november 2017

Ēriks Ešenvalds: The Doors of Heaven

Portland State Chamber Choir o.l.v. Ethan Sperry

De muziek van Ešenvalds wordt op een prachtig suggestieve en oprechte manier uitgevoerd door dit duidelijk zeer goede Amerikaanse koor, dat zich bewust lijkt te zijn van de kleuren, directheid en schoonheid van de muziek.

Je zou denken dat het onmogelijk was om de Letten te verslaan in hun eigen spel, maar deze uitstekende plaat bewijst dat componisten als Ešenvalds heel duidelijk over culturen heen spreken. Ik schrijf deze inleidende woorden omdat deze plaat een concurrent heeft in de opname van het Letse Radiokoor (Ondine, 8/16), die twee van dezelfde stukken bevat, The First Tears en A Drop in the Ocean, maar ik volg ze meteen op door te zeggen dat de serieuze Letse koorliefhebber beide moet bezitten. Ze vullen elkaar aan in hun verschillende benaderingen en bewijzen dat de muziek van Ešenvalds niet alleen meer dan in staat is om verschillende interpretaties te weerstaan, maar er zelfs positief van profiteert. Daarnaast verschijnen Passion and Resurrection en A Drop in the Ocean op een uitstekende release van Polyphony onder Stephen Layton (Hyperion, 5/11).

Het koor uit Portland begint met het rituele, kleurrijke The First Tears (2015). De tekst is afkomstig van een Inuit-volkslegende, die gaat over wat er gebeurt direct na de schepping van de wereld (in dit geval door een raaf). Het koor wordt gebruikt als een enorm kleurenpalet en je kunt echt horen dat de zangers genieten van hun afzonderlijke bijdragen hieraan. Er is zelfs een grotere kleurdiepte dan op de Letse opname, die mij in vergelijking daarmee uniformer lijkt, en het percussiespel is ook wat gewaagder. Rivers of Light (2014), dat niet voorkomt in de Letse bloemlezing, is een evocatie van het noorderlicht vanuit twee verschillende perspectieven: die van het Sami-volk en die van Britse ontdekkingsreizigers die het voor het eerst meemaakten. De teksten zijn daarom ontleend aan Sami-volksoverleveringen en beschrijvingen van het licht in de dagboeken van ontdekkingsreizigers, een juxtapositie die wordt uitgebuit in de combinatie van twee verschillende muziekstijlen, waarbij de Sami-teksten worden ingesproken door solisten. Zoals dirigent Ethan Sperry opmerkt: ‘Ešenvalds schrijft zijn meest uitgebreide en prachtige akkoorden in een poging om hun visie op de hemel vast te leggen via het medium muziek’. Ik kan geen betere beschrijving van dit werk bedenken, maar het is belangrijk om op te merken dat het de stilistische juxtapositie is die het meer maakt dan alleen een luchtige evocatie van rustige schoonheid: de componist heeft die balans perfect gevonden.

A Drop in the Ocean (2006), geschreven ter nagedachtenis aan Moeder Theresa van Calcutta, mengt ook verschillende talen en teksten, maar ik vind het minder overtuigend dan Rivers of Light; misschien probeert het gewoon te hard. Niet dat dit het Portland State Chamber Choir ervan weerhoudt een geweldige uitvoering te geven, zoals ze ook doen voor het vroegste werk op de cd, de cantate Passion and Resurrection (2005). Dit werk is gebaseerd op zowel Latijnse als Byzantijnse teksten en begint zelfs met een citaat uit Morales' boetedoening Parce mihi. Hannah Cosenz is inderdaad zeer indrukwekkend als sopraansoliste (geen klein compliment gezien het feit dat de soliste voor Hyperion's opname Carolyn Sampson is), met een volle, rijke maar scherpe toon. Ik moet erop wijzen dat de identificatie van de ‘zondige vrouw’, wiens woorden de eerste sopraanaria vormen, met Maria Magdalena volledig onjuist is, hoewel dit vaak wordt gedaan – dit is de Byzantijnse hymne die bekendstaat als het Troparion van Kassiani, uit de Metten van Witte Woensdag. De andere Byzantijnse teksten worden in het boekje eveneens niet correct geïdentificeerd, in tegenstelling tot de Romeinse ritus en bijbelse teksten.

Dit is een fantastische cd, met gepassioneerde uitvoeringen, prachtig opgenomen, en ik hoop van harte dat het werk van de PSCC en Ethan Sperry onder de aandacht wordt gebracht van het brede internationale publiek dat het verdient.

One might have thought that trying to beat the Latvians at their own game was an impossible task, but this outstanding disc proves that composers such as Ešenvalds speak very clearly across cultures. I write these prefatory words because this disc has a competitor in the Latvian Radio Choir’s recording (Ondine, 8/16), which includes two of the same pieces, The First Tears and A Drop in the Ocean, but I follow them immediately by saying that the serious Latvian choral enthusiast will need to own both. They complement each other in their different approaches, and prove that Ešenvalds’s music is not only more than able to withstand differing interpretations but positively benefits from them. In addition, Passion and Resurrection and A Drop in the Ocean appear on an outstanding release by Polyphony under Stephen Layton (Hyperion, 5/11).

The Portland choir begin with the ritualistic, colourful The First Tears (2015). Its text comes from an Inuit folk legend, dealing with what happens immediately after the creation of the world (in this case by a raven). The choir is used as a vast palette of colours and you can really hear the singers enjoying their separate contributions to this. In fact, there is a greater depth of colour than on the Latvian recording, which strikes me as being more uniform by comparison, and the percussion-playing is somewhat more daring too. Rivers of Light (2014), which does not appear on the Latvians’ anthology, is an evocation of the Northern Lights from two different perspectives – those of the Sami people and of British explorers experiencing them for the first time. The texts are therefore drawn from Sami folk tradition and descriptions of the Lights found in explorers’ journals, a juxtaposition exploited in the combination of two different musical styles, the Sami texts being intoned by soloists. As conductor Ethan Sperry notes, ‘Ešenvalds writes his most expansive and beautiful chords in an attempt to capture their vision of heaven through the medium of music’. I can think of no better description of this work, but it is important to note that it is the stylistic juxtaposition that makes it more than merely a fluffy evocation of tranquil beauty: the composer has struck that balance perfectly.

A Drop in the Ocean (2006), written in memory of Mother Theresa of Calcutta, also mixes different languages and texts, but I find it less convincing than Rivers of Light; perhaps it simply tries too hard. Not that this stops the Portland State Chamber Choir from turning in a superb performance, as they do also for the earliest work on the disc, the cantata Passion and Resurrection (2005). This work draws on both Latin and Byzantine texts, and actually begins with a quotation of Morales’s penitential Parce mihi. Hannah Cosenz is very impressive indeed as the soprano soloist (not a small compliment given that the soloist for Hyperion’s recording is Carolyn Sampson), with a full, rich but incisive tone. I should point out that the identification of the ‘sinful woman’, whose words form the first soprano aria, with Mary Magdalene is entirely false, though it is frequently made – this is the Byzantine hymn known as the Troparion of Kassiani, from Matins of Holy Wednesday. The other Byzantine texts are similarly not properly identified in the booklet, unlike the Roman rite and biblical texts.

This is a superb disc, containing impassioned performances, beautifully recorded, and I very much hope that it will bring the work of the PSCC and Ethan Sperry before the wide international audience it deserves.