artists at the top of their game. Composed in 1956 for Gregor Piatigorsky, it’s a rather more indulgent affair than its counterparts for viola and violin. Not only does it require careful handling if its seductive charms and myriad intricacies are to be fully appreciated, the extended, improvisatory finale can be exceedingly tricky to hold together. In recent months, I’ve been able to wax lyrical about classy renderings from the likes of Paul Watkins (Chandos, 5/15), Li-Wei Qin (who opts for the revised coda that Walton fashioned specially for Piatigorsky in 1975) and Christian Poltéra (ABC Classics and BIS, 1/15). Is this newcomer possibly the finest yet? I’m inclined to think so. After a sultry and intoxicatingly poised opening movement, the central scherzo fairly crackles with wit and ear-pricking detail (how good it is, for instance, to have those harmonic overtones register so subtly in the soloist’s brief col legno passage just before the end).
As for the ambitious finale, I don’t think I’ve ever heard it essayed with a greater combination of stylish teamwork, sinewy thrust and inevitability (both cadenzas, by the way, are riveting). Just occasionally, I found myself craving a fraction greater ambient glow than the acoustic of Southwark’s Henry Wood Hall can muster, though the actual balance is beyond reproach in its wholly realistic perspective.
Two rarities boost the playing time to over 73 minutes. Gustav Holst’s alluring Invocation dates from 1911, when he was preoccupied with his settings of sacred texts from the Hindu Rig Veda. Isserlis himself nicely encapsulates the essence of this music when he writes in the booklet how it ‘has a shimmering, mystical quality that is curiously evocative – exotic, and yet somehow, perhaps because of its calmly modal language, unmistakably English’. Needless to say, it’s exquisitely given here – as is Imogen Holst’s The Fall of the Leaf, a solo study of no little resourcefulness and impeccable craft, completed in 1963 and based on Michael Peerson’s eponymous keyboard piece from the Fitzwilliam Virginal Book.
Make no mistake, every aspect of this enterprise reflects enormous credit on all involved, not least Hyperion’s art department, whose choice of the evocative Study of Westminster Bridge (1878) by Giuseppe Di Nittis (1846-84) to adorn the cover was surely an inspired one. An unmissable release.