januari 2016

Mozart: Piano Sonatas, Vol. 4 - Wigmore Hall Live

Christian Blackshaw

Na de eerste drie uitgaven in Blackshaws Wigmore Mozart-sonateserie is het een zeer lonende ervaring geweest – met deel 4 komt er een einde aan, maar in passende stijl.

Ik denk dat ik met mijn eigen petard moet hijsen. Toen ik Igor Levits Bach/Beethoven/Rzewski Variations (11/15) besprak, concludeerde ik overhaast dat ik geluk zou hebben als ik dit jaar (dat wil zeggen het jaar van de Gramophone Award, in plaats van het kalenderjaar) een even mooie piano-opname zou horen. En kijk eens aan, hier is er een.

Christian Blackshaws Mozart is natuurlijk een bekende grootheid, en ik betwijfel of een van de onderstaande superlatieven niet is toegepast op de voorgaande drie delen in zijn Wigmore Hall Live-serie. Maar sta me toe om me aan te sluiten bij het koor van lof voor zijn elegante frasering, heldere toonkwaliteit (vastgelegd in een opname van demonstratiekwaliteit), smaakvolle nuances en versieringen, en fantasierijke reactie op harmonie en karakter. Elk klein detail is hier doordacht en alleen de meest nauwgezette forensische onderzoekers zouden de kleinste fout in het vingerwerk vinden (een paar basnoten spreken niet helemaal, en nog zeldzamer is een ornament minder dan zijdezacht, als je het wilt weten). Toch wordt er niets gefetisjeerd. Perfectie – of iets dat er heel dicht bij in de buurt komt – staat in dienst van de vrijheid.

Zoals Blackshaw zelf opmerkt, ‘lijken de sonates op mini-opera’s’. Maar hoe je dat inzicht met discretie en variatie, met menselijkheid maar zonder theatraliteit, kunt toepassen, is een zeldzaam talent. Blackshaw is een van de weinigen die weet hoe hij de muziek kan laten zingen en dansen zonder er een lied en dans van te maken. En naast opera-welsprekendheid suggereert zijn behandeling van de omringende textuur het beschaafde gesprek en de humor van Mozarts windserenades.

Nooit zijn de 16 minuten van het eerste deel van de A majeur Sonate (K331) zo gracieus verlopen, voor mij althans, en de erkenning van de Adagio-markering voor de vijfde variatie is buitengewoon smaakvol. Aan het einde van de C majeur Sonate (K309), hoe verrukkelijk is de kleine ontspanning van de puls om het laagste register te laten spreken. Hoe subtiel gewogen zijn de fp-accenten in het langzame deel van de F majeur, en hoe perfect aangepast aan hun harmonische omgeving. Zelfs de prachtige Uchida klinkt af en toe een fractie inspannend in vergelijking.

Helaas moet ik opmerken dat dit deel Blackshaws overzicht van de sonates voltooit. Ik kan alleen maar hopen op een set van de fantasieën, rondo's en allerlei andere zaken, zodat ik deze lofzang kan voortzetten.

Hoist with my own petard, I think. Reviewing Igor Levit’s Bach/Beethoven/Rzewski Variations (11/15), I rashly concluded that I would be lucky to hear as fine a piano recording this year (meaning Gramophone Award year, rather than calendar year, incidentally). And, lo and behold, here is one.

Christian Blackshaw’s Mozart is a known quantity, of course, and I doubt whether any of the superlatives below hasn’t been applied to the previous three volumes in his Wigmore Hall Live series. But permit me to join the chorus of acclaim for his elegance of phrasing, limpid tone quality (captured in a demonstration-quality recording), tastefulness of nuance and ornamentation, and imaginative response to harmony and character. Every tiniest detail here is thought through, and only the most painstaking forensics would find the slightest fault in the fingerwork (a very few bass notes don’t quite speak, and even more rarely an ornament is less than silky smooth, if you want to know). Yet nothing is fetishised. Perfection – or something very close to it – is in the service of freedom.

As Blackshaw himself notes, ‘the sonatas resemble mini-operas’. But how to apply that insight with discretion and variety, with humanity but without histrionics, is a rare gift. Blackshaw is one of the few who know how to make the music sing and dance without making a song and dance of it. And alongside operatic eloquence, his treatment of the surrounding texture suggests the civilised conversation and wit of Mozart’s wind serenades.

Never have the 16 minutes of the first movement of the A major Sonata (K331) passed more graciously, for me at least, and the acknowledgement of the Adagio marking for the fifth variation is exquisitely tasteful. At the end of the C major Sonata (K309), how delectable is the tiny relaxation of pulse to allow the lowest register to speak. How subtly weighted are the fp accents in the slow movement of the F major, and how perfectly adapted to their harmonic environment. Even the wonderful Uchida sounds occasionally a fraction effortful by comparison.

Regretfully, I have to note that this volume completes Blackshaw’s survey of the sonatas. I can only hope for a set of the fantasies, rondos and miscellanea so that I can continue this paean.