november 2017
Beethoven: Violin Concerto ; Schubert: Rondo
James Ehnes & Royal Liverpool Philharmonic Orchestra o.l.v. Andrew Manze
Het opnemen van Beethovens Concerto is een mijlpaal voor elke violist, en James Ehnes bereikt dat hier op een schitterende manier.
Deze interpretatie van Beethovens Vioolconcert zou je volgens de huidige normen als ‘old school’ kunnen beschouwen. Als je Manzes pezige versie van de Eroica-symfonie (Harmonia Mundi, 5/08) hebt gehoord, kan het rijke, warme geluid van de RLPO-strijkers hier een verrassing zijn, hoewel het een perfecte aanvulling is op de zoetgevooisde, Apollinische benadering van de solist.
Technisch gezien is Ehnes’ spel een wonder. De verschillende uitgebreide trillers in het eerste deel zijn zo licht en gelijkmatig gearticuleerd dat ze een hartverscheurend gevoel suggereren. Hij kan opwinding opwekken, zoals hij dat met een verfijnde precisie doet in de twee Kreisler-cadensen. Maar het zijn in werkelijkheid zijn– en Manzes– bedachtzaamheid en geduld die deze opname zo bevredigend maken. Zelfs in de cadensen komt de opwinding net zozeer voort uit Ehnes’ geleidelijke opbouw van spanning als uit zijn virtuositeit. Let ook op hoe hij zichzelf integreert in het orkestrale deel. Direct na de eerste prachtige triller bijvoorbeeld, waar de muziek overgaat naar de mineurtoonsoort (op 5'32"), wordt zijn spel plotseling ingetogener en bedachtzamer, alsof hij een doorlopend commentaar levert, sotto voce, op het orkestrale argument. En opnieuw, in de finale, trekt hij zich terug op 3'38", zodat hij de melodie van de fagot begeleidt in plaats van erop te dansen.
Zowel Ehnes als Manze zijn voorzichtig om de stiltes van de muziek volledig tot hun recht te laten komen. Dit is met name effectief in het verrukkelijke lyrische Larghetto, waar men zich ervan bewust wordt dat de stof van de muziek eigenlijk helemaal uit stukken bestaat. Pas bij 4'31" ontvouwt Beethoven eindelijk een langgerekt stuk melodie – en hoe teder streelt Ehnes het. In de finale laat Manze de RLPO echt graven, zonder enige opoffering van tonale weelde, waardoor een bedwelmende sfeer van rustieke kracht ontstaat die de relatie van het concert met de Pastorale symfonie benadrukt.
De twee Romances worden gepresenteerd als aria-achtige scènes. Ehnes' stevige legato-frasering en ritmische evenwicht vormen een dramatische ruggengraat, en hij verhoogt het gevoel van contrast in de centrale delen met scherp geëtste articulatie. Alleen in het Schubert Rondo stelt Ehnes teleur. Het openings-Adagio lijkt qua elegantie veel op de Romances, waarna Ehnes in het Allegro zonder om te kijken van start gaat. Toegegeven, er zijn hier veel noten (dit is niet Schubert op zijn meest bondige), maar snelheid is niet de oplossing. Sebastian Bohren (RCA, 6/17) geniet van de gemütlich gebabbel van de muziek, en hoewel zijn lezing twee minuten langer duurt, verslijt het nooit zijn welkom. Maar dit is een klein smetje. Ehnes en Manze hebben ons een Beethovenconcert gegeven dat tot de allerbeste behoort.
This interpretation of Beethoven’s Violin Concerto could be considered ‘old school’ by today’s standards. Indeed, if you’ve heard Manze’s sinewy account of the Eroica Symphony (Harmonia Mundi, 5/08), the rich, warm sound of the RLPO strings here may come as a surprise, though it’s a perfect complement to the soloist’s sweet-toned, Apollonian approach.
Technically, Ehnes’s playing is a marvel. The various extended trills in the first movement are so lightly and evenly articulated as to suggest a heart aflutter. He can whip up excitement, as he does with finely honed precision in the two Kreisler cadenzas. But, really, it’s his – and Manze’s – thoughtfulness and patience that make this recording so satisfying. Even in the cadenzas, the exhilaration comes as much from Ehnes’s gradual building of tension as from his virtuosity. Note, too, how he integrates himself into the orchestral part. Just after the first exquisite trill, for instance, where the music turns to the minor mode (at 5'32"), his playing suddenly becomes more subdued and deliberate, as if he were providing a running commentary, sotto voce, to the orchestral argument. And again, in the finale, he pulls back at 3'38" so he’s accompanying the bassoon’s melody rather than dancing on top of it.
Both Ehnes and Manze are careful to give full value to the music’s silences. This is particularly effective in the raptly lyrical Larghetto, where one is made aware that the music’s fabric is actually all in pieces. Only at 4'31" does Beethoven finally unfurl a long-breathed stretch of melody – and how tenderly Ehnes caresses it. In the finale, Manze has the RLPO really dig in, without any sacrifice of tonal plushness, creating a heady atmosphere of rustic vigour that highlights the concerto’s relationship with the Pastoral Symphony.
The two Romances are presented as aria-like scenas. Ehnes’s firm legato phrasing and rhythmic poise provide dramatic backbone, and he heightens the sense of contrast in the central sections with sharply etched articulation. Only in the Schubert Rondo does Ehnes disappoint. The opening Adagio is much like the Romances in its elegance, then Ehnes takes off in the Allegro without looking back. Granted, there are a lot of notes here (this is not Schubert at his most succinct), but speed is not the solution. Sebastian Bohren (RCA, 6/17) revels in the music’s gemütlich ramblings, and while his reading takes two minutes longer, it never wears out its welcome. But this is a minor blemish. Ehnes and Manze have given us a Beethoven Concerto to stand among the very best.