april 2017

Bach: Ouvertures

Alfredo Bernardini & Zefiro

Deze Bach-ouvertures trekken de aandacht van de luisteraar met een opwindende theatraliteit en gevoel voor vrolijk drama, allemaal prachtig gedirigeerd door Alfredo Bernardini.

Geleerden speculeren dat sommige of alle bestaande orkestsuites van Bach vele jaren vóór hun vroegste overgeleverde bronnen in Leipzig ontstonden. De ongeëvenaarde historische blaasinstrumentenspecialisten Zefiro zetten dergelijke vragen opzij en lieten de muzikale verfijning het werk doen. Er is geen ruimte voor de B mineur Suite met fluit (BWV1067), maar de drie grootste suites (in de oorspronkelijke bronnen ouvertures genoemd) worden gepresenteerd. In BWV1066 worden triopassages gespeeld door hoboïsten Alfredo Bernardini en Paulo Grazzi en fagottist Alberto Grazzi met onfeilbaar momentum en genuanceerde behendigheid (bijv. de tweede Bourrée) - gelijke slag voor slag door de gecontourde strijkers en oordeelkundige klavecimbel continuo. Dansen in Franse stijl zingen, wiegen of rennen, met veel aandacht voor charismatische details (het paar Passepieds is een ideale combinatie van levendigheid en verfijning). Bovendien is de grootste muziek met trompetten, pauken en houtblazers nooit louter oorlogszuchtig, maar altijd intelligent ingekleurd: uitbundige momenten zoals de Gigue die BWV1068 afsluit en de opwindende Ouverture die BWV1069 inluidt, missen niets aan rijkdom, maar hebben ook een conversationele transparantie en dansachtige eb en vloed. Ook intiemere momenten worden perfect beoordeeld, nergens meer dan vanuit de unisono-gevoeligheid van de eerste violen in een betoverende uitvoering van de beroemde Air in BWV1068.

Bernardini ‘reconstrueert’ twee bewegingen in de stijl van de ouverture op basis van de hypothese dat verschillende uitgebreide openingskoren van Leipzigse geestelijke cantates gearrangeerd zouden kunnen zijn uit onbekende verloren orkeststukken, en hij haalt inspiratie uit Bachs eigen bewerking van de ouverture uit BWV1069 voor het begin van Cantate nr. 110, Unser Mund sei voll Lachens. Dienovereenkomstig wordt het begin van nr. 194, Höchsterwünschtes Freudenfest, herschikt tot een orkeststuk voor vierstemmige rieten in dialoog met strijkers, en het eerste koor van nr. 119, Preise, Jerusalem, den Herrn, wordt omgezet in een schitterende ouverture met vier trompetten, pauken, twee blokfluiten, drie hobo's, fagot en strijkers; Zefiro's stralende uitvoeringen produceren een overtuigende uitkomst van het experiment. Het is een mooi gebaar dat dit album liefdevol is opgedragen aan de nagedachtenis van de baanbrekende barokhoboïst en musicoloog Bruce Haynes.

Scholars speculate that some or all of Bach’s extant orchestral suites originated many years before their earliest surviving Leipzig sources. Peerless historical wind specialists Zefiro put such questions aside and let musical sophistication do the talking. There’s no room for the B minor Suite with flute (BWV1067) but the three largest-scale suites (called ouvertures in the original sources) are presented. In BWV1066 trio passages are played by oboists Alfredo Bernardini and Paulo Grazzi and bassoonist Alberto Grazzi with unerring momentum and nuanced deftness (eg the second Bourrée) – matched stroke for stroke by the contoured strings and judicious harpsichord continuo. French-style dances lilt, sway or scamper, with a keen attention to charismatic details (the pair of Passepieds is an ideal compound of liveliness and refinement). Moreover, the largest-scale music with trumpets, timpani and woodwinds is never merely bellicose but always shaded intelligently: fulsome moments such as the Gigue that concludes BWV1068 and the thrilling Ouverture that launches BWV1069 lack nothing in richness but also have conversational transparency and dancelike ebb and flow. More intimate moments are also judged perfectly, nowhere more so than from the unison first violins’ cantabile sensitivity in a beguiling performance of the famous Air in BWV1068.

Bernardini ‘reconstructs’ two ouverture-style movements based on the hypothesis that several elaborate opening choruses of Leipzig sacred cantatas could have been arranged from unknown lost orchestral pieces, and he takes inspiration from Bach’s own adaptation of the ouverture from BWV1069 for the beginning of Cantata No 110, Unser Mund sei voll Lachens. Accordingly, the start of No 194, Höchsterwünschtes Freudenfest, is rearranged into an orchestral piece for four-part reeds in dialogue with strings, and the first chorus of No 119, Preise, Jerusalem, den Herrn, is converted into a splendid ouverture featuring four trumpets, timpani, two recorders, three oboes, bassoon and strings; Zefiro’s radiant performances produce a convincing outcome to the experiment. It’s a nice touch that this album is dedicated affectionately to the memory of pioneering Baroque oboist and musicologist Bruce Haynes.