april 2017

Richard Strauss: Tone Poems, Vol. 5

SWR Symphony Orchestra, Baden-Baden and Freiburg o.l.v. François-Xavier Roth

Dramatische details, bruisende energie en uitstekend geluid maken dit een geweldige aanvulling op de SWR Symphony Orchestra Strauss-serie van François-Xavier Roth.

De Strauss-serie van François-Xavier Roth met zijn SWR-orkest heeft lovende recensies gekregen in deze pagina's. Deze nieuwe aflevering verdient er absoluut nog een.

Zoals eerder is een van de grootste troeven van deze nieuwste cd de uitstekende kwaliteit van het opgenomen geluid. Luchtig en ongelooflijk gedetailleerd, analytisch maar nooit klinisch, transparant maar niet te zwaar: het betekent dat zelfs Strauss' meest overvolle passages er met verbazingwekkende helderheid uitkomen.

Dat is natuurlijk van enorm voordeel in dat vaak meest overvolle werk, Symphonia domestica. Hier, met een orkest in verbluffend virtuoze vorm, danst het bijna mee. Het houtblazersspel is briljant karaktervol en levendig; de strijkers, meer zijdeachtig dan fluweelachtig, zijn niet minder levendig en responsief, en Roth weet er een aantal voortreffelijk tedere fraseringen uit te halen.

Het geluid van het volledige orkest, hoewel niet zo glamoureus of gepolijst als Karajans BPO (wie is dat wel?), is onberispelijk gemengd en er is een aantal bijzonder verfijnde en muzikale koperblazers – luister naar de manier waarop ze de verschillende climaxen van het Adagio fraseren (op 2'10", bijvoorbeeld). Roths dirigeerstijl is aan de snelle kant en sommigen vinden misschien dat hij een paar keer te snel gaat. Maar het is onweerstaanbaar vol energie en leven: de pure drukte en vindingrijkheid van de muziek wordt prachtig overgebracht.

Bovenal, hoewel de picturale details nooit tekort worden gedaan, slaagt Roth erin om deze soms onhandelbare partituur zo'n duidelijke en voor de hand liggende symfonische zin te geven. Het resultaat zal zeker de sceptici van Domestica overtuigen en is in veel opzichten een openbaring: een opname die het stuk zelfverzekerd opnieuw positioneert als een werk van de opkomende 20e eeuw, niet als een dubieuze kater van de 19e.

De zaken liggen iets complexer bij Metamorphosen, een werk dat de tragische loop van de eeuw betreurt die de Symphonia domestica hier lijkt aan te kondigen. Roth en zijn spelers brengen soortgelijke deugden naar dit late werk, dus het is een verslag dat misschien een beetje tekortschiet in elegische ernst, en een dat aantoonbaar niet de diepten peilt die, laten we zeggen, Karajans verschillende verslagen doen, hoe ontroerend het ook is.

Maar nogmaals, de pure muzikale intelligentie die wordt getoond, levert enorme beloningen op, en de uitvoering – opgenomen een jaar na Domestica met niet minder helderheid, maar op een iets lager niveau – benadrukt nogmaals de pure vindingrijkheid van Strauss' uitvinding.

Een slecht vertaalde boekje-notitie is een klein nadeel, maar dit is een uitstekende release. Een echte aanrader.

François-Xavier Roth’s Strauss series with his SWR orchestra has been garnering glowing reviews in these pages. This new instalment emphatically deserves another one.

As before, one of this latest disc’s greatest assets is the outstanding quality of the recorded sound. Airy and incredibly detailed, analytical but never clinical, transparent but not short of weight: it means that even Strauss’s most congested passages come across with astonishing clarity.

That, of course, is of enormous benefit in that often most congested of works, Symphonia domestica. Here, with an orchestra on stunningly virtuoso form, it almost dances along. The woodwind-playing is brilliantly characterful and vivid; the strings, more silky than velvety, are no less alive and responsive, and Roth coaxes some exquisitely tender phrasing from them.

The sound of the full orchestra, though not as glamorous or burnished as Karajan’s BPO (who is?), is immaculately blended, and there’s some especially refined and musical playing from the brass – listen to the way they phrase in the Adagio’s various climaxes (at 2'10", for example). Roth’s conducting is on the swift side, and some might feel he rushes on a couple of occasions. But it’s irresistibly full of energy and life: the sheer hustle and bustle and invention of the music is conveyed beautifully.

Above all, though the pictorial details are never short-changed, Roth manages to make this sometimes intractable score make such clear and obvious symphonic sense. The result will surely win over Domestica sceptics and is in many ways a revelation: a recording that confidently repositions the piece very much as a work of the nascent 20th century, not as a dubious hangover of the 19th.

Matters are a little bit more complex with Metamorphosen, a work that laments the tragic course of the very century that the Symphonia domestica seems here to announce. Roth and his players bring similar virtues to this late work, so it’s an account that is perhaps a little bit short on elegiac gravitas, and one that arguably doesn’t plumb the depths that, say, Karajan’s various accounts do, moving though it is.

Again, though, the sheer musical intelligence on display brings enormous rewards, and the performance – recorded a year after Domestica with no less clarity, but at a slightly lower level – highlights the sheer ingenuity once more of Strauss’s invention.

A poorly translated booklet-note is a minor drawback, but this is an outstanding release. Highly recommended.